Με την μαρτυρία του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και θεμάτων ΕΕ του Υπουργείου Οικονομικών, Αντρέα Χαραλάμπους, συνεχίστηκε η διαδικασία ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για την οικονομία.
Προειδοποιούσαν οι τεχνοκράτες
Ο Αντρέας Χαραλάμπους ερωτηθείς σχετικά με την κατιούσα της κυπριακής οικονομίας από το 2009 και μετά, είπε ότι οφειλόταν κυρίως στην υπέρμετρη αύξηση των δαπανών η οποία ήταν πέραν των δυνατοτήτων της οικονομίας.
Τόνισε ότι οι τεχνοκράτες του Υπουργείο Οικονομικών προειδοποιούσαν με μια σειρά σημειωμάτων τους το 2010 ότι τα δημοσιονομικά έπρεπε να διατηρηθούν υγιή, καθώς και πως το δημοσιονομικό πλεόνασμα του 2007, οφειλόταν κυρίως σε προσωρινούς παράγοντες όπως η δραστηριότητα του τομέα των κασκευών, της αγοράς ακινήτων καθώς και του πιστωτικού τομέα.
Έπρεπε να ήμασταν προσεκτικοί είπε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι η αύξηση του πιστωτικού τομέα επεκτάθηκε κατά 100% σε περίοδο 3 χρόνων οδηγώντας σε μια υπερθέρμανση της οικονομίας. Στη συνέχεια η αναμενόμενη αλλαγή σε ότι αφορούσε αυτούς τους τομείς, δηλαδή ο περιορισμός των δραστηριοτήτων τους, επηρέασε αρνητικά την ανάπτυξη κάτι που συνεπαγόταν με λιγότερα έσοδα για το κράτος. Οι δαπάνες, συνέχισαν όμως να αυξάνονται.
Τόνισε ότι όταν επιδεινώθηκε η κατάσταση τον Φεβρουάριο του 2010, έγιναν πολλά σημειώματα στα οποία τονιζόταν η ανάγκη για λήψη μέτρων διαρθρωτικού χαρακτήρια για να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης.
Ερωτηθείς αν αυτά τα μέτρα υλοποιήθηκαν από την πολτική ηγεσία, απάντησε αρνητικά, λέγοντας ότι εάν υιοθετούνταν έγκαιρα τα μέτρα σε δημοσιονομικό και διαρθρωτικό επίπεδο τότε τα προβλήματα θα ήταν δυνατό να υλοποιηθούν.
Το μνημόνιο είναι αναγκαστική λύση όταν δεν έχουμε θάρρος για μέτρα
«Προσωπικά δεν προκρίνω μνημόνιο. Έπρεπε να λάβουμε μόνοι μας μέτρα. Οι χώρες πρέπει να παίρνουν από μόνες τους μέτρα. Το μνημόνιο είναι αναγκαστική λύση όταν δεν έχουμε το θάρρος να πάρουμε μέτρα. Αν παίρναμε αποφασιστικά μέτρα το 2008, το κόστος προσαρμογής θα ήταν πολύ λιγότερο από αυτό που βιώνουμε σήμερα. Όσο καθυστερείς, μεγαλώνεις το λογαριασμό και αδυνατίζεις τη διαπραγματευτική σου θέση.»
Mέτρα προς ορθή κατεύθυνση χωρίς συνέχεια
Σε ερώτηση για τους λόγους για τους οποίους δεν υλοποιήθηκαν οι προτάσεις, είπε ότι κύριος λόγος ήταν πιθανό το πολιτικό κόστος το οποίο επιφέρει μια δημοσιονομική ή διαρθρωτική αλλαγή, καθώς και το γεγονός ότι δεν υπήρχε αντίληψη γιατί θα έπρεπε το έλλειμμα να περιοριστεί κάτω του 3% ή να έχουμε ισοσκελισμένο προϋπολογισμό. Σε αυτό το σημείο, είπε ότι όταν έγιναν οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον Ιούνιο του 2010, σε σχέση με το υπερβολικό έλλειμμα, επί Υπουργείας του Κίκη Καζαμία, λήφθηκαν μέτρα τα οποία ήταν προς την ορθή κατεύθυνση όμως δεν είχαν συνέχεια.
Ο αποκλεισμός από τις αγορές
Σε ερώτηση για τα αίτια του αποκλεισμού της Κύπρου από τις αγορές τον Μάιο του 2011, είπε ότι αυτό οφειλόταν σε τρεις λόγους.
- Το μέγεθος του τραπεζικού συστήματος σε συνδιασμό με την έκθεση του στην ελληνική αγορά και τα ελληνικά ομόλογα κάτι που δημιουργούσε δυσανάλογους κινδύνους
- Η μη λήψη μέτρων που καθιστούσε το δημοσιονομικό έλλειμμα μη βιώσιμο τροφοδοτώντας έτσι συνεχώς το δημόσιο χρέος και οδηγώντας το σε αύξηση
- Οι συγκρατημένες προοπτικές ανάπτυξης σε σχέση με το παρελθόν γιατί έβλεπαν ότι οι τομείς που έφεραν την ανάπτυξη στο παρελθόν περιορίστηκαν
Σε εκείνο το σημείο είπε, στελέχη του ΥΠΟΙΚ είχαμε υποδείξει ότι η ένταξη μας ήταν μονόδρομος, λέγοντας ότι υπάρχουν τρία σημειώματα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους που δείχνουν την θέση τους υπέρ της ένταξης τους στο μηχανισμό.
Κάθε μέρα που περνούσε...
Ο Αντρέας Χαραλάμπους, είπε ότι η καθυστέρηση να αποταθούμε στον μηχανισμό, είχε ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της κατάστασης, ενώ παράλληλα αυξανόταν το μέγεθος του λογαριασμού και αδυνάτιζε τη διαπραγματευτική μας θέση.
Κληθείς να πει με αριθμούς τις επιπτώσεις, ο Αντρέας Χαραλάμπους, είπε ότι το πρώτο μνημόνιο ήταν της τάξης του 1 δις, ενώ στην συνέχεια αυξήθηκε στο 1,35 για να φτάσει τελικά στα 4,5 δις.
«Η Κυβέρνηση θεωρούσε τις συνταγές του μνημονίου ως κοινωνικά και πολιτικά μη αποδεκτές», είπε απαντώντας σε ερώτηση γιατί η Κυβέρνηση καθυστέρησε να αποταθεί.
Δεν μπορούσε να αποφευχθεί το ελληνικό κούρεμα
Σε σχέση με το ελληνικό κούρεμα, η θέση του Αντρέα Χαραλάμπους είναι ότι δεν μπορούσε να αποφευχθεί αφού ήταν κάτι που τέθηκε ως προϋπόθεση από τους Γερμανούς για να καταστεί το ελληνικό χρέος βιώσιμο. Είπε ότι ζητήθηκε η γνώμη των τεχνοκρατών. «Αυτό που μπορούσαμε να ζητήσουμε ήταν να μπούμε από τότε σε πρόγραμμα προκειμένου να έχουμε μια πιο ευέλικτη διαχείριση», είπε χαρακτηριστικά.
Στήριξη Λαϊκής «Ήταν μπαλωματική λύση αλλά αδήριτη ανάγκη».
Ερωτηθείς σε σχέση με την απόφαση για στήριξη της Λαϊκής από το κράτος, ο Αντρέας Χαραλάμπους έκανε λόγο για μονόδρομο, αφού εάν αφηνόταν η τράπεζα να καταρρεύσει, τότε λόγω της συστημικότητας της θα συμπαρέσυρε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα μαζί της. «Ήταν μπαλωματική λύση αλλά αδήριτη ανάγκη».
Έπρεπε να ξεφορτωθούμε τα υποκαταστήματα στην Ελλάδα
Ερωτηθείς για την πώληση των υποκαταστημάτων στην Ελλάδα, είπε ότι από τη στιγμή που υπήρχε η έκθεση των τραπεζών στην Ελλάδα, σήμαινε τυχόν επιδείνωση της Ελλάδας θα έφερνε μεγαλύτερο πλήγμα. Οπότε έπρεπε να τις «ξεφορτωθούμε» είπε, παρόλο που η συμφωνία με την οποία θα γινόταν, είναι άλλο θέμα. Πάντως ξεκαθάρισε ότι η επιλογή της Τράπεζας Πειραιώς, έγινε από τις Ελληνικές Αρχές.
Κακή επιλογή το κούρεμα
Κληθείς να σχολιάσει ότι τόσο στο μνημόνιο συναντήληψης που συμφωνήθηκε το Νοεμβρίου 2012 όσο και σε γνώμη της ΕΚΤ που εκδόθηκε την 1/2/2013 γίνεται αναφορά σε διάσωση με ίδια μέσα (bail in) και το κούρεμα καταθέσεων ήταν ένα ενδεχόμενο, είπε ότι στο μνημόνιο που είχε αρχικά συμφωνηθεί γίνεται αναφορά γενικά στο καθεστώς εξυγίανσης των τραπεζών, σημειώνοντας ότι το bail in σχετίζεται με τους κατόχους αξιογράφων.
Ανέφερε ότι το κούρεμα καταθέσεων ήταν «μια κακή επιλογή» και είναι γνωστό πώς επιβλήθηκε, είπε, ξεκαθαρίζοντας ότι «σε καμία περίπτωση δεν υπήρξε από πλευράς μας συναίνεση».
Επεσήμανε ότι η θέση το ΔΝΤ θεωρούσε το δημόσιο χρέος της Κύπρου ως μη βιώσιμο και τις δύο μεγάλες κυπριακές τράπεζες ως χρεοκοπημένες και είπε ότι αυτή η θέση επηρέασε καθοριστικά τον βασικό παίχτη της ευρωζώνης που είναι η Γερμανία, η οποία έλεγε ότι χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του ΔΝΤ δεν θα συναινούσε σε πρόγραμμα για την Κύπρο.
Η διαδικασία θα συνεχιστεί την ερχόμενη Τρίτη με νέα κατάθεση του πρώην Υπουργού Οικονομικών, Χαρίλαου Σταυράκη.
