Σε όλο το φάσμα της ανθρώπινης εμπειρίας, πιο συγκλονιστική είναι η εμπειρία του θανάτου. Μέσα στη φράση της νεκρώσιμης ακολουθίας «θρηνώ και οδύρομαι όταν εννοήσω το θάνατο», αποτυπώνεται όλος ο συγκλονισμός που επιφέρει στον άνθρωπο η εξαφάνιση ενός αγαπημένου από το χώρο και το χρόνο, μέσα από το αναπόφευκτο φαινόμενο του θανάτου. Ο συγκλονισμός αυτός είναι πολύ μεγαλύτερος δε, όταν ο θάνατος είναι αιφνίδιος και ο άνθρωπος που φεύγει νέος.
Ο θρήνος και το πένθος που ακολουθούν το θάνατο είναι πανανθρώπινες εμπειρίες, που αν και ακολουθούν ένα συγκεκριμένο μοτίβο κατά τους ειδικούς, εντούτοις ο κάθε άνθρωπος τις βιώνει διαφορετικά, τόσο σε πνευματικό, όσο και σε ψυχολογικό και συμπεριφορικό επίπεδο. Επίσης, η διάρκεια του πένθους διαφέρει από άτομο
Στη συνέχεια ακολουθεί μια σύντομη, εμπειρική ανάλυση του πένθους, όπως η ίδια το βίωσα, μετά τον αιφνίδιο θάνατο του αδελφού μου Χριστόδουλου Λοϊζίδη τέλη του 2011, μέσα από μια σειρά ερωτήσεων και επισημάνσεων που συνήθως κάνουμε ως τρίτοι, στην καλοπροαίρετη προσπάθειά μας να συμπαρασταθούμε.
1. Μην κλαίς, είναι καλά εκεί που είναι! - Εκτιμώ την προσπάθειά σου να με βοηθήσεις, μη μου λες όμως μην κλαις, ή ότι είναι καλά εκεί που είναι, είναι πολύ νωρίς για όλα αυτά, μείνε δίπλα μου σιωπηλά και άφησέ με απλά να κλάψω και να μιλώ για κείνον… αν το αντέχεις. Αν όχι, μπορείς να φύγεις, δε θα το παρεξηγήσω. Αν πάλι εγώ επιλέξω να μείνω μόνη, εσύ μην το παρεξηγήσεις, αλλά να το σεβαστείς… Ξέρω πως θέλεις να βοηθήσεις, όμως άσε εμένα να επιλέξω τον τρόπο…
2. Είσαι καλύτερα; Μην με ρωτάς αν είμαι καλύτερα… το πένθος δεν είναι γρίππη… Το ξέρω ότι ρωτάς από έγνοια και αγάπη, εμένα όμως αυτή η ερώτηση με ενοχλεί… πες μου απλά καλημέρα και ρώτα με αν κοιμήθηκα ψες, ή αν θέλω να μιλήσω ή να βρεθούμε για ένα καφέ, ή να πάρεις το σκύλο μου βόλτα…
3. Ξέρω πως νοιώθεις! Όχι δεν ξέρεις καθόλου πώς νοιώθω, μα πώς είναι δυνατό άλλωστε, αφού(ευτυχώς) δεν έχεις καν βιώσει την εμπειρία του θανάτου! Ακόμη όμως και να βίωσες αυτή την εμπειρία, εσύ καλύτερα απ΄ όλους γνωρίζεις πως κάθε πένθος και κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικά, οπότε μπορείς μόνο να υποθέσεις πώς νοιώθω… Έτσι και αλλιώς, ο πόνος είναι ολάκερος δικός μου, και δυστυχώς και να θέλεις, δε μπορείς να το μοιραστείς…
Το πένθος είναι ένα πολύ μοναχικό ταξίδι. Η συμπόνια σου όμως με συγκινεί, και σε ευχαριστώ που είσαι δίπλα μου στο ταξίδι αυτό!
4. Με τον καιρό ο πόνος απαλύνει, έτσι; Με τον καιρό ο πόνος διαφοροποιείται… Στην αρχή ο πόνος σε παραλύει, σε σημείο να μη μπορείς να λειτουργήσεις μέσα στην
καθημερινότητά σου… θέλεις να κοιμάσαι συνέχεια για να ζεις το όνειρο της παρουσίας του, και ξυπνάς μέσα στον πανικό και την οδύνη της πραγματικότητας της απουσίας του… είσαι συνέχεια στο κοιμητήριο, εκεί που αναπαύεται, και δε μπορεί να χωρέσει ο νους σου πώς ένας νέος, χαρισματικός άνθρωπος δυο μέτρα μπόι, εξαφανίστηκε ξαφνικά από το χώρο και το χρόνο, και χώρεσε μέσα σε δυο μέτρα γης!… Και ο χρόνος περνά και ο πόνος ριζώνει μέσα σου, γίνεται ένα με το είναι σου… σιγά-σιγά επιλέγεις και επιστρέφεις πίσω στη ζωή, στην καθημερινότητα, τρως, γελάς, εργάζεσαι, βγαίνεις έξω, ζεις… Ο πόνος όμως πάντα εκεί να καραδοκεί, σε ένα χαμόγελο, σε μια εικόνα, σε ένα ταξίδι, σε μια κίνηση, σε μια σκέψη που σου θυμίζουν εκείνον, όλα όσα ζήσατε, όσα δεν προλάβατε να ζήσετε και όσα ακόμη είχατε να ζήσει… Σκληρός και αδυσώπητος πόνος, που μπορείς και τον αντέχεις μόνο μέσα από τη διεργασία της αποδοχής και τη δύναμη της πίστης και της αγάπης…
Πρόσφατα, έτυχε να διαβάσω στο διαδίκτυο τον καλύτερο ορισμό της αγάπης που διάβασα ποτέ, «Αγάπη είναι η ελευθερία που μας δεσμεύει, με δεσμούς πιο δυνατούς από το Θάνατο»!... Όταν όλοι φύγουν και η πόρτα κλείσει, η μόνη παρηγοριά που μένει στον ανείπωτο πόνο του θανάτου είναι η Αγάπη… Όσοι βιώσαμε την τραγωδία του αιφνίδιου θανάτου αγαπημένου, μπορούμε να καταλάβουμε ακριβώς τι εννοούσε η Χαρά στο θρήνο της για τον αιφνίδιο και άδικο χαμό του πατέρα της... Καλό κουράγιο Χαρά, σε σένα και στην οικογένειά σου!…
*Η Χρυσάνθη Λοϊζίδου είναι πτυχιούχος ψυχολόγος
