Η «εκλογή» του Τουφάν Ερχιουρμάν στα Κατεχόμενα έχει ανοίξει έναν ευρύ κύκλο συζητήσεων στην Τουρκία για το τι σηματοδοτεί και ποιες αλλαγές ή προκλήσεις μπορεί να φέρει στην πολιτική της Άγκυρας για το νησί. Τούρκοι αρθρογράφοι σήμερα αφιερώνουν εκτενείς αναλύσεις στο γεγονός, επισημαίνοντας ότι η πολιτική ανατροπή στα Κατεχόμενα δεν είναι απλώς εκλογική, είναι γεωπολιτική. Η νίκη του Ερχιουρμάν επαναφέρει στο τραπέζι την έννοια της συνύπαρξης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, προκαλώντας αμηχανία στην Άγκυρα που βλέπει –όπως σημειώνουν ορισμένοι Τούρκοι παρατηρητές– τη «Γαλάζια Πατρίδα» να αμφισβητείται εκ των έσω. Πρόκειται για μια σύγκρουση δύο αντιλήψεων: της διεθνοποίησης απέναντι στην εθνική κυριαρχία.

Η «προδοσία» των Τ/Κ

Τα φιλοκυβερνητικά μέσα στην Τουρκία, όπως η εφημερίδα Τουρκιγέ, περιγράφουν την εκλογή ως «εξέλιξη που θα συζητηθεί πολύ στο μέλλον» και φωνές, όπως της αρθρογράφου Μεριέμ Αϊμπικέ Σινάν, κάνουν λόγο για «προφανή προδοσία» εκ μέρους των Τουρκοκυπρίων.

Η Σινάν υπογραμμίζει πως η επιλογή της ομοσπονδίας ενισχύει την επιρροή των Ελληνοκυπρίων, οι οποίοι υπερτερούν πληθυσμιακά (1 εκατ. έναντι 400 χιλ.), και απειλεί την «αυτονομία» της τουρκοκυπριακής διοίκησης. Παράλληλα, η Άγκυρα παρακολουθεί ανήσυχη τη σύσφιξη των αμυντικών σχέσεων Λευκωσίας–Τελ Αβίβ, που μέσω του EastMed και των ισραηλινών στρατιωτικών εγκαταστάσεων στη Λάρνακα αναβαθμίζουν την Κύπρο σε ενεργειακό κόμβο εκτός τουρκικής επιρροής.

Η δήλωση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν –ένα λιτό «συγχαρητήρια»– ερμηνεύτηκε ως ψύχραιμη αποδοχή, όμως η παρέμβαση του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, που ζήτησε εκ νέου «προσάρτηση», είναι μια επιλογή που, σύμφωνα με την αρθρογράφο, θα μπορούσε να αποδειχθεί «η μοναδική ορθή λύση» σε περίπτωση που η διαδικασία λάβει επικίνδυνη τροπή.

Η Τουρκιγέ συνοψίζει τη γραμμή της Άγκυρας με μια φράση που περιγράφει τον πυρήνα της τουρκικής αγωνίας: «Η στρατηγική της Τουρκίας για τη Γαλάζια Πατρίδα είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση της Τουρκικής Δημοκρατίας».

Το «όχι» στην επιτήρηση της Άγκυρας

Από την άλλη πλευρά, όπως επισημαίνει η αρθρογράφος Γιλντίζ Γιαζιτζίογλου, στο Studio Recap, η εκλογική αναμέτρηση λειτούργησε «ως άτυπο δημοψήφισμα εναντίον της υφιστάμενης εξουσίας».

Η εκστρατεία του Ερσίν Τατάρ κινήθηκε υπό το σύνθημα της «εθνικής επιβίωσης», επαναλαμβάνοντας ότι «μόνο η λύση δύο κρατών μπορεί να εξασφαλίσει μόνιμη ειρήνη» και ότι αυτή «είναι η επίσημη πολιτική της Τουρκίας». Το μήνυμα της Άγκυρας ήταν ξεκάθαρο: ψήφος στον Τατάρ σήμαινε ψήφος πίστης στην Τουρκία.

Ρήξη, αλλά όχι ρήξη με την Τουρκία

Ο Τουφάν Ερχιουρμάν αντίστοιχα επέλεξε το σύνθημα «Ο λόγος μας» και μίλησε για «τέλος στην πολιτική του διχασμού». Επικεντρώθηκε στα καθημερινά προβλήματα – τη μισθολογική ανισότητα, τη διαφθορά, τη δυσκολία διακίνησης και την ανάγκη σταθερότητας. Χωρίς αντιπαλότητα προς την Τουρκία, τόνισε: «Η Τουρκία είναι χώρα-εγγυήτρια. Θα διαβουλευόμαστε μαζί της, θα εκφράζουμε τις δικές μας θέσεις, θα συζητάμε». Το μήνυμά του ήταν θεσμική αυτονομία, όχι αποστασιοποίηση.

Η επιστροφή στο τραπέζι

Ο νέος Τ/Κ ηγέτης επαναφέρει το αίτημα επανέναρξης των συνομιλιών του Crans-Montana, θεωρώντας ότι η ομοσπονδία δεν σημαίνει παράδοση, αλλά ανανέωση του διαλόγου στη βάση της πολιτικής ισότητας.

Οι θέσεις του Ερχιουρμάν είναι: «Πρώτον, η πολιτική ισότητα δεν θα είναι αντικείμενο παζαριού. Δεύτερον, θα υπάρχει σαφές χρονοδιάγραμμα. Τρίτον, η διαδικασία θα είναι προσανατολισμένη στο αποτέλεσμα. Τέταρτον, δεν θα υπάρξει επιστροφή στο στάτους κβο – οι άρσεις των περιορισμών που δεν υλοποιήθηκαν μετά το Σχέδιο Ανάν θα τεθούν εκ νέου στο τραπέζι».

Για την Κυπριακή Δημοκρατία, η αλλαγή ηγεσίας στα Κατεχόμενα συνιστά πιθανό «παράθυρο επαφής». Για την Τουρκία, όμως, πρόκειται για ένα τεστ πολιτικής ωριμότητας.

Καταδίκη της διαφθοράς και της εξάρτησης

Η κάλπη στα Κατεχόμενα ανέδειξε, σύμφωνα με τη Γιαζιτζίογλου, μια κοινωνική κόπωση, μια πολιτική ωριμότητα που στρέφεται πλέον από τη «γραμμή πίστης» προς την Άγκυρα, σε μια απαίτηση θεσμικής αυτοτέλειας και αξιοπρέπειας.

Η συντριπτική επικράτηση του Ερχιουρμάν ανέτρεψε την εικόνα ενός λαού εγκλωβισμένου ανάμεσα σε εξάρτηση και απομόνωση. Η ρητορική περί «προδοσίας» όσων πίστευαν στη συνεργασία με την ελληνοκυπριακή πλευρά απέτυχε.

Καταλυτικό ρόλο είχαν τα σκάνδαλα που στιγμάτισαν το καθεστώς Τατάρ – από το κύκλωμα του επιχειρηματία Χαλίλ Φαλιαλί μέχρι τις αποκαλύψεις για «μαφιόζικες δραστηριότητες» και «πώληση πλαστών διπλωμάτων». Η κάλπη μετατράπηκε σε ψήφο καταδίκης της διαφθοράς και της πελατειακής εξάρτησης από την Άγκυρα.