Στα βάθη όπου το φως λιγοστεύει, αποκαλύπτεται ένας θαλάσσιος κόσμος που σπάνια αντικρίζουμε. Η Marine & Environmental Research (MER) Lab, μέσω του προγράμματος MESOPHOS, πραγματοποίησε την πρώτη συστηματική εξερεύνηση των μεσοφωτικών οικοσυστημάτων (50–200 μέτρα) στην Κύπρο και συγκεκριμένα στις περιοχές Ακρωτηρίου και Δεκέλειας, μελετώντας περισσότερα από 32 σημεία με τη χρήση τηλεκατευθυνόμενου υποβρύχιου οχήματος (ROV).
Η έρευνα ανέδειξε εκτεταμένους σχηματισμούς από σπόγγους, κοράλλια, ανεμώνες και άλλους βενθικούς οργανισμούς, που φιλοξενούν ιδιαίτερα πλούσια θαλάσσια ζωή. Περισσότερα από 200 είδη καταγράφηκαν, πολλά εξ' αυτών που δεν είχαν αναφερθεί ξανά στην Κύπρο, προστατευόμενα ή/και απειλούμενα. Τα μεσοφωτικά ενδιαιτήματα λειτουργούν ως καταφύγια βιοποικιλότητας και συνεισφέρουν έμμεσα στη βιώσιμη αλιεία, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα των θαλάσσιων πόρων.
Παρά το μεγάλο βάθος, το ανθρώπινο αποτύπωμα είναι εμφανές. Εντοπίστηκαν θαλάσσια απορρίμματα και χαμένα αλιευτικά εργαλεία (ghost gear) που συνεχίζουν να επηρεάζουν τους οργανισμούς, ίχνη από συρόμενα εργαλεία/τράτες με διαταράξεις σε ευαίσθητα οικοσυστήματα, παρουσία ξενικών ειδών και νεκρώσεις κοραλλιών που πιθανόν συνδέονται με τη θέρμανση της θάλασσας. Πρόκειται για ενδιαιτήματα που αναπτύσσονται εξαιρετικά αργά και παρουσιάζουν περιορισμένη ικανότητα ανάκαμψης μετά από διατάραξη.
Τα ευρήματα του MESOPHOS τεκμηριώνουν την ύπαρξη ευαίσθητων οικοσυστημάτων στα 50–200 μέτρα και τις πιέσεις που ήδη δέχονται. Είναι αναγκαία η άμεση υιοθέτηση στοχευμένων μέτρων προστασίας, όπως ο χωρικός περιορισμός επιβλαβών δραστηριοτήτων και η ενεργή διαχείριση/απομάκρυνση απορριμμάτων και χαμένων εργαλείων, καθώς και η μακροπρόθεσμη, συστηματική επιστημονική παρακολούθηση, ώστε να διαφυλαχθεί αυτός ο κρυμμένος φυσικός πλούτος για τη θαλάσσια κληρονομιά της Κύπρου και τις επόμενες γενιές.
Το πρόγραμμα υλοποιήθηκε από τη Marine & Environmental Research (MER) Lab και χρηματοδοτήθηκε από την Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου μέσω του Darwin Plus (DPL00075).
