Η στρατηγική σχέση Κύπρου και Γαλλίας, μια από τις πιο ανθεκτικές και ουσιαστικές συμμαχίες της Κυπριακής Δημοκρατίας, εισέρχεται πλέον σε νέα, βαθύτερη φάση συνεργασίας που ξεπερνά τα διμερή όρια και αποκτά διαστάσεις περιφερειακής και ευρωπαϊκής σημασίας.

Ο πολιτικός διάλογος μεταξύ Λευκωσίας και Παρισιού ενισχύεται θεσμικά, με την προγραμματισμένη υπογραφή νέας στρατηγικής συμφωνίας που θα αντικαταστήσει την υφιστάμενη από το 2016, και θα ενσωματώνει τις σύγχρονες προκλήσεις και προτεραιότητες των δύο πλευρών. 

Η ενίσχυση των πολιτικών, στρατιωτικών και ενεργειακών δεσμών μεταξύ Λευκωσίας και Παρισιού δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της συγκυρίας ή της ταύτισης συμφερόντων, αλλά της σταθερής βούλησης και των δύο πλευρών να οικοδομήσουν έναν άξονα κοινών αξιών, αμοιβαίας εμπιστοσύνης και προσανατολισμού στη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ. Σ’ ένα ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον, η Γαλλία αποτελεί για την Κύπρο έναν αξιόπιστο εταίρο πρώτης γραμμής, με ισχυρή παρουσία σε όλα τα πεδία που συνθέτουν την αρχιτεκτονική ασφάλειας και σταθερότητας της Ανατολικής Μεσογείου. 

Η αναβαθμισμένη στρατιωτική συνεργασία αποτυπώνεται τόσο στη χρήση κυπριακών στρατιωτικών εγκαταστάσεων από τη Γαλλία –ιδίως στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί και στο αεροδρόμιο της Πάφου– όσο και στη συχνή συμμετοχή των δύο χωρών σε κοινές ασκήσεις, με κορυφαίο παράδειγμα την άσκηση EUNOMIA. Η άσκηση αυτή, που πραγματοποιείται με την εμπλοκή και άλλων χωρών της ΕΕ όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, αποτελεί μια έμπρακτη επίδειξη στρατιωτικής ετοιμότητας και συμμαχικής συνοχής στην Ανατολική Μεσόγειο, στέλνοντας σαφές μήνυμα αποτροπής έναντι αναθεωρητικών πρακτικών που απειλούν τη σταθερότητα και τη νομιμότητα. Παράλληλα, η Κύπρος και η Γαλλία συμμετέχουν ενεργά σε ευρωπαϊκά αμυντικά προγράμματα, ιδίως στο πλαίσιο της PESCO (Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία της ΕΕ στην Άμυνα), προωθώντας κοινές πρωτοβουλίες για την τεχνολογική και επιχειρησιακή ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η Κύπρος επωφελείται από την τεχνογνωσία, την επιρροή και τις αμυντικές ικανότητες της Γαλλίας, ενισχύοντας ταυτόχρονα την εθνική της αποτρεπτική ικανότητα.

Η στρατηγική αυτή διάσταση επεκτείνεται φυσικά και στον τομέα της ενέργειας, ο οποίος τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί το νευραλγικό πεδίο άσκησης ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο. Η συμμετοχή της γαλλικής TotalEnergies στα θαλάσσια οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ δεν αποτελεί απλώς επιχειρηματική πρωτοβουλία, αλλά μία σαφή πολιτική δήλωση παρουσίας και στήριξης. 

Η TotalEnergies, σε κοινοπραξία με την ιταλική Eni, συνεχίζει τις ερευνητικές και γεωτρητικές της δραστηριότητες, επιβεβαιώνοντας την εμπιστοσύνη της στις προοπτικές των κυπριακών κοιτασμάτων. Επιπλέον, η συμμετοχή της Γαλλίας σε έργα υποδομής όπως ο Great Sea Interconnector, που θα συνδέσει ηλεκτρικά την Κύπρο με την Ελλάδα και το Ισραήλ, ενισχύει την περιφερειακή διασυνδεσιμότητα και τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών της ΕΕ, μειώνοντας την εξάρτηση από ασταθείς ή εχθρικές πηγές τροφοδοσίας. Η Κύπρος, μέσω αυτής της συνεργασίας, αναδεικνύεται σε ενεργειακό κόμβο και σε στρατηγικό παράγοντα ενεργειακής ασφάλειας για την Ευρώπη. 

Το οικονομικό σκέλος της σχέσης ενισχύεται επίσης διαρκώς. Το διμερές εμπόριο Κύπρου–Γαλλίας παρουσίασε άνοδο 10% το 2023, μια τάση που καταδεικνύει την εμπιστοσύνη των γαλλικών επιχειρήσεων στις κυπριακές προοπτικές. Η γαλλική επενδυτική παρουσία εκτείνεται πλέον πέρα από τον τουρισμό και την εμπορία καταναλωτικών αγαθών, και αγγίζει κρίσιμους τομείς όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι ψηφιακές τεχνολογίες, οι τηλεπικοινωνίες και οι υποδομές. Η Κύπρος, μέσα από στοχευμένα κίνητρα και με το βλέμμα στραμμένο στη βιώσιμη ανάπτυξη, αποτελεί ελκυστικό προορισμό για γαλλικές επιχειρήσεις που αναζητούν σταθερό θεσμικό περιβάλλον και γεωγραφική εγγύτητα με Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική και Βαλκάνια. 

Οι σχέσεις αυτές ενισχύονται και σε επίπεδο επιχειρηματικών αποστολών, τεχνολογικής συνεργασίας και μεταφοράς τεχνογνωσίας, αναβαθμίζοντας τον οικονομικό ρόλο της Κύπρου στο γαλλόφωνο και ευρωπαϊκό επιχειρηματικό τοπίο. 

Ιδιαίτερη σημασία αποκτά και η πολιτιστική και εκπαιδευτική διάσταση της διμερούς σχέσης, η οποία λειτουργεί ως ήπια δύναμη ενίσχυσης της γλωσσικής, εκπαιδευτικής και πολιτιστικής εγγύτητας των δύο λαών. Η ενίσχυση της γαλλικής γλώσσας στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα, η επέκταση των γαλλόφωνων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και η εμβάθυνση της συνεργασίας με το Γαλλικό Ινστιτούτο και άλλους φορείς προάγουν την πολιτισμική πολυμορφία και δημιουργούν γέφυρες αμοιβαίας κατανόησης. Η συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στον Διεθνή Οργανισμό Γαλλοφωνίας όχι μόνο επιβεβαιώνει τη γεωπολιτισμική ταυτότητα της Κύπρου, αλλά ανοίγει και δυνατότητες συνεργασίας με δεκάδες γαλλόφωνες χώρες σε επίπεδο εκπαίδευσης, πολιτισμού, ψηφιακού μετασχηματισμού και ανάπτυξης.  

Στον πυρήνα αυτής της πολυεπίπεδης σχέσης παραμένει σταθερή και αταλάντευτη η γαλλική στήριξη στη λύση του Κυπριακού προβλήματος στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ και του διεθνούς δικαίου. Η Γαλλία, ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και ως χώρα με ιδιαίτερο βάρος στην ΕΕ, παρέχει στην Κύπρο πολύτιμη διπλωματική στήριξη, τόσο στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών διαπραγματεύσεων όσο και στην αντιμετώπιση των τουρκικών παραβιάσεων στην κυπριακή ΑΟΖ και στη νεκρή ζώνη. Αυτή η στήριξη είναι κρίσιμη σε μία περίοδο κατά την οποία η Λευκωσία βρίσκεται αντιμέτωπη με την τουρκική στρατηγική αναθεωρητισμού και de facto διχοτόμησης μέσω της επιβολής λύσης δύο κρατών. Το Παρίσι διαμηνύει σταθερά ότι δεν θα ανεχθεί λύσεις εκτός του πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών, προσδίδοντας στο Κυπριακό νέα δυναμική σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. 

Η στρατηγική συμμαχία Κύπρου–Γαλλίας δεν είναι απλώς μια διμερής σχέση συνεργασίας· πρόκειται για μια γεωπολιτική επένδυση που εξυπηρετεί πολλαπλούς στόχους: την ενίσχυση της άμυνας και ασφάλειας της Κυπριακής Δημοκρατίας, τη διασφάλιση της ενεργειακής αυτονομίας της ΕΕ, την αντιμετώπιση της τουρκικής προκλητικότητας και τη διαμόρφωση ενός νέου περιφερειακού συσχετισμού ισχύος στη Μεσόγειο. Σε μια εποχή παγκόσμιας αστάθειας, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να αλλάζει τους όρους της ευρωπαϊκής στρατηγικής σκέψης και με τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή να επανέρχονται με νέα ένταση, η Κύπρος αναδεικνύεται ως αξιόπιστος εταίρος της Ευρώπης, κόμβος σταθερότητας και ενεργός διαμορφωτής εξελίξεων. Η σχέση με τη Γαλλία αποτελεί το πιο απτό παράδειγμα ότι η κυπριακή εξωτερική πολιτική μπορεί να υπερβεί τα στενά όρια της άμυνας και της επιβίωσης και να κινηθεί με όρους γεωστρατηγικής αυτοπεποίθησης και πολυεπίπεδης εξωστρέφειας. 

*Πανεπιστημιακός Καθηγητής-Ανθρωπολόγος, πρώην Πρύτανης,  και πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Ιδρυμάτων Ανώτερης Εκπαίδευσης (EURASHE).