Η ενεργειακή εξάρτηση από ένα κράτος όπως η Τουρκία δεν αποτελεί μόνο οικονομικό ζήτημα, αλλά κυρίως γεωστρατηγικό. Η Τουρκία, με τις επεκτατικές της βλέψεις, συχνά χρησιμοποιεί τα ενεργειακά ζητήματα ως εργαλείο πίεσης για την αύξηση της επιρροής της στην περιοχή. Αυτή η δυναμική καθιστά κράτη όπως η Κύπρος ευάλωτα σε γεωπολιτικές πιέσεις και εκβιασμούς.
Το έργο του Great Sea Interconnector (πρώην EuroAsia Interconnector), το οποίο θα συνδέσει τα ηλεκτρικά δίκτυα Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ με την ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά, αλλάζει την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή. Αυτή η διασύνδεση θα τερματίσει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου, μειώνοντας την εξάρτησή της από χώρες όπως η Τουρκία. Η εξάρτηση αυτή είναι μέρος της στρατηγικής επιδίωξης της Τουρκίας, η οποία προσπαθεί να καταστεί περιφερειακός ενεργειακός κόμβος. Εάν η Τουρκία πετύχει να ελέγξει τις ενεργειακές ροές στην Ανατολική Μεσόγειο, θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτή τη θέση για να αυξήσει την επιρροή της και να ασκήσει πιέσεις στην Κύπρο και άλλες χώρες της περιοχής.
Το Great Sea Interconnector, ωστόσο, ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου, αποτρέποντας την εξάρτηση από την Τουρκία και αυξάνοντας την αυτονομία της, θωρακίζοντας την απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή εκβιασμού μέσω της ενέργειας. Με αυτόν τον τρόπο, η Κύπρος προστατεύεται από τα τουρκικά γεωστρατηγικά σχέδια και αποκτά μεγαλύτερη ανεξαρτησία στο ενεργειακό της μέλλον.
Η στήριξη των ΗΠΑ για το έργο αυτό διαφαίνεται από τις δηλώσεις της πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Κύπρο, Τζούλι Φίσερ. Η πρέσβης τόνισε ότι το έργο αποτελεί «σημαντική ευκαιρία» για την Κύπρο, δίνοντας ουσιαστικά το "πράσινο φως" για την υλοποίησή του. Επεσήμανε πως η στιγμή έχει φτάσει να μην σκεφτόμαστε μόνο τα χρήματα, στέλνοντας ένα μήνυμα με πολλούς αποδέκτες, τόσο εντός της Κύπρου όσο και προς το εξωτερικό, ιδιαίτερα προς την Ελλάδα. Οι δηλώσεις της Φίσερ αντανακλούν την ευρύτερη υποστήριξη των ΗΠΑ στην ενεργειακή διασύνδεση της περιοχής, ενισχύοντας τη θέση της Κύπρου και της Ελλάδας στον ενεργειακό χάρτη.
Επιπλέον, άτυπα οι ΗΠΑ εγγυώνται το έργο και το προωθούν. Αυτός είναι και ο βασικότερος λόγος που η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι θετική απέναντι στο έργο, προσφέροντας ουσιαστική υποστήριξη στην ανάπτυξή του. Η εκτίμησή μου είναι ότι στις επόμενες ημέρες το όλο ζήτημα θα έχει θετική έκβαση, καθώς οι ΗΠΑ λειτουργούν ως καταλύτης για την επιτυχία του.
Η Κύπρος, μέσω του Great Sea Interconnector, θα κάνει το πρώτο αποφασιστικό βήμα για να καθιερωθεί ως ενεργειακός κόμβος στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η στρατηγική της θέση θα της επιτρέψει να διοχετεύει ενέργεια τόσο προς την Ευρώπη όσο και προς το Ισραήλ, προσφέροντάς της σημαντικά διπλωματικά και γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα. Το έργο αυτό όχι μόνο θα αυξήσει την ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου, αλλά θα την ενισχύσει ως κρίσιμο παίχτη στον διεθνή ενεργειακό χάρτη, περιορίζοντας τις πιέσεις από την Τουρκία και άλλες περιφερειακές δυνάμεις.
Το πλαίσιο αυτό εντάσσεται στη δυτική αρχιτεκτονική ασφαλείας, η οποία διαμορφώνεται γύρω από το νέο υποσύστημα της Ανατολικής Μεσογείου. Σε αυτό το υποσύστημα εντάσσονται χώρες όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Ελλάδα και η Κύπρος, μετά την αποστασιοποίηση και ανεξαρτητοποίηση της Τουρκίας από το δυτικό άρμα. Το Great Sea Interconnector ενισχύει περαιτέρω αυτή τη νέα γεωστρατηγική τάξη πραγμάτων, καθιστώντας την Ανατολική Μεσόγειο κεντρικό σημείο των διεθνών ενεργειακών και διπλωματικών εξελίξεων.
Παρόλο που αρκετός κόσμος εκφράζει ερωτήματα σχετικά με το θέμα της ασφάλειας της ηλεκτρικής διασύνδεσης, ειδικά λόγω της απειλής της Τουρκίας, η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Οι Τούρκοι δεν θα τολμήσουν να ανατρέψουν στρατιωτικά το έργο, καθώς διακυβεύονται στρατηγικά συμφέροντα του Ισραήλ, τα οποία υποστηρίζονται άμεσα από τις ΗΠΑ. Αυτή η ισχυρή συμμαχία καθιστά την ασφάλεια του έργου ουσιαστικά εγγυημένη.
Η εγκατάσταση του Great Sea Interconnector αποκαλύπτει επίσης τις επερχόμενες εξελίξεις στην περιοχή. Η ηλεκτρική διασύνδεση Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας μπορεί να θεωρηθεί ως πρώτη πρόβα για τον East Med Pipeline, ο οποίος θα μπορούσε να εδραιώσει ακόμα περισσότερο τον ρόλο της Κύπρου και της Ελλάδας ως ενεργειακούς κόμβους στην Ανατολική Μεσόγειο.
Επιπλέον, τα παραπάνω συνδέονται άμεσα με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή. Ο λόγος είναι ενεργειακός, και πιο συγκεκριμένα, αφορά τη μη δυνατότητα λήψης ωφελημάτων από ενδεχόμενο ενεργειακό έργο από την πλευρά των Παλαιστινίων. Αυτή ήταν και η εκτίμηση του γνωστού Οθωμανολόγου, νομικού και συγγραφέα, Δρ. Δημήτρη Σταθακόπουλου, όπως ανέφερε τον Οκτώβριο του 2023 στη συνέντευξή του στο STAR με τη Μάρα Ζαχαρέα.
Με αυτά τα δεδομένα, η Κύπρος αποκτά μεγαλύτερη αυτονομία και ισχύ στον ενεργειακό τομέα, θωρακίζοντας την εθνική της ασφάλεια και ενισχύοντας την παρουσία της σε διεθνή ενεργειακά δίκτυα. Αυτό το έργο αποτελεί ζήτημα γεωστρατηγικής σημασίας, καθώς ενισχύει τη θέση της χώρας σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ισχύος και διεθνών σχέσεων.
Κρίς Κωνσταντινίδης Οικονομολόγος, Διεθνολόγος
