Δυο χρόνια μετά το ναυάγιο στον Κραν Μοντανά και μετά το παρατεταμένο αδιέξοδο το οποίο ακολούθησε στο Κυπριακό αλλά και τις τουρκικές παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ, Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί, παρουσιάζονται έτοιμοι για την διεξαγωγή μιας άτυπης πενταμερούς διάσκεψης, διαδικαστικού χαρακτήρα, με στόχο την ουσιαστική επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.

Ώθηση προς αυτή την κατεύθυνση, έδωσε η επιστολή του Μουσταφά Ακιντζί, ημερομηνίας 10 Ιουλίου, με αποδέκτη τον Γ.Γ το ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, στην οποία εισηγείται σύγκληση άτυπης διάσκεψης στο πρότυπο του Κραν Μοντανά.

Ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, εξέφρασε την ετοιμότητα του να συναντηθεί με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, είτε κατ’ ιδίαν, είτε στην παρουσία της κας Λουτ, προκειμένου να συζητηθούν οι λεπτομέρειες και ο χρόνος σύγκλησης μιας άτυπης, διαδικαστικής φύσεως. Οι πληροφορίες, θέλουν την άτυπη πενταμερή να διεξάγεται αν τελικώς διεξαχθεί περί τον Σεπτέμβρη - Οκτώβρη, χρονική περίοδος η οποία συμπίπτει και με την Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη.

Τι προηγήθηκε

Η κατάρρευση των συνομιλιών στο Κραν Μοντανά, δημιούργησε νέα δεδομένα σε πολλά επίπεδα. Πρώτον, διαταράχθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό το κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και συμφιλίωσης που εξέπεμπαν οι Νίκος Αναστασιάδης και Μουσταφά Ακιντζί για δυο και πλέον χρόνια (2015 – 2017). Οι δυο ηγέτες, εγκαινίασαν έτσι, μια νέα περίοδο στο Κυπριακό. Αυτή της αλληλοεπίρριψης ευθυνών (blame game) σ’ ότι αφορά την κατάρρευση αλλά κυρίως στη μη επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.

Δεύτερον, στον δημόσιο διάλογο πλέον για το Κυπριακό, εισήλθε το λεγόμενο πλαίσιο Γκουτέρες και οι έξι παράμετροι του Γ.Γ του ΟΗΕ. Η δική μας πλευρά, αναγνώρισε το πλαίσιο Γκουτέρες ως κεκτημένο των συνομιλιών, προτάσσοντας εκείνα τα σημεία που αφορούν την εξωτερική πτυχή, όπως το θέμα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων. Για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, η Ε/κ πλευρά, υποστήριζε ότι το Πλαίσιο Γκουτέρες είναι αυτό όπως διαμορφώθηκε στις 4 Ιουλίου και όχι αυτό της 30^ης Ιουνίου το οποίο επικαλείται η Τουρκοκυπριακή – Τουρκική πλευρά.

Ακολούθησε η κάθοδος στην Κύπρο της ειδικής Συμβούλου του Γ.Γ του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, η οποία είχε ως όρο εντολής, να προετοιμάσει τους περιβόητους «όρους αναφοράς», οι οποίοι θεωρητικά θα «έσπαζαν» το αδιέξοδο και θα οδηγούσαν σε μια νέα διάσκεψη για το Κυπριακό. Η προσπάθεια της μέχρι και σήμερα δεν τελεσφόρησε. Ωστόσο, κατά την διάρκεια των «πήγαινε – έλα» της κυρίας Λουτ στην Κύπρο, αποκαλύφθηκε ότι τα πρακτικά του Πλαισίου Γκουτέρες της 4^ης Ιουλίου δεν υπάρχουν.

Στο μεσοδιάστημα των εξελίξεων αυτών μεσολάβησαν οι εκθέσεις του Γ.Γ των Η.Ε ο οποίος για πρώτη φορά έκανε λόγο για «νέες ιδέες» στο Κυπριακό. Στο πλαίσιο αυτών των «νέων ιδεών», ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έριξε στο δημόσιο διάλογο την «αποκεντρωμένη ομοσπονδία» και ακολούθως την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Την ίδια ώρα η Τουρκία, μέσω του κ. Τσαβούσογλου αλλά και στα κατεχόμενα με κύριο εκφραστή τον λεγόμενο «υπουργό εξωτερικών» Κουντρέρ Οζερσάι,  για αλλαγή της βάσης λύσης στο πλαίσιο των δυο κρατών. Εκείνη την χρονική περίοδο αποκαλύφθηκε μάλιστα ότι ο Νίκος Αναστασιάδης είχε μυστική συνάντηση με Τούρκο υπουργό Εξωτερικών στο Κραν Μοντανά, αυξάνοντας έτσι τις φωνές και τους ψίθυρους για παρασκηνιακές συμφωνίες μακριά από την Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, κάτι που απορρίπτει κατηγορηματικά η Κυπριακή κυβέρνηση.

Την ίδια ώρα η Τουρκία, περικυκλώνει την Κύπρο με γεωτρύπανα, διενεργώντας παράνομες γεωτρήσεις και τετελεσμένα κάτι που επιχείρησε να πράξει και στην ξηρά με διάφορες εντάσεις στην νεκρή ζώνη, προτείνει συνδιαχείριση μέσω Ακιντζί του φυσικού αερίου και απειλεί με άνοιγμα της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου για να την θέσει υπό Τ/κ διοίκηση.