Επικήδεια ομιλία από τον Φώτο Φωτιάδη και Κυριάκο Νεοκλέους.

Aκολουθούν αυτούσιες οι επικήδειες ομιλίες.

Επικήδειος από Φώτο Φωτιάδη:

Μαρία μου,

Eκεί που  επηρεασμένος  από την λαμπερή σου όψη, που μαρτυρούσε υγεία και δύναμη, όταν σε αποχαιρετούσα  για το ταξίδι της δικής μου περιπέτειας, ήλθαν φευ τα μαύρα μηνύματα για τον άδικο χαμό σου, που με βρήκαν στο κρεβάτι του πόνου στην ξενιτιά.  Έκαναν την καρδιά μου κομμάτια, τσάκισαν το ‘είναι’ μου.   Με διέλυσαν.

Τα παιδιά μας και εγώ στερηθήκαμε ό,τι πιο πολύτιμο είχαμε στη ζωή.  Χάσαμε τον κρίκο με τον οποίο η αγάπη  σου μας έδενε σφιχτά και μας κρατούσε σαν μια γροθιά στην οικογενειακή μας εστία· χάσαμε την γλυκύτατη συντροφιά ενός πολύτιμου και έμπιστου φίλου· χάσαμε τον συνετό σύμβουλο στις δύσκολες αποφάσεις μας· χάσαμε τον παρηγορητή στις ατυχίες μας· χάσαμε το διαμάντι που ομόρφαινε τον κάθε χώρο μας· χάσαμε τον ήλιο που μας φώτιζε και μας ζέσταινε.  Χάσαμε τα πάντα.  Μάταια  σε αναζητούμε Μαρία μου, και μάταια  θα σε αποζητούμε.

Η ανείπωτη ψυχική  οδύνη που με βρήκε χωρίς ελπίδα και ανήμπορο στο κρεβάτι του πόνου, με εξουθένωσε.  Η παραζάλη εκείνη έφερε  στην μνήμη μου ένα κλασικό τετράστιχο του Παλαμά, που εμπνεύστηκε και κατέγραψε την ίδια μέρα της κηδείας του τετράχρονου γιου του Άλκη, στο οποίο μάς ομολογεί πως το παιδί του δεν τον λύπησε ποτέ όσο ζούσε, εκτός από μια και μόνη φορά, που όμως «τον λύπησε με λύπη αιώνια». Το ίδιο θα επαναλάμβανε και ο πονεμένος εαυτός μου για σένα, άγγελέ μου αλησμόνητε!

Δέησή μου προς τον Ύψιστο, τον Πολυεύσπλαχνο και Πανάγαθο Θεό, Μαρία μου, είναι να σε προστατεύει και να σε φροντίζει με τον τρόπο που μονάχα Εκείνος ξέρει· να σε κατατάξει σε σκηνές δικαίων και σ’ εμένα, τον απαρηγόρητο σύντροφό σου και τα παιδιά μας που έχασαν την αγαπημένη τους μάνα, να ενσταλάξει δρόσον καρτερικότητας, αλλά και της ποθητής εξ ύψους παρηγορίας.

Σου ετοίμαζα συνθήκες που να σε κάνουν ευτυχισμένη και να σου εξασφαλίζουν μια όμορφη και ευχάριστη ζωή μετά που εγώ θα έφευγα, όπως ανέμενα.  Μου έφυγες όμως Μαρία μου πρώτη. Γιατί, αγαπημένη μου;

H μόνη μου παρηγοριά τώρα, είναι ότι εσύ βρίσκεσαι πια στο κόσμο τον καλό και αληθινό, όπου, πιστεύω,  θα είναι καλύτεροι οι άνθρωποι, όσο καλή υπήρξες και εσύ σ’ ολόκληρη τη ζωή σου.

Επικήδειος από Κυριάκο Νεοκλέους:

Συγκλονισμένοι από τη θλιβερή είδηση του πρόωρου χαμού σου, αγαπημένη μας Μαρία, η βαρυπενθούσα οικογένειά σου και εμείς οι φίλοι και γνωστοί, βρισκόμαστε πλάι σου εδώ για να σου προσφέρουμε τον ύστατο χαιρετισμό και να σε κατευοδώσουμε στο ταξίδι το στερνό.  Με τη μνήμη γεμάτη από άσβεστες αναμνήσεις, απαντούμε στην προσταγή του οδυνηρού καθήκοντος, και εναποθέτουμε στη γλυκύτατη μορφή σου άνθη αγάπης και σεβασμού.

Αλησμόνητη Μαρία: Η μοίρα σε επέλεξε ανάμεσα στους εκλεκτούς για να σου αποκόψει νωρίτερα το νήμα της πολύτιμης ύπαρξής σου.  Αψήφησε το πάθος σου για ζωντάνια και προσφορά, και έσπευσε, η ανελέητη Άτροπος, να σου στερήσει το θείο αυτό δώρο, ενώ ακόμα βρισκόσουν στο απόγειο τής απόδοσης και τής δράσης σου. Έσπευσε να σε αποστερήσει από τη λατρευτή σου οικογένεια και από τους φίλους τους καλούς, με τους οποίους μοιραζόσουν σκέψεις, έγνοιες και προβληματισμούς·  και σε αποστερεί από έναν ευρύ κοινωνικό περίγυρο, που ανέκαθεν εντυπωσίαζες με την ομορφιά μιας τρισεύγενης ψυχής, την καθαρότητα ενός ώριμου και κριτικού λογισμού, και την αγνότητα μιας λεπτής και ευαίσθητης καρδιάς.  
Όσοι είχαμε την ευτυχία να σε γνωρίσουμε καλά, θα θυμόμαστε τη σεμνότητα και την αβρότητα που επιδείκνυες σε κάθε σου εκδήλωση, και το ηθικό σου ανάστημα που σε ανέβαζε σε υψηλό βάθρο εκτίμησης και θαυμασμού.  Υπήρξες πράγματι μια άψογη σύζυγος, μια στοργική μάνα, ένα σεβαστό μέλος της κυπριακής κοινωνίας. Εμφανώς ειλικρινής και ανυπόκριτη, ανεπιτήδευτη και αυθεντική, ήσουν μια αληθινή Κυρία, με ό,τι υψηλό και ευγενικό μπορεί να σημαίνει η λέξη αυτή.

Αλλ΄ οι αρετές που σε κοσμούσαν δεν εξαντλούνται με τα λιγοστά αυτά λόγια. Με την τιμιότητα και την ευσέβεια, με τον μειλίχιο χαρακτήρα και τη διαύγεια πνεύματος που σε χαρακτήριζαν, αλλά και την αμεροληψία και το θάρρος τής γνώμης που έδειχνες, κέρδιζες άνετα και αβίαστα την εμπιστοσύνη, την εκτίμηση και το σεβασμό τού οποιουδήποτε περιβάλλοντός σου. Θα ανακαλούμε στη μνήμη, την αβροφροσύνη και τη λιτότητα των λόγων σου, αλλά και την πλούσια, αλλ΄ εντελώς αθόρυβη φιλανθρωπική σου δραστηριότητα. Και, εν παρόδω, δεν θα διέλαθαν τής μνήμης μας οι περικαλλείς ανθώνες, και ιδιαίτερα οι ροδώνες σου, που λάτρευες κυριολεκτικά.

Στην οργάνωση και τη διοίκηση τού οίκου σου, αυστηρότατη και απαιτητική. Δεν άφηνες να σου διαφύγει ούτε η παραμικρή λεπτομέρεια.  Τα πάντα υπό τον άγρυπνο και ενδελεχή έλεγχό σου. Το οργανωτικό σου ταλέντο σε ωθούσε να επιβλέπεις με άγρυπνο μάτι το καθετί, και να καθοδηγείς τους πάντες στη σχολαστική καθαριότητα, την ευταξία και τον ευτρεπισμό τού βασιλείου σου.
Θυμούμαι, καλή μου Μαρία, ένα γεύμα, που μου παρέθεσες στο φιλόξενο σπιτικό σου, όπου είχα την ευκαιρία να εκτιμήσω και να καμαρώσω, σε όλη της την έκταση, την ασυναγώνιστη νοικοκυροσύνη σου – τη μαγειρική σου δεινότητα, την απλή αλλά καλαίσθητη διάταξη τής ελκυστικής σου τράπεζας, τη λεπτή και προσεγμένη συμπεριφορά σου προς την πρόθυμη και ικανή βοηθό…  Οποία μεγαλόπρεπη αλλά και ευάρεστα απλή ατμόσφαιρα!  Μπορούσες να προβληθείς ως τύπος και υπογραμμός άξιας παραδοσιακής νοικοκυράς.

Σε θυμόμαστε ακόμα και για τις άμετρες καλοσύνες σου, αλλά κυρίως για την έντονη και εμφανή αίσθηση τής αξιοπρέπειας που ανέκαθεν σε στόλιζε σαν στολίδι ξεχωριστό.  Μια αίσθηση αξιοπρέπειας, που ακόμη και στις τελευταίες σου στιγμές, σε ήθελε να υποφέρεις σιωπηρά, χωρίς να επικαλεστείς τη συμπαράσταση ή τη συμπόνια των καλών σου φίλων, από τους οποίους επιμελώς απέκρυβες τον οδυνηρό σου πόνο.
Πολύκλαυστη Μαρία: Τώρα μας φεύγεις για πάντα.  Ελευθερωμένη πια από υλικούς φραγμούς, λυτρωμένη από τα βασανιστικά δεσμά τού σωματικού άλγους, και περιβεβλημένη τον ανάλαφρο μανδύα τής αφθαρσίας, θα μπορείς δικαιωματικά να αναπαύεσαι μέσα στις σκηνές των δικαίων, μακριά από τις ανθρώπινες αδυναμίες, τα πάθη και τις βαναυσότητες, και να φτερουγίζεις ξέγνοιαστη μέσα στους φεγγοβόλους χώρους τής αιωνιότητας, και να αγάλλεσαι με τη θεσπέσια ομορφιά και τη θεϊκή αρμονία, που προσφέρουν τα ουράνια δώματα στις ωραίες κι ευγενικές ψυχές, όπως είναι η δική σου η ψυχή, Μαρία αγαπημένη.

Στον απαρηγόρητο σύζυγό σου και στα υπέροχα παιδιά σου, τον Παύλο, τον Αλέξη, την Ιλόνα και την Καρολίνα, έδωσες όχι μονάχα όλη σου τη μητρική αγάπη και φροντίδα, αλλά και την πιο καλή και στέρεα ηθική μόρφωση.  Και δε θα μπορούσα να παραλείψω τα εγγόνια σου, που δεν χόρταινες να τα λατρεύεις παθιασμένα.  Σ΄ αυτά τα παιδιά και τα εγγόνια, αφήνεις τώρα μια πολύτιμη κληρονομιά – αφήνεις ένα όνομα ζηλευτό και μια φήμη αγαθή.  Και είναι η τέτοια κληρονομιά βάλσαμο τονωτικό για την ποθητή παρηγοριά των οικείων σου, που όλοι μας την ευχόμαστε από τα βάθη της καρδιάς.
Στο καλό να πας, αλησμόνητη Μαρία.  Μακαρία ας είναι η οδός που πορεύεσαι σήμερα, και αποδεχτή ας γίνει η απολογία σου ενώπιον τού δικαιοκρίτη Πανάγαθου Πατρός.   Ευχή και δέησή μας, να παραμείνει αγέραστη η αγαθή σου ανάμνηση, και μυρωμένο το χώμα που θα σε σκεπάσει.  Αιωνία σου η μνήμη.