Κάθε χρόνο, 43 χρόνια τώρα, ο ήχος των σειρήνων κάθε Ιούλιο έρχεται να μας θυμίσει την πιο μελανή στιγμή της ελεύθερης Κύπρου. Στα χρόνια που μεσολάβησαν από τότε, και παρά τη διάθεση για «εξεύρεση μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης» στο Κυπριακό, όπως επιβάλλει και σειρά ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αυτή δεν έχει βρεθεί.
Ο Ιούλιος, όμως, έμελλε να μείνει χαραγμένος και για άλλες τραγωδίες, όπως ο θάνατος 13 ατόμων στο Μαρί, αλλά και η πτώση του ελικοπτέρου με αποτέλεσμα τον θάνατο του Αρχηγού ΓΕΕΦ Ευάγγελου Φλωράκη.
Πραξικόπημα και τουρκική εισβολή
Ημέρα μνήμης η 20ή Ιουλίου για την Κύπρο, αφού φέτος κλείνουν 43 χρόνια από την αιματηρή τουρκική εισβολή στο νησί, που γράφτηκε με μελανά γράμματα στις σελίδες της ευρωπαϊκής ιστορίας.
Με πρόσχημα το πραξικόπημα, πέντε μέρες νωρίτερα, της χούντας των Αθηνών, η Τουρκία σκόρπισε τον όλεθρο και τον θάνατο στην Κύπρο και συνεχίζει να κατέχει παράνομα για 43 χρόνια το 37% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας και το μεγαλύτερο τμήμα της ακτογραμμής της.
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄ διασώθηκε και μεταφέρθηκε, μέσω Μάλτας και Λονδίνου, στη Νέα Υόρκη και έλαβε μέρος στη σύσκεψη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ στις 19 Ιουλίου, στην οποία κατήγγειλε την ελληνική χούντα για «εισβολή στην Κύπρο».
Περισσότεροι από 43.000 βαριά οπλισμένοι στρατιώτες από την Τουρκία παραμένουν ακόμη στις κατεχόμενες περιοχές. Σημειώνεται ότι, ξεκινώντας από το Ψήφισμα 353 της 20ής Ιουλίου 1974 του Συμβουλίου Ασφαλείας, ο ΟΗΕ έχει κάνει εκκλήσεις για «άμεσο τερματισμό της ξένης στρατιωτικής επέμβασης στην Κυπριακή Δημοκρατία» και για «απομάκρυνση χωρίς καθυστέρηση από την Κυπριακή Δημοκρατία του ξένου στρατιωτικού προσωπικού που η παρουσία του δεν προβλέπεται από διεθνείς συμφωνίες».
Ο απολογισμός της τραγωδίας αριθμεί σχεδόν 5.000 νεκρούς και 1.619 αγνοουμένους, ενώ περίπου 220.000 άνθρωποι εκδιώχθηκαν βίαια από τα σπίτια τους και έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα.
Η Τουρκία μέχρι και σήμερα στερεί από τους εκτοπισμένους Ελληνοκυπρίους το δικαίωμα να επιστρέψουν στα σπίτια και τις περιουσίες τους. Το γεγονός αυτό έχει δώσει αφορμή για προσφυγές στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο έχει εκδώσει σημαντικές αποφάσεις για τις παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης από την πλευρά της Τουρκίας.
Καταδίκη από τα Η.Ε. της ανακήρυξης του ψευδοκράτους
Η ούτω καλούμενη «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» («ΤΔΒΚ») δεν έχει αναγνωριστεί από κανένα άλλο κράτος, πλην της Τουρκίας, η οποία ασκεί τον ουσιαστικό έλεγχό της. Τα ψηφίσματα 541 (1983) και 550 (1984) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ καταδίκασαν με κατηγορηματικό τόπο τη μονομερή αυτή ενέργεια, την κήρυξαν άκυρη, ζήτησαν την απόσυρσή της και κάλεσαν όλα τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να μην αναγνωρίσουν την παράνομη αυτή οντότητα
Η Τουρκία μέχρι σήμερα υποστηρίζει ότι δεν επρόκειτο για εισβολή, αλλά για «ειρηνική επέμβαση» με σκοπό την επαναφορά του συνταγματικού σκηνικού στην προ του πραξικοπήματος κατάσταση.
Επίσης, η Τουρκία είχε ανακοινώσει ότι το δικαίωμα για την επέμβασή της αυτή ήταν κατοχυρωμένο στη Συνθήκη Εγγυήσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία δημιουργήθηκε με σκοπό να διαφυλάσσει την ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει καλέσει την Τουρκία να προσφύγουν και οι δύο χώρες στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για να γνωματεύσει κατά πόσον νόμιμα εισέβαλε ο τουρκικός στρατός στην Κύπρο, η Τουρκία, όμως, αρνείται κατηγορηματικά.
Έκρηξη στη ναυτική βάση στο Μαρί
Ένα κοκτέιλ πυρίτιδας και άλλων συναφών υλικών, αποθηκευμένα μέσα σε εμπορευματοκιβώτια, εκτεθειμένα σε υπαίθρια στοιβάδα κάτω από τον κυπριακό ήλιο, οδήγησε στη φονική έκρηξη της 11ης Ιουλίου του 2011 στη ναυτική βάση «Ευάγγελος Φλωράκης», στο Μαρί.
Η τεράστια καταστροφή που έπληξε την Κύπρο άφησε πίσω της 13 νεκρούς, 62 τραυματίες, μια κατεστραμμένη ναυτική βάση της Ε.Φ. και επιπλέον προκάλεσε ζημιές εκατομμυρίων στον μεγαλύτερο ηλεκτροπαραγωγό σταθμό.
Η λήψη της απόφασης για δέσμευση των εμπορευματοκιβωτίων και αποθήκευσή τους στη ναυτική βάση συνοδεύτηκε με ανησυχίες σε σχέση με την επικινδυνότητα του φορτίου. Τις ανησυχίες, όμως, διασκέδαζε ο τότε Υπουργός Άμυνας, Κώστας Παπακώστας, ο οποίος δήλωνε ότι το φορτίο είναι ασφαλές και μπορεί να τοποθετηθεί ακόμα και σε κατοικημένη περιοχή.
Εντούτοις, αργότερα στην κατάθεσή του ενώπιον του δικαστηρίου, ο Κώστας Παπακώστας ανέφερε ότι την αποκλειστική διοίκηση, διεύθυνση και επίβλεψη της Εθνικής Φρουράς την έχει ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς και ότι υπήρχαν διαβεβαιώσεις των ειδικών για τη μη επικινδυνότητα του φορτίου.
Με στόχο την καταγραφή των στοιχείων και την εκπόνηση σχετικού Πορίσματος, αναφορικά με τα γεγονότα που οδήγησαν στην τραγωδία, ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Δημήτρης Χριστόφιας, διόρισε ανεξάρτητη μονομελή ερευνητική επιτροπή, υπό τον νομικό Πόλυ Πολυβίου.
Ο Πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής καταλόγισε σοβαρότατες θεσμικές και προσωπικές ευθύνες στον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Ωστόσο, ο Δημήτρης Χριστόφιας αμφισβήτησε και απέρριψε στη συνέχεια το πόρισμα του νομικού Πολυβίου, τον οποίον ο ίδιος ο Πρόεδρος διόρισε και επιφόρτισε με την ευθύνη διερεύνησης της υπόθεσης, χαρακτηρίζοντάς το «υποκειμενικό».
Το Μόνιμο Κακουργιοδικείο Κύπρου ανακοίνωσε στις 9 Ιουλίου 2013 στη Λάρνακα την απόφασή του για τη φονική έκρηξη στο Μαρί. Βρήκε ένοχο στις κατηγορίες της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας και της πρόκλησης θανάτου, λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης, τον πρώην Υπουργό Άμυνας, Κώστα Παπακώστα.
Το Κακουργιοδικείο βρήκε, επίσης, ενόχους στην κατηγορία της πρόκλησης θανάτου, λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης, τον Διευθυντή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ανδρέα Νικολάου και τους τελούντες σε διαθεσιμότητα Αναπληρωτή Διευθυντή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Χαράλαμπο Χαραλάμπους και Διοικητή της ΕΜΑΚ Ανδρέα Λοϊζίδη. Ωστόσο το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε αθώο τον διευθυντή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, Αντρέα Νικολάου μετά από έφεση που που κατατέθηκε.
· 5 χρόνια Κώστας Παπακώστας, πρώην Υπουργός Άμυνας.
· 2 χρόνια Χαράλαμπος Χαραλάμπους, πρώην υποδιευθυντής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας.
· 2 χρόνια Αντρέας Λοϊζίδης, πρώην Διοικητής της ΕΜΑΚ.
Ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών Μάρκος Κυπριανού και ο τέως Υπαρχηγός της Εθνικής Φρουράς, Σάββας Αργυρού, κρίθηκαν αθώοι από το δικαστήριο και απαλλάχθηκαν όλων των κατηγοριών που αντιμετώπιζαν.
Παρόλα αυτά παρέμεινε στην κοινή γνώμη η αίσθηση της μη απόδοσης δικαιοσύνης και ευθυνών, όπως άλλωστε σε πλείστες άλλες περιπτώσεις κυπριακών σκανδάλων και τραγωδιών, ενώ έκπληξη προκάλεσε στο κοινό η απόφαση για εξαίρεση από το κατηγορητήριο, του στρατιωτικού παράγοντα.
Συντριβή ελικοπτέρου Αρχηγού ΓΕΕΦ
Δεκαπέντε χρόνια πέρασαν από εκείνον τον σκληρό Ιούλη του 2002, όταν το ελικόπτερο του Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς Αντιστράτηγου Ευάγγελου Φλωράκη κατέπεσε και συνετρίβη στα Κούκλια της Πάφου, κατά τη διάρκεια νυκτερινής άσκησης.
Το ελικόπτερο, στο οποίο επέβαινε, κατέπεσε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες, στις 4.20 π.μ. της 11ης Ιουλίου 2002, περίπου δύο χιλιόμετρα από την αεροπορική βάση Πάφου, κοντά στο χωριό Κούκλια, συμπαρασύροντας στον θάνατο τον Στρατηγό και αξιωματικούς του Επιτελείου του.
Ο Ευάγγελος Φλωράκης ήταν πανταχού «παρών», σε όλες τις φάσεις και εκφάνσεις όλων ανεξαίρετα των δραστηριοτήτων της Εθνικής Φρουράς, συμμετέχοντας ενεργά σε όλες τις ασκήσεις της, επίγειες και αεροναυτικές.
Απήλαυε της εμπιστοσύνης όλου του στρατεύματος και του λαού. Με το υψηλό αίσθημα ευθύνης που τον διέκρινε, με το όραμα της απελευθέρωσης της κατεχόμενης πατρίδας στην ψυχή του, έπεσε επί των επάλξεων, στον βωμό του καθήκοντος, μαζί με τους υπόλοιπους αλησμόνητους συνεργάτες του.
