Ένας αιώνας προσφοράς στην Παιδεία, τον Πολιτισμό, την καλλιέργεια Εθνικών, Θρησκευτικών και ανθρωπιστικών ιδεωδών, συνιστά ένα μεγάλο επίτευγμα του Γυμνασίου Πεδουλά, όσο και των μεγάλων και μικρών ευεργετών, αλλά και των ανώνυμων κατοίκων της κοινότητας του Πεδουλά που στην κάθε δύσκολη στιγμή δεν εφείσθησαν κόπων και θυσιών για να το κρατήσουν ζωντανό και καρποφόρο, στη μακρόχρονη πορεία του.

Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, βρέθηκε στην εκδήλωση για τα 100χρονα του Γυμνασίου Πεδουλά. «Ένα τέτοιο οικοδόμημα, ένας φάρος προβολής του Πεδουλά και της περιοχής, ένα κέντρο πολιτισμού, ένα φυτώριο γνώσης και καλλιέργειας ιδανικών στέκει εδώ μπροστά μας και περιμένει να του δώσουμε ξανά την αίγλη που του ανήκει. Να το καταστήσουμε ένα ζωντανό κύτταρο της περιοχής της Μαραθάσας», επεσήμανε ο Πρόεδρος. Τέτοιες εκδηλώσεις, είπε, συντείνουν στη διατήρηση και την ενίσχυση του πολιτισμού και της παιδείας που τόσο μεγάλη ανάγκη έχει η πατρίδα μας τις δύσκολες ώρες που περνά.

Η Ιστορία

Το Γυμνάσιο του Πεδουλά ιδρύθηκε το Γενάρη του 1913, όταν ο αείμνηστος καθηγητής Λεωνίδας Σταυρίδης, έφυγε από τη Σχολή Μιτσή και ήλθε για να δημιουργήσει ένα ανώτερο σχολείο εδώ. Βρήκε συνεργάτες τους προύχοντες του χωριού, οι οποίοι δράττονται της ευκαιρίας και του παραχωρούν στέγη. Έτσι δημιουργήθηκε η πρακτική Σχολή Μαραθάσας. Στην αρχή λειτούργησε σε παραχωρηθέν σπίτι με 11 μαθητές από το Μουτουλά και Πεδουλά.

Το 1921-22 ο Σοφοκλής Δρυόπουλος δωρίζει το χώρο όπου χτίζεται το σχολείο, με βοήθεια της Μητρόπολης Κερύνειας, της εκκλησίας Πεδουλά, με δωρεές και εθελοντική εργασία Πεδουλιωτών και ονομάζεται Πρακτική Σχολή Πεδουλά. Από τότε ξεκινά η ραγδαία ανάπτυξη του σχολείου.  

Το 1939-40 γίνεται πεντατάξια Σχολή.

Όταν το Γραφείο Παιδείας της τότε αποικιοκρατικής κυβέρνησης ζήτησε να επιχορηγεί το σχολείο, να διορίζει τους καθηγητές και να ελέγχει το πρόγραμμα, η σχολική εφορία αρνήθηκε να υποταχθεί και σήκωσε μόνη τα βάρη της λειτουργίας του σχολείου.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός της αντίδρασης των κατοίκων του Πεδουλά, όταν το 1942 το σχολείο καταστράφηκε ολοσχερώς από πυρκαγιά. Οι Πεδουλιώτες με δικά τους χρήματα, με εράνους, με τη βοήθεια της Εκκλησίας και με εθελοντική εργασία, ξανάκτισαν μέσα σε 18 μήνες το σχολείο τους, μεγαλύτερο και καλύτερο.

 Το 1953-54 το Σχολείο γίνεται εξατάξιο και ονομάζεται Εμπορικό Λύκειο Πεδουλά.

Κατά τα χρόνια που ακολούθησαν το Γυμνάσιο Πεδουλά συνέχισε ν’ αγωνίζεται και να κρατά ψηλά τα ιδανικά της φυλής και της θρησκείας. Στα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα 1955-‘59 το σχολείο γίνεται φυτώριο αγωνιστών. Πρώτος και καλύτερος ο ήρωας Αριστείδης Χαραλάμπους, ο οποίος στις 11 Μαρτίου, 1956, γίνεται θυσία στο βωμό της ελευθερίας όταν επιχείρησε να επιτεθεί με βόμβα εναντίον αγγλικών αυτοκινήτων. Οι Άγγλοι κατακτητές, ως αντίποινο διώχνουν τους Έλληνες καθηγητές και κλείνουν το σχολείο.

Αυτό όμως, αντιστέκεται και λειτουργεί στις αποθήκες του Χάρι Επαμεινώνδα και στο σπίτι του Μαχλουζαρίδη, απ’ όπου συνέχισε την πολύτιμη προσφορά του στην ελληνική παιδεία και τα ιδεώδη της φυλής μας.

Μετά το τέλος του αγώνα και την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας μετατρέπεται σε Ελληνικό Γυμνάσιο Πεδουλά. Το σχολείο με αυξημένες ανάγκες αναγείρει νέα πτέρυγα για να ικανοποιήσει το αυξημένο αριθμό μαθητών.

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, πολλοί πρόσφυγες καταφεύγουν στα χωριά της Μαραθάσας και το Γυμνάσιο αναγκάζεται να λειτουργεί πρωί και απόγευμα για να ανταπεξέλθει στις αυξημένες ανάγκες που δημιουργήθηκαν. Τότε ανεγείρονται και νέες αίθουσες διδασκαλίας. Μέχρι, όμως, το 1992 όταν γίνεται τριτάξιο Γυμνάσιο Πεδουλά και η Σχολή Μιτσή Λύκειο.

Τον Ιούνιο του 2004 το Ελληνικό Γυμνάσιο Πεδουλά τελειώνει την μεγάλη του προσφορά και κλείνει πλέον τις πύλες του για τους μαθητές.

Το 1992, ο αείμνηστος Λούκας Χατζιηωάννου, μεγάλος ευεργέτης του Πεδουλά, κατέβαλε προσπάθειες για τη δημιουργία πανεπιστημίου στο χώρο του Γυμνασίου, οι οποίες όμως δεν καρποφόρησαν.

Μετά από 91 χρόνια ζωής, το 2004, το Γυμνάσιο Πεδουλά κλείνει τις πόρτες του και αντιμετωπίζει το μέλλον με άλλου είδους προσφορά. Συνεχίζει ως συνεδριακό κέντρο. Λειτουργεί παιδικές κατασκηνώσεις και φιλοξενεί για μεγάλο χρονικό διάστημα την Κρατική Ορχήστρα Κύπρου.