H παραπομπή του Πρωθυπουργού του ισλανδικού κραχ του 2008, Geir Haarde ενώπιον της δικαιοσύνης, η φυλάκιση του τραπεζίτη της τράπεζας Glitnir, Larus Welding, και η προσαγωγή 90 συνολικά υπόπτων ενώπιον της δικαιοσύνης, ήταν το αποτέλεσμα της δημοσιοποίησης του πορίσματος της Ερευνητικής Επιτροπής που συστάθηκε από το ισλανδικό κοινοβούλιο το Δεκέμβριο του 2008. Οι ισλανδικές Αρχές, θεσμοί και κοινωνία, λειτούργησαν με αστραπιαίες κινήσεις, οδήγησαν την τότε Κυβέρνηση σε παραίτηση και στη συνέχεια με αποφασιστικά βήματα γύρισαν σελίδα. Στον απόηχο των αντιδράσεων και των επικρίσεων με αφορμή το πόρισμα της ερευνητικής επιτροπής η οποία συστάθηκε από την Κυπριακή Κυβέρνηση, το SigmaLive σας παρουσιάζει τις βασικότερες διαφορές σε ότι αφορά τον τρόπο που λειτούργησε η ερευνητική επιτροπή στην Ισλανδία.
Με απόλυτη μυστικότητα
Το ισλανδικό κοινοβούλιο διόρισε τον Δεκέβριο του 2008, τριμελή ερευνητική επιτροπή αποτελούμενη από ένα δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου, τον Ισλανδό Συνήγορο του Πολίτη και μια Ακαδημαϊκό Καθηγήτρια Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ.
Η επιτροπή προχώρησε από μόνη της στην πρόσληψη δεκάδων εμπειρογνωμόνων στα θέματα οικονομίας και εργάστηκε για περίπου πέντε μήνες με απόλυτη μυστικότητα. Κατά τη διάρκεια του έργου της, δεν διέρρευσε ούτε λέξη στα ΜΜΕ ενώ κανένα από τα μέλη της δεν μίλησε ποτέ σε δημοσιογράφο. Στην περίπτωση της Κύπρου η Ερευνητική Επιτροπή λειτούργησε με ανοικτές ακροάσεις κάτι που όπως είδαμε είχε ως αποτέλεσμα συνεχείς παρεμβάσεις πολιτικών και άλλων προσώπων. Συνολικά κατέθεσαν 150 μάρτυρες. Κατά τη διάρκεια των ερευνών της, είχε επίσης συμβουλευτεί εμπειρογνώμονες από τις ΗΠΑ, πράγμα που στην περίπτωση της Κύπρου δεν έγινε. Η δημοσιοποίηση του πορίσματος έγινε σε ανύποπτο χρόνο προκαλώντας σοκ σε ολόκληρη τη χώρα. Δόθηκε στο Κοινοβούλιο ενώ παράλληλα αναρτήθηκε στο διαδίκτυο.
Επιστημονικά τεκμηριωμένο περιεχόμενο
Ρίχνοντας μια ματιά στο περιεχόμενο του πορίσματος, διαπιστώνει κανείς ότι προκειμένου να συνταχθεί το συγκεκριμένο κείμενο, συνέβαλαν επιστήμονες και εμπειρογνώμονες. Αξίζει να σημειωθεί, ότι στην περίπτωση της Ερευνητικής Επιτροπής Πική, η Κυβέρνηση είχε προχωρήσει στον διορισμό τεσσάρων εμπειρογνωμόνων για να στηρίξουν με τις γνώσεις τους την επιτροπή, ωστόσο οι πληροφορίες αναφέρουν ότι δεν αξιοποιήθηκαν. Το πόρισμα μπαίνει εις βάθος αναλύοντας όλες της πτυχές της «πολυσύνθετης» όπως χαρακτηρίζεται κρίσης, οι οποίες συνέδραμαν στην εξάπλωση του ιού με αποτέλεσμα το κραχ του 2008. Το πόρισμα έλεγχε τον τότε Πρωθυπουργό της χώρας για το γεγονός ότι παρόλο που βρισκόταν σε πλήρη συνεννόηση με τον Κεντρικό Τραπεζίτη, εντούτοις δεν έπραξε όσα έπρεπε για να βάλει σε τάξη τις τράπεζες οι οποίες ρίχθηκαν ουσιαστικά στο κυνήγι του κέρδους.
Στη συνέχεια και όταν ο τότε Πρωθυπουργός βρέθηκε ενώπιον της δικαιοσύνης, τα στοιχεία αυτά δεν τεκμηριώθηκαν. Παρόλα αυτά η τότε κυβέρνηση είχε εξαναγκαστεί σε παραίτηση. Με παρόμοιο τρόπο, τα στοιχεία που δίνονταν μέσω του πορίσματος για τον τρόπο που λειτούργησαν τραπεζίτες της χώρας αλλά και πολιτικοί, ιδιαίτερα σε ότι αφορούσε τον τρόπο που ιδιωτικοποιήθηκαν κρατικά τραπεζικά ιδρύματα της χώρας, ήταν αρκετά για να οδηγήσουν δεκάδες υπαίτιους ενώπιον της δικαιοσύνης και αρκετούς στη φυλακή.
Οι κατηγορίες για ελλιπή εποπτεία από τις αρχές της χώρας, απεριόριστη παροχή δανείων από τις τράπεζες χωρίς εγγυήσεις, απεριόριστη επέκταση τους στο εξωτερικό με αποτέλεσμα το τραπεζικό σύστημα της χώρας να ξεπεράσει κατά πολύ το μέγεθος της εθνικής οικονομίας καθώς και σωρεία σκανδάλων, τεκμηριώνονταν μέσω του πορίσματος με ονόματα, αριθμούς, γραφικές παραστάσεις με τρόπο που δεν μπορούσαν να αμφισβητηθούν από κανένα.
Είναι ξεκάθαρο επίσης ότι το πόρισμα είναι προϊόν μιας τεράστιας επιστημονικής έρευνας η οποία δεν βασίστηκε εξ’ ολοκλήρου στις μαρτυρίες που δόθηκαν, όπως έγινε από την δική μας ερευνητική επιτροπή, αλλά με την συμβολή εμπειρογνωμόνων έριξε φως στα αίτια που οδήγησαν τη χώρα στο κραχ του 2008. Το τελικό κείμενο και τα ευρήματα του, εκτός ότι βοήθησαν σημαντικά το έργο της δικαιοσύνης, αποτελούν ένα χρήσιμο εργαλείο για τις μελλοντικές κυβερνήσεις της χώρας καθώς και για άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοιας φύσης προβλήματα. Τέτοια χώρα θα μπορούσε κάλλιστα να θεωρηθεί και η Κύπρος, η οποία επέλεξε να μην παραδειγματιστεί από την Ισλανδία.
Μοναδική ομοιότητα με τoν τρόπο που οι κυπριακές αρχές αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν την τραγωδία του τόπου, είναι το γεγονός ότι κανένας από όσους κλήθηκαν να καταθέσουν δεν απολογήθηκε ή έστω παραδέχθηκε τα λάθη του.
