Κίνδυνος να φορτώσουν 17 εκατομμύρια ευρώ, στις πλάτες των καταναλωτών της ΑΗΚ, ελλοχεύει λόγω της ανεπάρκειας προγράμματος εγκατάστασης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο Τρόοδος. Αυτό προκύπτει από την αξιολόγηση του έργου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, την ίδια ώρα που ειδικοί στον τομέα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.
Αν και η έκθεση αξιολόγησης του έργου περιλαμβάνει μια σειρά από υψηλά ρίσκα τα οποία προκύπτουν από την έλλειψη μελετών από μέρους της ΑΗΚ, το κράτος φέρεται να έχει εγγυηθεί το έργο, και σε περίπτωση που «πάει στραβά», δηλώνει ετοιμότητα να επιστρέψει το ποσό πίσω στην ΕΕ.
Πρόκειται για το έργο Zero Energy Mountains of Cyprus (Green+), το οποίο στοχεύει στη δημιουργία ενός μικρο-δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, που θα συνδυάζει ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθήκευση της παραγόμενης ενέργειας. Κύριος στόχος του έργου είναι να καταδείξει την αυτόνομη και συνεχή λειτουργία των Ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε 24ωρη βάση, έτσι ώστε να υπάρχει μικρή μείωση στις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Για το έργο, η ΑΗΚ έχει αιτηθεί για χορηγία ύψους 22,2 εκ. ευρώ από την ΕΕ μέσω του προγράμματος NER 300. Συγκεκριμένα η ΕΕ θα καλύψει το 50% της χρηματοδότησης, δηλαδή 11,1 εκ. ευρώ, ενώ η ΑΗΚ θα καταβάλει από τον προϋπολογισμό της άλλα 11,1 εκ. ευρώ συν 5,9 εκ. ευρώ για κατασκευή γραμμών μεταφοράς και διανομής για την υποστήριξη του έργου.
Με εγγυήσεις από το κράτος
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην αξιολόγηση του έργου από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, αναφέρεται ότι αν και η παρουσίαση του έργου ήταν πολύ γενική, χωρίς να υπάρχουν όλες οι απαιτούμενες εξειδικευμένες μελέτες, εντούτοις η Κυβέρνηση έχει εγγυηθεί ότι σε περίπτωση αποτυχίας του έργου, το κράτος θα επιστρέψει την χορηγία ύψους 11,1 εκ. ευρώ στην ΕΕ. Συνεπώς το έργο εγκρίθηκε κατόπιν των εγγυήσεων που έδωσε το ίδιο το κράτος. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, από τη στιγμή που η ΑΗΚ αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες, το ποσό αυτό θα μαζευτεί διά μέσου της αύξησης των διατιμήσεων στην τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος.
Έργο «υψηλού ρίσκου»
Όπως έγκυρη πηγή που ασχολείται με τον τομέα ανέφερε στο SigmaLive, η ιδέα του έργου είναι καινοτόμα, όμως υπολείπεται σοβαρών εξειδικευμένων μελετών που να καταδεικνύουν όλες τις οικονομικές πτυχές του έργου ώστε να μειωθούν στο ελάχιστο τα ρίσκα. Στην έκθεση πάντως εκφράζονται φόβοι για το ενδεχόμενο ο αριθμός των καταναλωτών που θα συμμετέχουν τελικά να μην είναι ο αναμενόμενος, κάτι που όπως αναφέρεται, «υποτιμήθηκε».
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στην έκθεση του έργου, την οποία και κατέχουμε, θα χρειαστεί η συμμετοχή 7500 χιλιάδων πελατών της ΑΗΚ, ή 30% της περιοχής όπου θα εγκατασταθεί το σύστημα, οι οποίοι θα είναι υπεύθυνοι για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στις οροφές των σπιτιών τους, χωρίς όμως να γίνεται συγκεκριμένη για το πώς θα εμπλέκεται ο καταναλωτής. Το έργο εν ολίγοις αποτελεί ένα συνδυασμό φωτοβολταϊκών, ανεμογεννητριών, συστημάτων αποθήκευσης καθώς επίσης και έξυπνων μετρητών. Ωστόσο δεν γίνεται αναφορά για τον τρόπο αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειας, ούτε υπάρχουν σχετικές μελέτες για το είδος και το κόστος τους, το οποίο μέχρι αυτή τη στιγμή δεν είναι γνωστό.
Πάντως αξίζει να σημειωθεί, ότι εμπειρογνώμονες ανέφεραν στο SigmaLive, ότι η έκθεση δεν έχει λάβει επίσης υπόψη τις καιρικές συνθήκες στην περιοχή του Τροόδους την χειμερινή περίοδο, και κατά πόσο αυτό θα επηρεάζει την παραγωγή μέσω φωτοβολταϊκών.
Η ΑΗΚ, αναφέρει στην έκθεση της ότι θα γίνουν ελκυστικές διατιμήσεις στους συμμετέχοντες στο έργο, χωρίς όμως να είναι ξεκάθαρο πώς θα επιτευγχθεί αυτό και αν τελικά θα είναι εις βάρος των υπόλοιπων καταναλωτών. Σε αυτή την περίπτωση, θα πρέπει για κόστος το οποίο θα είναι επιπλέον από τα 17 εκ. που προαναφέραμε.
Μελέτες από πρώην εκτελεστικό διευθυντή
Σύμφωνα με καταγγελία που έγινε στο SigmaLive, υπεύθυνος για το έργο, φέρεται να είναι πρώην Εκτελεστικός Διευθυντής του Οργανισμού, ο οποίος συμπλήρωσε την αίτηση για χρηματοδότηση του έργου NER300, στη συνέχεια αποχώρησε από την ΑΗΚ με πρόωρη αφυπηρέτηση και μάλιστα σήμερα εργάζεται σε ερευνητικό κέντρο Πανεπιστημίου. Σύμφωνα με την ίδια καταγγελία, το συγκεκριμένο άτομο, θα αναλάβει και την εκπόνηση των μελετών που υπολείπονται, έναντι μάλιστα μιας γερής αμοιβής.
Διαψεύδει η ΑΗΚ αλλά δεν απαντά στο τελευταίο ερώτημα
Σε γραπτή της ανακοίνωση η ΑΗΚ κάνει λόγο για άστοχο δημοσίευμα το οποίο όπως αναφέρει
Για σκοπούς σωστής ενημέρωσης του κοινού η ΑΗΚ παραθέτει τις πιο κάτω πληροφορίες για το έργο αυτό.
Η πρόταση Green+ υποβλήθηκε στα πλαίσια του NER300 για μερική χρηματοδότηση ως καινοτόμο έργο επίδειξης τεχνολογίας σε εμπορική κλίμακα. Πρόκειται για πρόταση ανάπτυξης Συστήματος Διαχείρισης Διεσπαρμένης παραγωγής ΑΠΕ με στόχο την αποδοτική ενσωμάτωση των ΑΠΕ στο ηλεκτρικό δίκτυο διανομής με το χαμηλότερο δυνατό κόστος, και συνάμα το μεγαλύτερο δυνατό όφελος (Έξυπνα Δίκτυα). Η πρόταση αφορά υλοποίηση στην ορεινή περιοχή των επαρχιών Λευκωσίας και Λεμεσού της διεσπαρμένης παραγωγής όπου σύντομα δεν θα είναι εφικτή η συνέχιση της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, χωρίς μαζικές και δαπανηρές συμβατικές αναβαθμίσεις του δικτύου σε μια περιβαλλοντικά ευαίσθητη περιοχή. Το Green+ αντιμετωπίζει τα προβλήματα αυτά χωρίς να επηρεάζει το περιβάλλον. Αντίθετα, θα επιτρέψει τη διείσδυση πράσινης ενέργειας στο δίκτυο χωρίς περιορισμούς και χωρίς περιβαλλοντικές επιπτώσεις, εξού και το ακρωνύμιο Green+.
Τα παρεμφερή οφέλη από την υλοποίηση της πρότασης Green+ είναι πολλαπλά. Αυτά είναι:
- Η αξιοποίηση κονδυλίων της ΕΕ για ανάπτυξη νέων τεχνολογιών αειφόρου ενέργειας
- Η σημαντική προώθηση των ΑΠΕ και της πράσινης ενέργειας προς μία οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα
- Η τόνωση της οικονομίας μέσω σημαντικών επενδύσεων στον τομέα της ενέργειας
- Η τόνωση της αγοράς εργασίας μέσω δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας
- Η υποστήριξη των ορεινών περιοχών της Κύπρου και η αειφόρος ανάπτυξη του ηλεκτρικού δικτύου χωρίς παρεμβάσεις στο περιβάλλον. Αντιθέτως, προνοεί την αποξήλωση γραμμών μεταφοράς και πυλώνων στην περιοχή.
- Συνεργασία με ιδιώτες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ΑΠΕ.
Το NER300 είναι ανταγωνιστικό χρηματοδοτικό πρόγραμμα, που διαχειρίζονται από κοινού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ), η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ) και τα κράτη μέλη, σύμφωνα με την Οδηγία Εμπορίας Ρύπων (Emissions Trading Directive 2009/29/EC). Αρμόδια Αρχή για το πρόγραμμα στην Κύπρο είναι το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας.
Το πρόγραμμα αντλεί κεφάλαια από την πώληση δικαιωμάτων ρύπων που εξοικονομούνται από τα έργα λόγω μείωσης των εκπομπών και τα χρήματα διατίθενται κατά τη διάρκεια λειτουργίας των έργων ανάλογα με την επίδοση τους σε παραγωγή πράσινης ενέργειας.
Στην 1η φάση του προγράμματος, αντλήθηκαν περίπου 1,2 δισ. ευρώ για 23 έργα σε 16 χώρες. Στη 2η, παρούσα φάση, θα αντληθούν περίπου 1 δισ. ευρώ για 19 προτάσεις από 12 χώρες, μεταξύ των οποίων το Green+ και η Κύπρος.
Η αναφορά του δημοσιεύματος σε «έργο «υψηλού ρίσκου»» εδράζεται στην αποσπασματική επικέντρωση σε συγκεκριμένη παράγραφο της εμπιστευτικής έκθεσης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕ) που αριθμεί 23 σελίδες! Το Green+ εγκρίθηκε από την ΕΕ ως επενδυτική πρόταση, όπως και οι υπόλοιπες 18 που προκρίθηκαν. Η ΕΤΕ, ως υπεύθυνη για τη δέουσα επιμέλεια των προτάσεων οφείλει να εντοπίσει τους κινδύνους που ενέχει κάθε επενδυτική πρόταση, ώστε να αντιμετωπιστούν δεόντως. Φυσικά, η έγκριση των προτάσεων ουδόλως συνεπάγεται αυτόματη υλοποίησή τους. Για κάθε πρόταση θα προηγηθούν συγκεκριμένα στάδια μελετών βιωσιμότητας που θα ελαχιστοποιήσουν τα ρίσκα και θα καταλήξουν σε συγκεκριμένα νούμερα αναφορικά με την επένδυση, τα κόστη και οφέλη της. Κάθε εισηγητής θα κληθεί να λάβει Τελική Επενδυτική Απόφαση που θα εδράζεται στα αποτελέσματα των μελετών που θα προηγηθούν. Και η ΑΗΚ δεν πρόκειται να λάβει θετική επενδυτική απόφαση που να αντίκειται στα συμφέροντα των καταναλωτών και της Κύπρου. Αντιθέτως, η προσπάθεια αυτή στοχεύει στην υλοποίηση σύγχρονων και καινοτόμων τεχνολογιών προς όφελος του καταναλωτή. Πρέπει να σημειωθεί ότι η εισήγηση της ΕΤΕ και η απόφαση της ΕΕ δεν θα ήταν θετικές αν έκριναν ότι το ρίσκο της επένδυσης δεν είναι αντιμετωπίσιμο. Ακόμη, σε άλλο σημείο της εν λόγω έκθεσης σημειώνεται ότι η επενδυτική δαπάνη είναι μικρή συγκρινόμενη με τα ιστορικά επενδυτικά επίπεδα της ΑΗΚ. Συνεπώς, κανένα ρίσκο πέραν του αναμενόμενου και του φυσιολογικού για τέτοια προγράμματα άντλησης κεφαλαίου δεν υφίσταται.
Η έκθεση οφείλει να συμπεριλάβει χρηματοοικονομική αξιολόγηση της ΑΗΚ. Η αξιολόγηση είναι θετική και υποδεικνύεται ξεκάθαρα ότι η οικονομική κατάσταση της ΑΗΚ είναι αρκούντως ικανοποιητική για την υλοποίηση του έργου. Επίσης, καταδεικνύει ως κύριο χρηματοοικονομικό κίνδυνο την διασφάλιση εκ μέρους της ΑΗΚ της υπολειπόμενης επενδυτικής δαπάνης. Ωστόσο, όπως φαίνεται ξεκάθαρα και στο απόσπασμα της έκθεσης που δημοσιοποιήθηκε, το ρίσκο αυτό κρίνεται χαμηλό («low risk») αφού η ΑΗΚ έχει προβεί σε δράσεις αντιμετώπισης των όποιων δυσμενών οικονομικών συγκυριών. Θετικό στην αξιολόγηση κρίνεται το γεγονός ότι το κράτος εγγυάται τα δάνεια της AHK, ωστόσο αυτό είναι απαίτηση της ΕΤΕ προς το κράτος. Σημειώνεται το γεγονός ότι η ΑΗΚ δεν έχει οφειλές προς το κράτος. Δεν έχει αποφασιστεί αυτή τη στιγμή αν το υπόλοιπο ποσό της δαπάνης που απαιτείται θα αντληθεί από δάνειο ή άλλες πηγές, όπως ίδια κεφάλαια ή άλλως πως. Συνεπώς, καμία εγγύηση δεν φορτώνεται το κράτος για το έργο.
Η πρόταση Green+ περιλαμβάνει συνεργασία με τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου, το Ενεργειακό Γραφείο Κυπρίων Πολιτών, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, και το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Η υλοποίηση του έργου απαιτεί επίσης έγκριση από τη ΡΑΕΚ. Μία πρόταση έργου επίδειξης καινοτόμων τεχνολογιών δεν θα ήταν σοβαρή αν δεν περιλάμβανε συνεργασία με την ακαδημαϊκή κοινότητα. Τα δύο ακαδημαϊκά ιδρύματα διαθέτουν την απαραίτητη εμπειρογνωμοσύνη και τεχνογνωσία για την υποστήριξη του έργου. Το άξιον απορίας, είναι ποιοι είναι οι «ειδικοί» και «εμπειρογνώμονες» που φέρονται να κρίνουν αρνητικά την πρόταση; Εν πάση περιπτώσει, η εργοδότηση του πρώην Εκτελεστικού Διευθυντή της ΑΗΚ στο Πανεπιστήμιο Κύπρου δεν αφορά την ΑΗΚ.
Πώς είναι δυνατό μια τέτοια προσπάθεια της ΑΗΚ, η οποία έχει αξιολογηθεί θετικά από την ΕΕ ανάμεσα σε πολλές προτάσεις, και η οποία αποσκοπεί σε άντληση κοινοτικών κονδυλίων, να τυγχάνει τέτοιας αρνητικής αντιμετώπισης από οποιοδήποτε πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας; Πως είναι δυνατό να γίνεται λόγος για ανεπάρκεια του πιο πάνω προγράμματος που εν πάσει περιπτώσει εγκρίθηκε για χρηματοδότηση από την ΕΕ; Πως είναι δυνατό να γίνεται καν λόγος για έλλειψη μελετών στο στάδιο αυτό αφού η υλοποίηση τους είναι κάτι που χρονικά θα ακολουθήσει; Έπρεπε μήπως να υλοποιηθούν οι σχετικές μελέτες πριν από τη σχετική έγκριση χρηματοδότησης από την ΕΕ
