Χριστόφορος Σάββα: Απλά – Περίπλοκα – Αόρατα: Ένα άγνωστο αρχείο
Πραγματοποιήθηκαν την Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2025, τα εγκαίνια τη νέας προσωρινής έκθεσης της Λεβεντείου Πινακοθήκης «Χριστόφορος Σάββα: Απλά – Περίπλοκα – Αόρατα: Ένα άγνωστο αρχείο». Η έκθεση φωτίζει για πρώτη φορά ένα πολύτιμο και άγνωστο έως σήμερα αρχείο του Χριστόφορου Σάββα (1924-1968), του καλλιτέχνη που άνοιξε νέους δρόμους στη σύγχρονη κυπριακή τέχνη και συνέδεσε την καλλιτεχνική δημιουργία του τόπου με τα μεγάλα ρεύματα του διεθνούς εικαστικού γίγνεσθαι. Το αρχείο που περιέχει έργα, σκίτσα, φωτογραφίες και προσωπικά σημειώματα, ρίχνει φως στη δημιουργική πορεία του καλλιτέχνη και αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές του έργου του.
Η μοναδική αυτή ανακάλυψη του αρχείου, υπήρξε αποτέλεσμα συγκυριών, δεσμών φιλίας και πράξεων συμφιλίωσης. Στα τέλη του 2020 η Ελένη Σ. Νικήτα, η πρώτη επιμελήτρια της Κυπριακής Συλλογής της Πινακοθήκης, συναντήθηκε με τον συλλέκτη Χαράλαμπο Σεργίου για να δει έναν χαρτοφύλακα έργων που του είχε δωρίσει ένας Τουρκοκύπριος φίλος του. Το δώρο αυτό –μια πράξη επιστροφής και συμφιλίωσης– αποδείχθηκε πως ήταν τμήμα ενός πολύ μεγαλύτερου αρχείου που περιλάμβανε εκατοντάδες έργα και αντικείμενα του Σάββα, χρονολογημένα από το 1946 έως το 1968.
Το αρχείο προέρχεται από τη φιλία και τη συνεργασία του Σάββα με τον πατέρα του Τουρκοκύπριου δωρητή, γνωστό συλλέκτη και πελάτη του καλλιτέχνη. Η ιστορία τους αποκαλύπτει ένα συγκινητικό κεφάλαιο της νεότερης ιστορίας της Κύπρου, εκεί όπου η τέχνη υπερβαίνει διαχωριστικές γραμμές και λειτουργεί ως γέφυρα επικοινωνίας.
Η συστηματική μελέτη και ταξινόμηση του αρχείου ξεκίνησε το 2021 από τη Λεβέντειο Πινακοθήκη υπό την άρτια επιστημονική καθοδήγηση της Ελένης Σ. Νικήτα. Δυστυχώς, δεν πρόλαβε να δει την ολοκλήρωση της έκδοσης και της έκθεσης, καθώς έφυγε από τη ζωή το 2024, αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Η έκθεση αυτή αφιερώνεται στη μνήμη της και αποτελεί φόρο τιμής στο πλούσιο επιστημονικό της έργο, αλλά και στη μοναδική της συμβολή ως προς την κατανόηση και την ανάδειξη της σύγχρονης κυπριακής τέχνης.
Την έκθεση εγκαινίασε ο Δρ. Γιάννης Τουμαζής, Διευθυντής του Πολιτιστικού Ιδρύματος Τραπέζης Κύπρου και πρώην Υφυπουργός Πολιτισμού, ο οποίος ανέφερε στην ομιλία του ότι η έκθεση αποτελεί μια συνομιλία ανάμεσα στον θεατή, ανάμεσα στην ιστορία και την ερμηνεία, ανάμεσα σε ό,τι βλέπουμε και σε ό,τι αισθανόμαστε και διαισθανόμαστε. Σε αυτή τη συνομιλία ο Χριστόφορος Σάββα έχει την πρώτη και την τελευταία λέξη. Όπως και η Ελένη Νικήτα έχει τη σταθερή, διακριτική παρουσία που επιτρέπει στη φωνή του να ακούγεται καθαρά.
Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 28 Ιουνίου 2026 και τον Ιανουάριο 2026 θα ενταχθεί στις πολιτιστικές δράσεις που θα στηρίξουν την Κυπριακή Προεδρεία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παράλληλα με την έκθεση έχει διαμορφωθεί ένα πλούσιο και πολυδιάστατο πρόγραμμα εκδηλώσεων και δράσεων — μουσικές βραδιές, προβολές ταινιών, ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και πολλά ακόμη.
Διάρκεια έκθεσης: 21 Νοεμβρίου 2025 – 28 Ιουνίου 2026
Αίθουσα Προσωρινών Εκθέσεων, Λεβέντειος Πινακοθήκη
ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΕΣ:
Ελένη Σ. Νικήτα †
Κατερίνα Στεφανίδου
Δέσποινα Χριστοφίδου
ΒΟΗΘΟΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ:
Στυλιάνα Ιωαννίδου
ΧΟΡΗΓΟΣ
Όμιλος εταιρειών Peletico
ΧΟΡΗΓΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Η Σημερινή
ΜΟΝΙΜΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ ΑΕΡΟΜΕΤΑΦΟΡΩΝ
AEGEAN
ΜΕ ΤΗ ΣΤΗΡΙΞΗ
Του Συνδέσμου Φίλων Λεβέντειου Δημοτικού Μουσείου Λευκωσίας & Λεβεντείου Πινακοθήκης και του Δήμου Λευκωσίας
