Με αφορμή πρόσφατα δημοσιεύματα που αφορούν την παροχή επιδότησης ύψους €200 μηνιαίως για την προσχολική εκπαίδευση παιδιών ηλικίας από τεσσάρων (4) ετών έως και τεσσάρων ετών και πέντε μηνών (4 ετών και 5/12), κρίνονται απαραίτητες ορισμένες ουσιώδεις διευκρινίσεις, προκειμένου να αποκατασταθεί η πραγματική εικόνα για τη φύση και την εφαρμογή του μέτρου.

Σύμφωνα με όσα έχουν δημοσιοποιηθεί, η επιδότηση πρόκειται να δοθεί κατά τη σχολική χρονιά 2025–2026, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, υπό την προϋπόθεση ότι τα παιδιά φοιτούν σε ιδιωτικά νηπιαγωγεία ή παιδικούς σταθμούς. Παρ' όλα αυτά, η αναφορά σε «απουσία εισοδηματικών κριτηρίων» είναι ανακριβής και παραπλανητική. Στην πράξη, η χορήγηση της επιδότησης προϋποθέτει την προηγούμενη λήψη επιδόματος τέκνου — ένα επίδομα που βασίζεται αποκλειστικά σε αυστηρά εισοδηματικά όρια. Ειδικά για τις πολύτεκνες οικογένειες, αυτά τα όρια είναι ακόμη πιο περιοριστικά.

Καθίσταται, συνεπώς, προφανές ότι η επίμαχη παροχή εξαρτάται από οικονομικά κριτήρια. Η παρουσίασή της ως «οριζόντιας» ή καθολικής ενίσχυσης δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και ενδέχεται να δημιουργήσει λανθασμένες εντυπώσεις στην κοινή γνώμη.

Αξίζει επίσης να εξεταστεί ο ισχυρισμός ότι το μέτρο στηρίζει τη μεσαία τάξη. Η μεσαία τάξη, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση του Υπουργείου Οικονομικών (στοιχεία 2023, Στατιστική Υπηρεσία1), ορίζεται βάσει του Ισοδύναμου Διαθέσιμου Εισοδήματος2 (ΙΔΕ) ως εξής:

· Κατώτερη εισοδηματική τάξη (28%): ΙΔΕ έως €14.155

· Μεσαία τάξη (64%): ΙΔΕ €14.156 – €37.746

· Ανώτερη τάξη (8%): ΙΔΕ από €37.747 και άνω

Με βάση τα ισχύοντα ακαθάριστα εισοδηματικά όρια για τη λήψη του επιδόματος τέκνου, και τη μετατροπή τους σε ΙΔΕ, προκύπτει ότι:

· Οικογένεια με 1 παιδί – όριο €49.000 → ΙΔΕ: €19.342

· Οικογένεια με 2 παιδιά – όριο €59.000 → ΙΔΕ: €19.239

· Οικογένεια με 3 παιδιά – όριο €64.000 → ΙΔΕ: €17.778

· Πολύτεκνη οικογένεια – όριο €69.000 → ΙΔΕ: €16.694

Οι παραπάνω τιμές υποδεικνύουν ότι τα εισοδηματικά όρια του επιδόματος τέκνου τοποθετούν τις οικογένειες σχεδόν αποκλειστικά στην κατώτερη εισοδηματική τάξη ή στα κατώτερα στρώματα της μεσαίας τάξης. Αντιθέτως, σημαντικό μέρος της πραγματικής μεσαίας τάξης, όπως και πολλές πολύτεκνες οικογένειες, αποκλείονται από το μέτρο.

Για να υπάρξει ουσιαστική ένταξη της μεσαίας τάξης στις εν λόγω παροχές, απαιτείται αναπροσαρμογή των εισοδηματικών ορίων του επιδόματος τέκνου. Το νέο πλαίσιο θα πρέπει να ευθυγραμμίζεται με το ανώτατο όριο της μεσαίας τάξης (ΙΔΕ €37.746), ώστε να αποκτήσει πραγματικό κοινωνικό εύρος.

Πέραν της τεχνικής και λογιστικής προσέγγισης, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε και το δημογραφικό πλαίσιο. Η γεννητικότητα —και συνακόλουθα η ύπαρξη και επιβίωση πολύτεκνων οικογενειών— εξαρτάται άμεσα από την κρατική πολιτική στήριξης. Η εμπειρία δείχνει ότι τα μέτρα στήριξης είναι συγκεντρωμένα σε ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες, με εισοδήματα πολύ χαμηλότερα ακόμη και από τα οριζόμενα κατώτατα όρια. Ενώ το κράτος ισχυρίζεται ότι στηρίζει την μεσαία τάξη, η πραγματικότητα είναι πως οι γεννήσεις προέρχονται όλο και περισσότερο από μικρότερες και φτωχότερες ομάδες του πληθυσμού — μια τάση που ενισχύεται από τον φόβο απώλειας παροχών όταν αυξάνεται το οικογενειακό εισόδημα, ιδίως κατά τα έτη φοίτησης των παιδιών, οπότε και οι ανάγκες κορυφώνονται.

Το κράτος καλείται, επιτέλους, να επανεξετάσει την πολιτική του απέναντι στις οικογένειες και να επεκτείνει τα μέτρα στήριξης πέραν των ορίων της φτώχειας. Χρειάζεται ένα νέο μοντέλο κοινωνικής πολιτικής που θα σέβεται και θα ενισχύει τις πολύτεκνες οικογένειες και θα εντάσσει ουσιαστικά τη μεσαία τάξη στις προτεραιότητες του δημογραφικού σχεδιασμού.

Του Φάκα Ιωαννίκιου Μέλους της Παγκυπρίας Οργάνωσης Πολυτέκνων, Πολύτεκνου γονέα, μέλους της μεσαίας τάξης