O Πρόεδρος του Τμήματος Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας, Γιώργος Ξενής, απάντησε με επιστολή σχετικά με δημοσίευμα της ιστοσελίδας Fact Check Cyprus σχετικά με τη ραδιοφωνική του παρέμβαση σε εκπομπή του Ράδιο Πρώτο για το ζήτημα της «νεοκυπριακής» διαλέκτου και τη μάχη της ελληνικής γλώσσας στην Κύπρο. Ο κ. Ξενής κάνει λόγο για «κατακρεούργηση» των θέσεών του και ζητεί την άμεση απόσυρση του επίμαχου άρθρου των Fact Chekers το οποίο, όπως υποστηρίζε, παρερμηνεύει πλήρως τη στάση του για το ζήτημα της κυπριακής διαλέκτου.

Η θέση του Καθηγητή

Στην εκπομπή, ο κ. Ξενής είχε τονίσει ότι στόχος των περισσοτέρων Κυπρίων είναι να παραμείνει η κυπριακή διάλεκτος ανεπίσημη ποικιλία της ελληνικής γλώσσας και όχι να μετατραπεί σε επίσημη, αυτόνομη γλωσσική μορφή. Όπως εξηγεί, η τοποθέτησή του αφορούσε το κοινωνιογλωσσικό καθεστώς της διαλέκτου στο πλαίσιο της Κυπριακής Δημοκρατίας, και όχι την εσωτερική της αξία ως γλωσσικό σύστημα.

«Το να λες ότι η κυπριακή πρέπει να παραμείνει ανεπίσημη ποικιλία δεν σημαίνει ότι τη θεωρείς κατώτερη ή εξαρτημένη από την κοινή νέα ελληνική», σημειώνει, υπογραμμίζοντας ότι όλες οι γλωσσικές ποικιλίες είναι ισόκυρες από επιστημονική άποψη.

Η εκπομπή στο Ράδιο Πρώτο

 
Οι αιτιάσεις για το Fact Check

Σύμφωνα με τον Καθηγητή, το άρθρο του Fact Check Cyprus παρουσίασε ανακριβώς τη θέση του, αποδίδοντάς του ισχυρισμούς που ουδέποτε διατύπωσε, ενώ συνδύασε αυθαίρετα τη δική του παρέμβαση με εκείνη άλλης ερευνήτριας, της κ. Δανάης Γεωργιάδου.

Στην επιστολή διαμαρτυρίας του προς την αρχισυντάκτρια της σελίδας κ. Λουκία Ταξιτάρη, ο κ. Ξενής κάνει λόγο για «παραβίαση στοιχειωδών κανόνων δεοντολογίας» και ζητεί την απόσυρση και επανόρθωση του άρθρου με την ίδια δημοσιότητα. Παράλληλα, επιφυλάσσεται «παντός νομίμου δικαιώματος» για την προσβολή της επιστημονικής του φήμης.

Ο κ. Ξενής υποστηρίζει ότι υπάρχουν άτυπες προσπάθειες γλωσσικού σχεδιασμού στην Κύπρο, χωρίς θεσμική εξουσιοδότηση, που επιχειρούν να προωθήσουν την κυπριακή διάλεκτο σε καθεστώς επίσημης ποικιλίας. «Προς τα εκεί σπρώχνουν τα πράγματα ορισμένοι νεοκυπριακοί κύκλοι», ανέφερε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι πρόκειται για πολιτικό και ιδεολογικό ζήτημα και όχι για επιστημονική διαφωνία περί γλωσσολογίας.

Ο Καθηγητής γνωστοποίησε ότι έχει ήδη αποταθεί επίσημα στους υπευθύνους του Fact Check Cyprus ζητώντας να ενημερωθεί για το ποιοι θα εξετάσουν τη διαμαρτυρία του και αν προβλέπεται θεσμική διαδικασία αξιολόγησης.

Κλείνοντας, αναφέρει πως αναμένει από το Fact Check Cyprus «προθυμία για αποκατάσταση της αλήθειας χωρίς τη λήψη περαιτέρω μέτρων», ενώ το ζήτημα έχει ήδη προκαλέσει συζήτηση για τα όρια του δημοσιογραφικού ελέγχου και τη σχέση γλωσσολογίας και δημόσιου λόγου στην Κύπρο.

Διαβάστε ολόκληρη την επιστολή:

Αξιότιμες κυρίες, Αξιότιμοι κύριοι,

Η παρούσα επιστολή αποσκοπεί στο να εκφράσει τη διαμαρτυρία μου σε σχέση με το Fact Check του κυρίου Θεόφιλου Μπλουδάνη, το οποίο, όπως διατυπώθηκε, παρερμηνεύει ΟΛΟΣΧΕΡΩΣ και ΠΛΗΡΩΣ τη θέση που εξέφρασα στη ραδιοφωνική μου συζήτηση. Σύμφωνα με τον ΙΣΧΥΡΙΣΜΟ (με την ειδική έννοια που χρησιμοποιείται στο Fact Check Cyprus, δηλ. σύμφωνα με το κείμενο στο πορτοκαλί πλαίσιο) ελέγχεται η θέση, μεταξύ άλλων: «Με άλλα λόγια, η κυπριακή διάλεκτος δεν είναι ανεξάρτητο σύστημα, αλλά παράγωγη και φυσικά υποδεέστερη μορφή της κοινής ελληνικής».

ΔΕΝ διατύπωσα εγώ αυτή τη θέση! Το να λες ότι η κυπριακή διάλεκτος πρέπει να παραμείνει, στη γλωσσική πραγματικότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως ανεπίσημη ποικιλία και η κοινή νέα ελληνική ως επίσημη ποικιλία δεν σημαίνει ότι εννοείς ότι ως ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ η κυπριακή διάλεκτος είναι ελλιπές ή κατώτερο ή εξαρτημένο από την κοινή νέα ελληνική ή παράγωγο αυτής. Άλλο είναι το κοινωνιογλωσσικό status μιας γλωσσικής ποικιλίας στο πλαίσιο μιας γλωσσικά δίμορφης κοινότητας (diglossic) και άλλο η θέση της ως γλωσσικής οντότητας και επικοινωνιακού συστήματος. Το πρώτο είναι κυρίως πολιτικό, ιστορικό, ιδεολογικό, θέμα. Το δεύτερο είναι αποκλειστικά γλωσσολογικό θέμα και εδώ συμφωνώ με τον συντάκτη ότι όλες οι ποικιλίες είναι ισόκυρες και δυνάμει θα μπορούσαν να αναχθούν σε επίσημες ποικιλίες μετά από κατάλληλη τυποποίηση κτλ.. Σύμφωνα με τον ΙΣΧΥΡΙΣΜΟ εγώ αναφέρθηκα στο δεύτερο θέμα. Στην πραγματικότητα όμως εγώ, στη ραδιοφωνική συζήτηση, αναφέρθηκα στο πρώτο θέμα, θίγοντας μεταξύ άλλων την ύπαρξη προσπαθειών που κατά τη γνώμη που συνιστούν ΑΤΥΠΟ (χωρίς δηλ. πολιτική εξουσιοδότηση, και άρα ανομολόγητο) γλωσσικό σχεδιασμό. Ο περιορισμένος χρόνος της εκπομπής δεν μου επέτρεπε να δώσω ονόματα και είδη εργασίας και δραστηριοτήτων που τεκμηριώνουν πλήρως την αναφορά μου αυτή.

Επίσης, και το άλλο σκέλος του ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΥ (στο πορτοκαλί πλαίσιο) διαστρεβλώνει την ουσία της παρέμβασής μου. Έχει δε ως εξής: «Το να θεωρείται η διάλεκτος αυτόνομη ή να επιχειρείται ο διαχωρισμός της από την ελληνική ισοδυναμεί με άρνηση της ελληνικής γλωσσικής και πολιτισμικής ενότητας και με τεχνητή δημιουργία μιας ανταγωνιστικής γλώσσας.» Εγώ στην παρέμβασή μου αναφέρομαι στην αυτονόμηση με την έννοια της αναγωγής σε επίσημη ποικιλία και γι’ αυτό μίλησα για ανάπτυξη ανταγωνιστικής σχέσης με την ήδη υφιστάμενη επίσημη ποικιλία (την κοινή νέα ελληνική). Δεν αναφέρομαι ασφαλώς στην ικανότητα της κυπριακής διαλέκτου να λειτουργεί ως ΓΛΩΣΣΙΚΟ σύστημα αυτόνομα και αυτοδύναμα, δεδομένου ότι όλες οι γλωσσικές ποικιλίες είναι ισόκυρα γλωσσικά συστήματα.

Με άλλα λόγια, ΟΛΟΚΛΗΡΟΣ Ο ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ (όλο το πορτοκαλί πλαίσιο) είναι ΑΣΧΕΤΟΣ με τη δική μου παρέμβαση. Συνεπώς, και ο ΤΙΤΛΟΣ του fact check ότι όλες οι γλωσσικές ποικιλίες είναι ίσες κατά τη γλωσσολογία (ως γλωσσικά συστήματα) είναι εξίσου άσχετος με την παρέμβασή μου.

Τέλος, η ανάμιξη των δύο παρεμβάσεων, της κυρίας Δανάης Γεωργιάδου και της δικής μου, ΠΑΡΑΒΙΑΖΕΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ. Συσκοτίζει τις διαφορετικές θεματικές των δύο και οδηγεί σε παραπλάνηση του κοινού.

Ζητώ να ανακληθεί το σχετικό Fact Check, καθώς η διατύπωση που εμφανίζεται στον ΙΣΧΥΡΙΣΜΟ δεν αποδίδει το περιεχόμενο της ραδιοφωνικής μου παρέμβασης. Ως προς τι λοιπόν ελέγχεται η παρέμβασή μου; Μου είναι ασαφές. Η αποκατάσταση αυτή θα πρέπει να λάβει χώρα με την ίδια δημοσιότητα και στο ίδιο μέσο, ώστε να αποτραπεί η συνέχιση της παρανόησης που ήδη έχει δημιουργηθεί. Ευελπιστώ ότι θα υπάρξει εκ μέρους σας προθυμία για αποκατάσταση της αληθείας χωρίς τη λήψη περαιτέρω μέτρων. Σε κάθε περίπτωση, επιφυλάσσομαι παντός νομίμου δικαιώματός μου αναφορικά με την ανακριβή αυτή παρουσίαση, η οποία με παρουσιάζει να αγνοώ βασικές διακρίσεις της κοινωνιογλωσσολογίας και πλήττει τη φήμη μου ως επιστήμονος.

Ήδη έχω αποταθεί από χθες στην αρχισυντάκτρια κ. Λουκία Ταξιτάρη. Επίσης, αν έχω δικαίωμα, επιθυμώ να μάθω από ποιους θα ελεγχθεί και θα αξιολογηθεί η διαμαρτυρία μου.

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας,
Γιώργος Ξενής
Καθηγητὴς Γεώργιος Ἀ. Ξενῆς, δ.φ.
Πρόεδρος τοῦ Τμήματος Κλασικῶν Σπουδῶν καὶ Φιλοσοφίας
Πανεπιστήμιο Κύπρου