«Πώς η διαπλοκή, οι λανθασμένες εκτιμήσεις και η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού οδηγούν την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Κύπρου σε αδιέξοδο.»
Ο GREAT SEA INTERCONNECTOR ή GSI που μετονομάστηκε μετά την πώληση του Euroasia Interconnector , με κόστος σχεδόν 50 εκατ που μοιράστηκαν στους ιδιώτες εμπνευστές και στους εντός Κύπρου προωθητές του έργου, φαίνεται ότι βουλιάζει, τα παίρνει όλα μαζί του και όσοι πήραν – πήραν θυμίζοντας την αρχαία ρήση «Απο καταδυομένης νηός ότι αν λάβεις κέρδος». Το έργο είχε προβληθεί ως ενεργειακή «γέφυρα σωτηρίας» για την ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου και τη διασύνδεση του με την ηπειρωτική Ευρώπη.
Ωστόσο, πίσω από την τεχνική φιλόδοξη υλοποίηση, ήταν ηλίου φαεινότερο ότι παραμόνευαν κρίσιμοι κίνδυνοι: Γεωπολιτικές αστάθειες και τεχνολογικές προκλήσεις οι οποίες δεν λήφθηκαν σοβαρά υπόψη λόγω σκοπιμοτήτων, πολιτικών παιχνιδιών και από ότι διαφαίνεται και διαπλοκή. Αντί να επικεντρωθεί η προσπάθεια στην εκμετάλλευση του τεράστιου πλεονεκτήματος που αποκτήθηκε από το 2011 με την ανακάλυψη υδρογονανθράκων στο οικόπεδο 12 και το οποίο δεν εμπεριέχει οποιοδήποτε κίνδυνο αλλά αντίθετα η αξιοποίηση του κατοχυρώνει διεθνώς τα δικαιώματα μας στην ΑΟΖ με βάση το διεθνές δίκαιο, η Κυπριακή Δημοκρατία μπλέκτηκε από κάποιους ιδιώτες με ιδιοτελείς σκοπούς και ορισμένους πρώην αξιωματούχους σε ένα στρατηγικό μεν έργο, αλλά με εμφανείς τους τεχνοοικονομικούς και γεωπολιτικούς κινδύνους. Και το χειρότερο σήμερα τίθενται σε δοκιμασία και κίνδυνο και οι αδελφικές σχέσεις Ελλάδας - Κύπρου που είναι αναγκαίες όσο ποτέ άλλοτε λόγω της γεωπολιτικής αστάθειας και των κενών Ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Πως μπορεί να υλοποιηθεί ένα έργο στις ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου όταν ακόμα δεν έχει υπογραφεί Συμφωνία ΑΟΖ Ελλάδας και Κυπριακής Δημοκρατίας? Πως μπορεί να υλοποιηθεί ένα στρατηγικό έργο όταν τα Τουρκικά πολεμικά πλοία παρενόχλησαν τα επιστημονικά πλοία ερευνών για τον GSI λίγα μίλια έξω από την Κρήτη και τα ανάγκασαν να αποχωρήσουν χωρίς ποτέ να επιστρέψουν μέχρι σήμερα?
Ο Υπουργός Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας ορθώς χειρίζεται το ζήτημα από πλευράς οικονομικών παραμέτρων και αποφυγής κινδύνων για την Κυπριακή Οικονομία. Αυτός είναι ο ρόλος του. Από τεχνικής πλευράς εάν δεν ολοκληρωθούν οι βυθομετρικές έρευνες δεν μπορεί να ολοκληρωθεί αξιόπιστη τεχνική μελέτη και να είναι δυνατή η έναρξη του έργου.
Εν κατακλείδι εκτιμάται ότι ο GSI για να διατηρηθεί στον αναπνευστήρα με ελπίδα ανάκαμψης πρέπει να ισχύουν κατά προτεραιότητα οι παρακάτω αντικειμενικοί παράγοντες και τότε μόνο κατά την άποψη μας θα πρέπει να εμπλακεί πλήρως στο πρόγραμμα η Κυπριακή Δημοκρατία.
1. Υπογραφή Συμφωνίας ΑΟΖ μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Ελλάδας και κατάθεση της στον ΟΗΕ με στήριξη των ΗΠΑ και Ε.Ε.
2. Ολοκλήρωση Βυθομετρικών Ερευνών με έναρξη από Κρήτη και περάτωση στην Κύπρο από τα ίδια επιστημονικά πλοία.
3. Βιωσιμότητα του έργου που να προκύπτει από αξιόπιστη μελέτη ανεξάρτητου διεθνούς Οίκου.
4. Ασφάλιση του Έργου από την Ε.Ε για όλο το κόστος του έργου και αναστολή του όρου ανάκτησης των 657 εκατ από την Κ.Δ σε περίπτωση μη ολοκλήρωσης του έργου.
Είναι προφανές ότι τα μικρά κράτη όπως η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχουν την πολυτέλεια να πειραματίζονται σε έργα που δεν έχουν κατασκευαστεί ξανά και να ρισκάρουν το μέλλον της οικονομίας τους και κυρίως της κυριαρχίας και υπόστασης τους. Τα μικρά κράτη στις αντιπαραθέσεις τους με πιο ισχυρούς δίνουν τις μάχες τους εκεί όπου αποκτούν πλεονέκτημα.
Ο GSI δεν είναι απλώς ένα ενεργειακό έργο· αποτελεί στρατηγική επιλογή με άμεσες επιπτώσεις στην ασφάλεια και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση της Ανατολικής Μεσογείου. Η υλοποίησή του, όμως, δεν μπορεί να στηρίζεται σε δηλώσεις προθέσεων ή ευχολόγια. Προϋποθέτει , συγκροτημένο σχέδιο τεχνικής δυνατότητας, οικονομικής βιωσιμότητας και σαφή μηχανισμό αποτροπής με συμμαχία Ελλάδας - Κύπρου -Ισραήλ και πρακτικής Υποστήριξης από ΗΠΑ-Ε.Ε σε περίπτωση που η Τουρκία επιχειρήσει να το παρεμποδίσει. Μόνο έτσι το έργο θα μπορέσει να ξεφύγει από τον φαύλο κύκλο της αδράνειας και να εξελιχθεί σε πραγματικό πυλώνα στρατηγικής σταθερότητας.
Κωνσταντίνος Φυτιρής
Υποναύαρχος ε.α
