Η δημογραφική κρίση στην Κύπρο δεν είναι απλώς πρόβλημα. Είναι εθνικός συναγερμός. Η συνεχής μείωση των γεννήσεων απειλεί τη βιωσιμότητα του γηγενούς πληθυσμού, με συνέπειες που δεν αφορούν μόνο το μέλλον αλλά ήδη επηρεάζουν την καθημερινότητα των πολιτών. Παρά ταύτα, η πολιτική σκηνή φαίνεται να μην έχει ακόμη αντιληφθεί το μέγεθος του κινδύνου. Ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα τους πολίτες θα έπρεπε να βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε σοβαρής πολιτικής ατζέντας.

Ελλιπής και άδικη επιδοματική πολιτική

Η σημερινή κατάσταση στο δημογραφικό είναι, σε μεγάλο βαθμό, συνέπεια της πολιτικής στήριξης που εφαρμόζεται από το 2012. Με παροχές αμετάβλητες και ανεπαρκείς, η πολιτική αυτή περιορίζεται σχεδόν αποκλειστικά στην κατώτερη εισοδηματική τάξη, που αφορά μόλις το 28% του πληθυσμού. Την ίδια στιγμή, η μεσαία τάξη —οι οικογένειες που κρατούν όρθια την κοινωνία και την οικονομία— παραμένει χωρίς ουσιαστική στήριξη.

· Οι γεννήσεις από Κύπριους μειώνονται δραματικά.

· Οι αλλοδαπές οικογένειες καλύπτουν αριθμητικά το κενό.

· Η κοινωνική αδικία βαθαίνει, καθώς η πλειοψηφία των Κυπρίων στερείται στήριξης.

Με απλά λόγια, η σημερινή πολιτική δεν ενθαρρύνει τις γεννήσεις· συντηρεί το αδιέξοδο.

Η χαμένη ευκαιρία της φορολογικής μεταρρύθμισης

Η φορολογική μεταρρύθμιση θα μπορούσε —και θα έπρεπε— να αποτελέσει το όχημα για την αναχαίτιση της υπογεννητικότητας. Εξάλλου, αυτός είναι και ένας από τους δηλωμένους στόχους της: η στήριξη της μεσαίας τάξης και η παροχή φορολογικών κινήτρων με βάση τη σύνθεση της οικογένειας.

Ωστόσο, οι πρόνοιες του δημοσιοποιημένου νομοσχεδίου δείχνουν να μην υπηρετούν σωστά αυτόν τον στόχο:

· Το εισοδηματικό πλαφόν των €80.000 εφαρμόζεται με τρόπο που δημιουργεί άνιση μεταχείριση. Στις οικογένειες με 1 παιδί, το όριο αυτό επιτρέπει στήριξη και για τη μεσαία τάξη, γεγονός θετικό και απαραίτητο. Όμως στις πολύτεκνες οικογένειες, το ίδιο πλαφόν περιορίζει τη στήριξη σχεδόν αποκλειστικά στις χαμηλότερες εισοδηματικές κατηγορίες, παρότι οι ανάγκες τους είναι αντικειμενικά πολλαπλάσιες.

· Έτσι, αντί να ενθαρρύνει τη γέννηση περισσότερων παιδιών, το μέτρο καταλήγει να τιμωρεί τις οικογένειες όσο ο αριθμός των παιδιών τους μεγαλώνει.

· Αγνοείται το αυτονόητο: όσο περισσότερα παιδιά έχει μια οικογένεια, τόσο αυξάνονται οι ανάγκες της — ανεξαρτήτως εισοδήματος.

Σύμφωνα με τη διεθνή μεθοδολογία κατάταξης των νοικοκυριών που εφαρμόζει και η Κύπρος, το ίδιο εισόδημα ταξινομείται διαφορετικά ανάλογα με τον αριθμό παιδιών:

· Ένα νοικοκυριό χωρίς παιδιά κατατάσσεται στην ανώτερη τάξη.

· Με ένα παιδί, στην ανώτερη μεσαία.

· Όσο αυξάνονται τα παιδιά, η κατάταξη κατεβαίνει έως και την κατώτερη τάξη.

Επομένως, το πλαφόν των €80.000 στην περίπτωση των πολύτεκνων οικογενειών λειτουργεί ως παγίδα που τις αφήνει ουσιαστικά εκτός στήριξης. Πρόκειται για μια κατάφωρη αδικία.

Είναι πιθανό αυτό να οφείλεται σε παράλειψη και όχι σε πρόθεση. Όμως πρέπει να διορθωθεί. Τα συμφέροντα των παιδιών οφείλει να τα διασφαλίζει πρώτα το κράτος — όχι να τα παραμερίζει μέσα από γενικές και άδικες πρόνοιες .

Η φωνή των γονιών

Στη δημόσια διαβούλευση που ολοκληρώθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου, καταγράφηκε εντυπωσιακό ενδιαφέρον. Η πλειοψηφία των σχολίων προήλθε από γονείς, που εξέφρασαν έντονη ανησυχία για την αδικία που υφίστανται οι οικογένειες με παιδιά — ιδιαίτερα οι πολύτεκνες. Η κοινωνία έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα: ζητά δικαιοσύνη και ίση μεταχείριση.

Χρειάζεται ριζική αλλαγή

Αν δεν διαφοροποιηθούν τα εισοδηματικά όρια με βάση τον αριθμό παιδιών, αν δεν δοθούν πραγματικά φορολογικά κίνητρα για τη γέννηση και ανατροφή παιδιών, τότε η Κύπρος οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια σε δημογραφική κατάρρευση.

Η σημερινή πολιτική ουσιαστικά καταδικάζει τη μεσαία τάξη να αρκεστεί σε ένα παιδί και τίποτε παραπάνω. Αυτό δεν είναι κοινωνική πολιτική. Είναι πολιτική αδιεξόδου.

Η δημογραφική κρίση δεν είναι απλώς κοινωνικό ζήτημα. Είναι ζήτημα εθνικής επιβίωσης. Και η φορολογική μεταρρύθμιση οφείλει να αποτελέσει το βασικό εργαλείο για την ουσιαστική στήριξη της οικογένειας και την αναχαίτιση της υπογεννητικότητας.