Ένα.. εξωπραγματικό περιστατικό έλαβε χώρα στις αρχές του μήνα στο κτήριο του Επαρχιακού Οργανισμού Λευκωσίας και στη Διεύθυνση Αδειοδότησης Ανάπτυξης. Πρόκειται για οργανισμούς οι οποίοι στεγάζονται στο κτήριο της πρώην Υδατοπρομήθειας επί της Λεωφόρου Αθαλάσσης. Η Ελεγκτική Υπηρεσία θεωρεί ότι η όλη διαδικασία χαρακτηρίστηκε από έλλειψη ορθού προγραμματισμού, μη τεκμηριωμένες αποφάσεις και παραβίαση βασικών αρχών των δημοσίων συμβάσεων. Παρότι το έργο ολοκληρώθηκε έγκαιρα, οι συνθήκες υλοποίησής του προκαλούν σοβαρούς προβληματισμούς για τη διαφάνεια και τη χρηστή διοίκηση.

Όπως αναφέρει ο Γενικός Ελεγκτής στην ειδική έκθεση που δημοσιοποίησε, το αρχικό πλάνο προνοούσε ότι οι ανάγκες στέγασης θα καλύπτονταν μέσω του κτηρίου πρώην ΣΥΛ (επί της Λεωφόρου Αθαλάσσας). Για το σκοπό αυτό το κτήριο βρισκόταν σε διαδικασία ανακαίνισης. Ξαφνικά (είναι αδιευκρίνιστο πότε ακριβώς λήφθηκε η απόφαση) διαφοροποιείται το αρχικό πλάνο και αποφασίζεται η ανέγερση επιπρόσθετου ορόφου και μιας αποθήκης.

Τότε η Αναθέτουσα Αρχή (ΑΑ) – πρώην ΣΥΛ, επικαλέστηκε κατεπείγουσα ανάγκη και προχώρησε σε διαπραγμάτευση χωρίς δημοσίευση, απευθείας με τον εργολάβο που εκτελούσε το έργο ανακαίνισης του κτηρίου. Υπό την πίεση του χρόνου η συμφωνία «έκλεισε» στο ποσό των €1,54 εκ., πολύ πιο κοντά στις απαιτήσεις του εργολάβου παρά με την εκτιμώμενη αξία και με χρόνο παράδοσης τις 20 ημέρες. Λόγω του εξωπραγματικού χρόνου υλοποίησης, η Υπηρεσία μας προέβη άμεσα σε επιτόπιο έλεγχο. Εκεί διαπιστώθηκε ότι ενώ η σύμβαση για ανέγερση του ορόφου υπεγράφη στις 4.6.2024, οι σχετικές εργασίες, μια μέρα αργότερα, δηλαδή στις 5.6.2024, είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί. 

Στο σημείωμά του ο Ελεγκτής, αναφέρει «παρόλο που σημειώνουμε ότι το έργο ολοκληρώθηκε εντός χρονοδιαγραμμάτων, κάτι όχι και τόσο σύνηθες σε σχέση με άλλα έργα του δημοσίου, εντούτοις σημειώνουμε ότι, λόγω του κακού προγραμματισμού, η ΑΑ αναγκάστηκε να λειτουργήσει κάτω από πολύ ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα με αποτέλεσμα οι ενέργειες που ακολουθήθηκαν να μην ήταν οι ενδεδειγμένες ή/και οι σύννομες». 

Οι ενέργειες 

1. Υπήρξε επίκληση του άρθρου 44(δ) το οποίο δεν δικαιολογείται, καθώς η ανάγκη στέγασης ήταν για το κράτος προβλέψιμη αφού η ημερομηνία έναρξης των ΕΟΑ ήταν γνωστή δύο χρόνια νωρίτερα. 

2. Επετράπη η υλοποίηση του έργου πριν ακολουθηθούν οι νενομισμένες διαδικασίες, πριν υπογραφεί συμβόλαιο, και χωρίς να προηγηθεί μελέτη οικονομικού αντικτύπου όπου θα αξιολογούνταν και άλλες επιλογές. 

3. Υπήρξε απόκρυψη πραγματικών δεδομένων κατά τις εγκρίσεις, αφού δεν αναφέρθηκε το γεγονός ότι το έργο βρισκόταν ήδη σε εξέλιξη. 

4. Ο εργολάβος είχε προεξοφλήσει την ανάθεση του έργου (προφανώς έλαβε σχετικές διαβεβαιώσεις) γι’ αυτό και προχώρησε στην υλοποίηση του έργου πριν την υπογραφή συμβολαίου. 

5. Η διαπραγμάτευση μεταξύ ΑΑ και εργολάβου έγινε υπό πολύ δυσμενείς συνθήκες για την ΑΑ και πολύ ευνοϊκές για τον εργολάβο.

6. Δεν εξασφαλίστηκαν ανταγωνιστικές τιμές – το κόστος του έργου ξεπέρασε την εκτιμώμενη αξία κατά €200.000. 

7. Καταβλήθηκαν επιπλέον €100.000 ως κίνητρο για επίσπευση του έργου παρόλο που την ώρα της υπογραφής της σύμβασης το έργο είχε σχεδόν ολοκληρωθεί.

Οι επιτόπιοι έλεγχοι 

Η Υπηρεσία διενήργησε επισκέψεις στον χώρο εκτέλεσης του Έργου στις 5.6.2024 και 12.6.2024 για σκοπούς επιτόπιας διερεύνησης του θέματος. Κατά την πιο πάνω επίσκεψή μας στις 5.6.2024, διαπιστώθηκε ότι, ενώ η Σύμβαση για το Έργο αρ. 46/2024 είχε στις 4.6.2024, στις 5.6.2024 (ημερομηνία επιτόπιου ελέγχου) οι εργασίες είχαν σχεδόν ολοκληρωθεί. 

Με βάση τις πιο πάνω επισκέψεις μας και τα στοιχεία/έγγραφα που υποβλήθηκαν στην Υπηρεσία στο πλαίσιο του ελέγχου, προέκυψαν τα ακόλουθα ευρήματα:

1.3.1. Μη πραγματική συμβατική διάρκεια εκτέλεσης Έργου Τέθηκε συμβατική διάρκεια υλοποίησης 20 μόλις ημερών, για έργο που αφορούσε σε ανέγερση επιπρόσθετου ορόφου και αποθήκης, η οποία δεν αντικατόπτριζε τα πραγματικά δεδομένα, εφόσον το Έργο ουσιαστικά ήταν σχεδόν ολοκληρωμένο κατά την υπογραφή της Σύμβασης. Επιπλέον, δεν ήταν εφικτό να διενεργηθούν εργασίες ύψους €1.544.455 μέσα σε 20 ημέρες. Με βάση τα δεδομένα που υποβλήθηκαν και την επιτόπια κατάσταση, μπορεί αβίαστα να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι οι εργασίες είχαν προγραμματιστεί, σχεδιαστεί και ξεκινήσει πολύ πριν την υπογραφή της Σύμβασης, ενέργεια μη συμβατή με τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων.

1.3.2. Εκτέλεση εργασιών πριν την υπογραφή Σύμβασης Διαπιστώθηκε ότι, η μελέτη και οι κατασκευαστικές εργασίες του Έργου ανέγερσης 1ου ορόφου και αποθήκης, είχαν ξεκινήσει αρκετά πριν την εξασφάλιση των απαραίτητων εγκρίσεων από το ΔΣ του πρώην ΣΥΛ και την υπογραφή σχετικής Σύμβασης για το Έργο. Συγκεκριμένα, ενώ η εξέταση της εισήγησης για την προσφυγή στη διαδικασία διαπραγμάτευσης ημερ. 15.5.2024 τέθηκε στη συνεδρία του ΔΣ στις 3.6.2024 και η Σύμβαση με τον Ανάδοχο υπογράφηκε στις 4.6.2024, το Έργο βρισκόταν ήδη σε πολύ προχωρημένο στάδιο υλοποίησης, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι κατασκευαστικές εργασίες είχαν ξεκινήσει αρκετά ενωρίτερα, χωρίς να υπάρχει υπογραμμένη Σύμβαση. 

Συνεπώς, το μεγαλύτερο μέρος των κατασκευαστικών εργασιών υλοποιήθηκε από τον Εργολάβο, προτού εξασφαλιστούν οι απαραίτητες εγκρίσεις από το ΔΣ του πρώην ΣΥΛ και πριν την υπογραφή της Σύμβασης με τον Ανάδοχο. Η Υπηρεσία μας αδυνατεί να αποδεχθεί τον ισχυρισμό που προέβαλε η ΑΑ σε σχέση με το γεγονός ότι δεν δόθηκε οποιαδήποτε σχετική δέσμευση στον Ανάδοχο για έναρξη ή/και προετοιμασία εκτέλεσης του Έργου ανέγερσης 1ου ορόφου και αποθήκης, και ότι αυτός προχωρούσε στην υλοποίησή του με δική του αποκλειστική ευθύνη. Περαιτέρω, στους σχετικούς Νόμους και Κανονισμούς περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών (ΚΕΦ. 96, άρθρο 3 και οι εκάστοτε τροποποιήσεις του) αναφέρεται ρητά η απαγόρευση έναρξης ή ανοχής υλοποίησης οποιονδήποτε εργασιών χωρίς Άδεια από την αρμόδια Αρχή, καθώς και η χρήση του Έργου, μέχρι την έκδοση Πιστοποιητικού Έγκρισης από την αρμόδια Αρχή, ανεξάρτητα αν χορηγήθηκε η σχετική Άδεια [ΚΕΦ. 96, άρθρο 10(1)].

Δείτε ΕΔΩ την έκθεση. 

«Οφείλαμε να κινηθούμε άμεσα»

Αναγκαία χαρακτηρίζει την ολοκλήρωση των κτηριακών εγκαταστάσεων της Διεύθυνσης Αδειοδότησης της Ανάπτυξης του, ο ΕΟΑ Λευκωσίας.

Σε απάντησή του στην έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, ο ΕΟΑ Λευκωσίας αναφέρει πως, αυτό έγινε για την κάλυψη της επείγουσας ανάγκης στέγασης και για την κατά το δυνατόν ομαλότερη λειτουργία της Διεύθυνσης κατά την κρίσιμη φάση έναρξης της μεταρρύθμισης.

Όπως σημειώνει ο ΕΟΑ, υπάρχει διαφορετική προσέγγιση ως προς το εάν η υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου έπρεπε να είχε προχωρήσει με τον τρόπο που ολοκληρώθηκε ή κατά πόσον έπρεπε να ακολουθηθεί η διαδικασία που περιγράφεται στην Έκθεση. «Η θέση μας είναι ότι, υπό τις τότε συνθήκες, οφείλαμε να κινηθούμε άμεσα και απολύτως αποτελεσματικά, με γνώμονα το κοινό καλό και όφελος».

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, ο σχεδιασμός για τη Διεύθυνση Αδειοδότησης – μέχρι και έξι μήνες περίπου πριν την έναρξη λειτουργίας του ΕΟΑ – προνοούσε τη μεταφορά 60 εργαζομένων. Στη συνέχεια όμως λήφθηκε απόφαση να ανατεθούν στον ΕΟΑ οι 13.500 εκκρεμούσες αιτήσεις και μαζί τους να μεταφερθούν ακόμη 35 εργαζόμενοι, σύνολο 95. Η διαφοροποίηση αυτή καθιστούσε την ανέγερση δεύτερου ορόφου, μάλιστα μέσα σε ελάχιστο χρόνο, επιβεβλημένη.

«Λάβαμε την απόφαση διαπραγμάτευσης με τον ίδιο εργολάβο, με πλήρη διαφάνεια και με τη συμβολή των Συμβουλίων και των αρμόδιων Υπουργείων, ενημερώνοντας ακόμη και τα γραφεία του Γενικού Ελεγκτή και του Γενικού Λογιστή».

Για την υλοποίηση των πρόσθετων εργασιών, ενεργήσαμε, όπως αναφέρεται και στην Έκθεση, βάσει του Άρθρου 44(δ) του Νόμου [Ν.140(Ι)/2016] για λόγους «…κατεπείγουσας ανάγκης οφειλόμενης σε γεγονότα τα οποία ο αναθέτων φορέας δεν θα μπορούσε να προβλέψει και δεν απορρέουν από δική του ευθύνη…» καθώς επίσης και λόγω του ότι «…δεν ήταν δυνατή η τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται για τις ανοικτές, κλειστές, ή διαδικασίες με διαπραγμάτευση με προηγούμενη προκήρυξη διαγωνισμού…».

Το έργο ολοκληρώθηκε πριν την 1η Ιουλίου 2024 (ο δεύτερος όροφος σε 4 μήνες). Οι εργαζόμενοι στεγάστηκαν σε σύγχρονες, λειτουργικές εγκαταστάσεις και τα φυσικά αρχεία αρχειοθετήθηκαν σε ανεξάρτητο χώρο, χωρίς καθυστερήσεις ή διακοπή λειτουργίας, τονίζει ο ΕΟΑ Λεκωσίας.

Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση οποιαδήποτε άλλη επιλογή θα ήταν:

(α) Λιγότερο λειτουργική, καθώς το πρόσθετο προσωπικό από τις 11 διαφορετικές οικοδομικές Αρχές και τις 2 πολεοδομικές Αρχές, θα στεγαζόταν σε διαφορετικά κτίρια, αποτρέποντας την όποια πιθανότητα και δυνατότητα γρήγορης δημιουργίας ενιαίας ομάδας, ενιαίας νοοτροπίας και φυσικά ενιαίας ερμηνείας και εφαρμογής των νομοθεσιών, που αποτελούσαν κύριους στόχους της μεταρρύθμισης, και

(β) Λιγότερο συμφέρουσα οικονομικά. Εάν δεν ολοκληρωνόταν το κτίριο θα αναγκαζόμασταν να ενοικιάσουμε γραφεία. Ενώ τώρα το κόστος του έργου θα αποσβεστεί σε περίπου τρία χρόνια από την ημερομηνία παραλαβής του με βάση τις αξίες ενοικίων στη περιοχή.

Παράλληλα ο ΕΟΑ Λευκωσίας υποστηρίζει ότι, τα γεγονότα, όπως παρουσιάζονται σε κάποια σχετικά δημοσιεύματα δεν αποδίδουν το σύνολο της εικόνας. «Εστιάζουν επιλεκτικά και αποσπασματικά σε αναφορές της Έκθεσης, υποβαθμίζοντας ή και παραγνωρίζοντας εντελώς τους ουσιαστικούς λόγους που οδήγησαν την Υπηρεσία να ενεργήσει άμεσα και αποτελεσματικά για την ολοκλήρωση του κτηρίου».

Καταλήγοντας σημειώνεται πως, ανεξαρτήτως των πιο πάνω, ο ΕΟΑ θα μελετήσει με προσοχή της Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και θα λάβει «πολύ σοβαρά υπόψη τις επισημάνσεις και παρατηρήσεις της για μελλοντικές μας ενέργειες».