Κατατέθηκε την Πέμπτη στη Βουλή των Αντιπροσώπων το νομοσχέδιο που αφορά τον διαχωρισμό του υφιστάμενου διττού ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα, με τη δημιουργία Γενικού Δημόσιου Κατήγορου και την υποχρέωση του τελευταίου να δημοσιεύει τα κριτήρια άσκησης ποινικών διώξεων στην επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας.
Υπενθυμίζεται ότι τα συνολικά 38 νομοσχέδια που ετοιμάστηκαν,εγκρίθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 2/7/2025, αφού έτυχαν συζήτησης με τον Γενικό Εισαγγελέα, το Ανώτατο Δικαστήριο και τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο.
Από την πλευρά του, ο Γενικός Εισαγγελέας κατέθεσε σχετική αιτιολογική έκθεση στην οποία περιλαμβάνονταν οι γνωματεύσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, εκφράζοντας τις επιφυλάξεις του ως προς τη συνταγματικότητα των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων για τον διαχωρισμό των εξουσιών του.
Διαχωρισμός διττού χαρακτήρα ΓΕ, 8ετής θητεία, δημοσιοποίηση κριτηρίων ποινικών διώξεων, διορισμοί από ΠτΔ
Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις στοχεύουν στην ενίσχυση της ανεξαρτησίας του διωκτικού ρόλου, που σήμερα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Νομικής Υπηρεσίας (ΝΥ) και της ικανότητας των λειτουργών της και των δημόσιων κατηγόρων να εκτελούν τα καθήκοντα τους με περισσότερη αυτονομία, υπό την καθοδήγηση των διασφαλίσεων που απαιτούνται σύμφωνα με το κράτος δικαίου.
Όπως σημειώνεται, οι εν λόγω ρυθμίσεις, συνάδουν με τις κατά καιρούς αναφορές και συστάσεις διαφόρων ευρωπαϊκών και διεθνών οργάνων, όπως η Επιτροπή Βενετίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το Κράτος Δικαίου και η Επιτροπή GRECO.
«Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις εμπίπτουν στο πλαίσιο εφαρμογής μιας ευρύτερης εκσυγχρονιστικής ατζέντας της κυβέρνησης, η οποία στοχεύει στην εμπέδωση των αρχών της ‘χρηστής διακυβέρνησης’ εντός των δομών και δράσεων της Πολιτείας, στην ανανέωση και περαιτέρω βελτιστοποίηση του τρόπου λειτουργίας και δράσεων της Πολιτείας, στην ανανέωση και περαιτέρω βελτιστοποίηση του τρόπου λειτουργίας σημαντικών θεσμών του κράτους στη βάση των σύγχρονων αναγκών και καλών πρακτικών άλλων ευρωπαϊκών χωρών, στην ενίσχυση του κράτους δικαίου, της διαφάνειας και λογοδοσίας και κατ’ επέκταση στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς», αναφέρεται στην εισηγητική έκθεση.
Συγκεκριμένα, σημειώνεται ότι οι προτεινόμενες ρυθμίσεις περιλαμβάνονται στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας και ειδικότερα στην προτεραιότητα «ανασύνταξη του κράτους», αλλά και στο πλαίσιο του ετήσιου προγραμματισμού διακυβέρνησης, σύμφωνα με το οποίο κρίνεται απαραίτητο να προωθηθεί η υλοποίηση μιας σειράς σημαντικών θεσμικών μεταρρυθμίσεων, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό του κράτους.
Ειδικότερα, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της ΝΥ περιλαμβάνουν τον διαχωρισμό του διπλού ρόλου του Γενικού Εισαγγελέα (ΓΕ) και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα (ΒΓΕ). Ο ΓΕ παραμένει ως ο νομικός σύμβουλος του κράτους και προϊστάμενος της ΝΥ με τον ΒΓΕ να έπεται αυτού.
Ταυτόχρονα, καθορίζεται οκταετής θητεία στο αξίωμα του ΓΕ και του ΒΓΕ, χωρίς δικαίωμα επαναδιορισμού, εκτός στην περίπτωση συμπλήρωσης της ηλικίας των 68 ετών πριν τη λήξη της οκταετούς θητείας, οπότε η αφυπηρέτηση επέρχεται όταν συμπληρωθεί το 68ο έτος.
Προβλέπεται, ακόμη, η δημιουργία νέου θεσμού, του Γενικού Δημόσιου Κατήγορου (ΓΔΚ) και του Βοηθού Γενικού Δημόσιου Κατηγόρου (ΒΓΔΚ), στον οποίο απονέμονται οι υφιστάμενες εξουσίες του ΓΕ που απορρέουν από τον διωκτικό του ρόλο. Οι πρόνοιες για τα προσόντα, τη θητεία, την παύση, την καταβολή μισθοδοσίας θα είναι αντίστοιχες με αυτές του ΓΕ και του ΒΓΕ.
Διαβάστε ακόμη: Βουλή: Εγκρίθηκε νόμος για προσαρμογή στο Σένγκεν
Προβλέπεται, ακόμη, η άσκηση εξουσιών του ΓΔΚ βάσει καθορισμένων κριτηρίων που εκδίδει ο ίδιος και δημοσιεύονται στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας.
Σημειώνεται ότι ο διορισμός όλων των πιο πάνω αξιωματούχων παραμένει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Επιπλέον, μέσα από τα νομοσχέδια, προνοείται η ετοιμασία και υπογραφή Πρωτοκόλλου Συνεργασίας μεταξύ του ΓΕ και του ΓΔΚ για θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων και των δύο υπηρεσιών.
Τα νομοσχέδια καθορίζουν και τις απαραίτητες ρυθμίσεις για την ίδρυση, δομή, στελέχωση και λειτουργία της ανεξάρτητης υπηρεσίας του ΓΔΚ, μέσω ειδικού νομοσχεδίου. Στην υπηρεσία του θα υπαχθούν τόσο οι υφιστάμενοι δημόσιοι κατήγοροι, όσο και οι λειτουργοί της ΜΟΚΑΣ, που σήμερα υπάγονται στη ΝΥ. Για τον σκοπό αυτό, σημειώνεται ότι προνοείται η δημιουργία μεταβατικής επιτροπής διορισμών για τη διαδικασία στελέχωσης της υπηρεσίας του ΓΔΚ και η μεταφορά νομικών λειτουργών της ΝΥ στην υπηρεσία του ΓΔΚ, για σκοπούς στελέχωσης της τελευταίας.
Ακόμα, καθιδρύεται Εισαγγελικό Συμβούλιο, τόσο στη ΝΥ όσο και στην Υπηρεσία του ΓΔΚ, με αρμοδιότητα για τους διορισμούς, προαγωγές, μεταθέσεις, τοποθετήσεις, αποσπάσεις, απολύσεις και άσκηση πειθαρχικής εξουσίας των λειτουργών κάθε υπηρεσίας.
Σε περίπτωση που ψηφιστεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, τα νομοσχέδια προβλέπεται να ισχύσουν από την 1.12.2027, με εξαίρεση την πρόνοια για θέσπιση της οκταετούς θητείας, η οποία τίθεται σε ισχύ με τη δημοσίευση του τροποποιητικού του Συντάγματος νόμου στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας, όπως και οι πρόνοιες για τη σύσταση Υπηρεσίας Γενικού Δημοσίου Κατήγορου και η ετοιμότητα της να λειτουργήσει, οι οποίες τίθενται σε ισχύ από την ημερομηνία δημοσίευσης στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, η οποία έπεται της 1.12.2027.
Ενστάσεις Γενικού Εισαγγελέα
Η κατάθεση των νομοσχεδίων συνοδεύεται από πολυσέλιδη γνωμάτευση του Γενικού Εισαγγελέα, ο οποίος παραθέτει και τις γνωματεύσεις της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, που αποτελείτο από τους Ευάγγελο Βενιζέλο, Πολύβιο Πολυβίου, Αχιλλέα Αιμιλιανίδη, Έλενα Παπαγεωργίου και Γιάννα Χατζηχάννα, καθώς και τις γνωματεύσεις δύο πρώην δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου, του Δημήτριου Χατζηχαμπή και του Παναγιώτη Καλλή.
Όπως σημειώνει, οι γνωματεύσεις των παραπάνω δεν ήταν ομόφωνες. Τρία μέλη της Επιτροπής (Βενιζέλος, Πολυβίου, Αιμιλιανίδης) θεωρούν ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι συνταγματικές, με τη σημείωση ότι ο κ. Πολυβίου, παρά τη θέση του, διαφωνεί με τη μεταρρύθμιση. Δύο μέλη (Παπαγεωργίου, Χατζηχάννα) διατηρούν επιφυλάξεις ως προς τη συνταγματικότητα των μεταρρυθμίσεων, ενώ και οι δύο πρώην δικαστές θεωρούν ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι αντισυνταγματικές στο σύνολό τους.
Ο Γενικός Εισαγγελέας αναφέρει ότι ο στόχος που επιδιώκεται με τον διαχωρισμό των εξουσιών του θεσμού θα μπορούσε να επιτευχθεί με εσωτερικό διακανονισμό, με ανάθεση αρμοδιοτήτων πχ Υπεύθυνου Ποινικού Τομέα και Υπεύθυνου Νομικών Συμβουλών, χωρίς δραστική συνταγματική επέμβαση.
Καταγράφει, δε, ότι «διατηρεί σοβαρές επιφυλάξεις ως προς τη συνταγματικότητα των εν λόγω μεταρρυθμίσεων», κάνοντας επίκληση, μεταξύ άλλων, και στο δίκαιο της ανάγκης.
Προσθέτει ότι «ως Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας σήμερα και προασπιστής της νομιμότητας, του Κράτους Δικαίου και του Δημοσίου Συμφέροντος, θεωρώ καθήκον μου, τουλάχιστον σε αυτό το στάδιο, να επισημάνω τους συνταγματικούς ορατούς κινδύνους που δυνατόν να προκύψουν σε περίπτωση που ψηφιστούν τα προτεινόμενα νομοσχέδια με τεράστιες, ανυπέρβλητες, θα έλεγα, αρνητικές συνέπειες σε περίπτωση επιτυχούς αμφισβήτησης της συνταγματικότητάς τους».
Πηγή: ΚΥΠΕ
