Στις 6 Σεπτεμβρίου του 1974, λίγο μετά την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο, η σουηδική εφημερίδα Aftonbladet δημοσίευσε επιστολή του Γιάν Έκλιντερ, 29 ετών, από το Χέλσινγκμποργκ, ο οποίος υπηρετούσε ως στρατιώτης του ΟΗΕ στην Αμμόχωστο.

Ο Έκλιντερ περιγράφει με συγκλονιστικές λεπτομέρειες τις αγριότητες που έζησαν  εκείνες τις μέρες. Στο γράμμα προς την οικογένειά του, αναφέρεται σε βιασμούς ανήλικων κοριτσιών από τούρκους στρατιώτες αλλά και για εκτελέσεις αμάχων που έγιναν και από τις δυο πλευρές. 

Μεταξύ άλλων σημειώνει την καθημερινή εξάντληση των Σουηδών κυανόκρανων που είχαν απομείνει στο νησί για να μαζεύουν πτώματα. Αν και η περιγραφή επιχειρεί να κρατήσει αποστάσεις ωστόσο ο ίδιο δηλώνει ότι ανέπτυξαν φιλικές σχέσεις με τουρκικά περίπολα για να αντιμετωπίσουν το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν με τις γάτες και τα σκυλιά που άρχισαν να αγριεύουν ψάχνωντας φαγητό.  Ακολουθεί αυτούσια μετάφραση του άρθρου που έγραψε ο Μπο Χαγκστρεμ και εντόπισε-δημοσίευσε το ιστολόγιο Υπερβόρειοι. 



Το άρθρο της Aftobladet

«Δεν θέλω να παριστάνω τον ήρωα, αλλά μέχρι τώρα δεν έχω φοβηθεί πραγματικά καμία φορά εδώ κάτω».

Έτσι γράφει ένας από τους Σουηδούς στρατιώτες του ΟΗΕ στην Κύπρο, ο Γιάν Έκλιντερ, 29 ετών, από το Χέλσινγκμποργκ, σε ένα γράμμα προς τους συγγενείς του.

Ο Γιάν Έκλιντερ βρίσκεται στην Κύπρο από τον Οκτώβριο του περασμένου έτους. Υπηρετεί στο σουηδικό αστυνομικό σώμα των 40 ανδρών, που είναι σταθμευμένο στην Αμμόχωστο.

Όταν ξεκίνησε η υπηρεσία του, τα γράμματά του στο σπίτι ήταν κυρίως σύντομα, χαρούμενα χαιρετίσματα από το «νησί του ήλιου».

Τώρα τα γράμματα έρχονται πιο σπάνια. Αλλά είναι μεγαλύτερα και ο τόνος τους διαφορετικός.

 Το γράμμα από το «Νησί της Αγάπης»

Το Aftonbladet έλαβε γνώση της τελευταίας επιστολής του Γιάν Έκλιντερ, που ταχυδρομήθηκε από την Αμμόχωστο στις 30 Αυγούστου. 

«Καταλαβαίνω ότι εκεί στο σπίτι διαβάζετε στις εφημερίδες για την κατάσταση μας εδώ στο “Nησί της Aγάπης”. Αλλά θα προσπαθήσω με μερικές γραμμές να σας πω λίγα περισσότερα για το πώς περνάμε.

Εμείς που μείναμε – δέκα άνδρες κατέρρευσαν ήδη στην αρχή του πολέμου και στάλθηκαν στο σπίτι – αρχίζουμε τώρα να γινόμαστε αρκετά εξαντλημένοι. Μένουμε όλοι στο γραφείο για λόγους ασφαλείας και στην κυριολεξία και μεταφορικά πατάμε ο ένας τον άλλο μέρα-νύχτα.

Μικροκαβγάδες ξεσπούν συχνά πυκνά και όλοι μας γινόμαστε ευέξαπτοι. Όλες οι αγριότητες που έχουμε δει σίγουρα έχουν αφήσει το σημάδι τους. Δεν υπάρχει πια η ανέμελη διάθεση που υπήρχε όταν ήρθατε να μας επισκεφτείτε εδώ.

Καταφέραμε με αρκετά δραματικό τρόπο να εκκενώσουμε το πολιτικό μας προσωπικό, κι έτσι τώρα πρέπει να καθαρίζουμε και να μαγειρεύουμε μόνοι μας. Στην πραγματικότητα πάει αρκετά καλά. Ένα από τα παιδιά είναι πραγματικά καλός μάγειρας.

Εγώ προσωπικά δεν θέλω να το παίξω ήρωας, αλλά όπως είπα και πριν… φοβισμένος δεν έχω νιώσει ποτέ...»

 Θα σας πω μερικά πράγματα:

30.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν πανικόβλητοι την Αμμόχωστο όταν οι Τούρκοι άρχισαν να κινούνται ανατολικά από την Κερύνεια. Οι Τούρκοι κατέλαβαν την πόλη εύκολα, αφού όλοι (εκτός από εμάς φυσικά) την είχαν εγκαταλείψει. Μερικές μέρες αργότερα, στο ραδιόφωνο ειπώθηκε ότι ο κόσμος θα έπρεπε να επιστρέψει στην πόλη.

Πολλοί προσπάθησαν να γυρίσουν, αλλά εμποδίστηκαν νότια της πόλης από τους Τούρκους. Ο κόσμος συρόταν έξω από τα αυτοκίνητα και τα υπάρχοντά τους πετιούνταν στον δρόμο. Πολλοί συνελήφθησαν, ανάμεσά τους τρία κορίτσια γύρω στα 20, που κλείστηκαν σε ένα σπίτι. Οι υπόλοιποι οδηγήθηκαν σε έναν πορτοκαλεώνα όπου τους είπαν ότι θα εκτελεστούν.

Ανάμεσά τους ήταν και δύο παιδιά τριών ετών και μερικά γύρω στα δέκα. Οι Τούρκοι είπαν ότι κι αυτά θα έπρεπε να εκτελεστούν, αφού μεγαλώνοντας θα γίνονταν στρατιώτες.

14 άτομα εκτελέστηκαν. Τα κορίτσια που είχαν κλειστεί στο σπίτι και πιθανότατα είχαν υποστεί βιασμούς, κατάφεραν να δραπετεύσουν.

Άλλη φορά, τρεις Τούρκοι μπήκαν σε ένα ελληνικό χωριό και βρήκαν τρία νεαρά κορίτσια. Προσπάθησαν να τα βιάσουν, αλλά ένα από τα κορίτσια αντιστάθηκε πολύ. Την εκτέλεσαν επιτόπου.
Ακριβώς εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε μια σουηδική στρατιωτική περίπολος και απέτρεψε τα χειρότερα.

Ένα βράδυ, τις πρώτες μέρες των Τούρκων στην Αμμόχωστο, ήρθε σε εμάς ένας απελπισμένος άντρας και είπε ότι οι κόρες του είχαν τραπεί σε φυγή. Τούρκοι στρατιώτες είχαν μπει στο σπίτι του και με τη βία πήραν τις τρεις κόρες του, 15, 17 και 20 ετών. Από τότε κανείς δεν τις ξαναείδε.

 Μαζικοί τάφοι που βρωμάνε

Παρά το ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι διέφυγαν, υπήρξαν κάποιοι που δεν είχαν τη δυνατότητα να φύγουν. Εμείς βοηθήσαμε όλους όσοι βρήκαμε. Μια ηλικιωμένη γυναίκα μας είπε για μια νεαρή μητέρα 25 ετών με δύο παιδιά. Όταν φτάσαμε στο σπίτι, δύο Τούρκοι ή Τουρκοκύπριοι την είχαν βιάσει. Αιμορραγούσε έντονα από τα γεννητικά της όργανα, αλλά επειδή μιλούσε μόνο ελληνικά δεν μπορούσε να μας πει τι είχε συμβεί.

Οι Έλληνες όμως είχαν φερθεί κι αυτοί «διαβολικά». Πριν μπει ο τουρκικός στρατός στη δική μας περιοχή του νησιού, ήταν οι Έλληνες που έκαναν κουμάντο στους Τουρκοκύπριους.

Σε ένα χωριό έστησαν 12 άτομα στον τοίχο και τους εκτέλεσαν. Τρύπες από σφαίρες, αίματα και εγκέφαλοι υπάρχουν ακόμη στον τοίχο. Τα πτώματα θάφτηκαν με μπουλντόζα.

200 άνθρωποι εξαφανίστηκαν από ένα τουρκικό χωριό κοντά στη Λάρνακα. Τους μετέφεραν με λεωφορεία προς τη Λεμεσό. Οι Αυστραλοί περικύκλωσαν την περιοχή και βρήκαν έναν πιθανό τόπο εκτέλεσης. Υπήρχε πολύ αίμα στο έδαφος και μύριζε πτώματα. Ο ΟΗΕ θα στείλει τώρα ελικόπτερο για να εντοπίσει τον μαζικό τάφο.

Τέσσερις μέρες μετά την κατάληψη της Αμμοχώστου από τους Τούρκους, βρήκαμε τέσσερα πτώματα στους δρόμους της πόλης. Τα τρία από αυτά ήταν έξω από το ξενοδοχείο Famagusta Palace, εκεί όπου είχατε μείνει όταν είχατε έρθει εδώ. Ήταν δύο άνδρες και μια γυναίκα, όλοι γύρω στα 70. Είχαν εκτελεστεί με πολλά πυρά.

Σε άλλο δρόμο βρέθηκε ένας άλλος ηλικιωμένος άνδρας. Είχε πυροβοληθεί με μία μόνο σφαίρα. Ένας φίλος κι εγώ δανειστήκαμε ένα καρότσι, το δέσαμε πίσω από το τζιπ και φορτώσαμε τα πτώματα σε μεγάλες πλαστικές σακούλες. Η μυρωδιά ήταν φρικτή και τα σώματα γεμάτα σκουλήκια και μύγες.

Μερικές μέρες αργότερα βρήκαμε ένα αυτοκίνητο σταθμευμένο στον δρόμο. Οι επιβάτες του κείτονταν δεξιά κι αριστερά, ξυλοκοπημένοι και τελικά εκτελεσμένοι. Ένας είχε σπασμένο χέρι.

Συμμετείχα στην ταφή τους στο νεκροταφείο.

«Οι Τούρκοι ήθελαν να μας τρομάξουν»

Πρέπει επίσης να σας πω για την πρώτη φορά που οι Τούρκοι ήρθαν στο αρχηγείο μας. Ακούσαμε ότι κυκλοφορούσαν στην πόλη με τεθωρακισμένα. Ξαφνικά έστριψαν στον δρόμο μας. Το πρώτο σταμάτησε έξω από το σπίτι μας. Το πυροβόλο του γύρισε και στόχευσε ένα κοτέτσι στην απέναντι πλευρά του δρόμου. Μια ριπή δέκα πυροβολισμών το διέλυσε.

Φαίνεται πως το έκαναν για εκφοβισμό. Εμείς όμως στεκόμασταν ήρεμοι στη βεράντα και τους κοιτούσαμε.

 Πρόβλημα με σκύλους και γάτες

Τον τελευταίο καιρό έχουμε μεγάλα προβλήματα με τα σκυλιά και τις γάτες. Δεν έχουν πια τίποτα να φάνε, αφού τίποτα δεν πετιέται στους κάδους απορριμμάτων. Έτσι γίνονται πολύ ενοχλητικά.

Μιλήσαμε με τον διοικητή μας για να τα πυροβολήσουμε, αλλά δεν ήθελε να ρίξουμε καμία σφαίρα. Μια μέρα που μια τουρκική περίπολος – με την οποία είχαμε αναπτύξει καλή σχέση – ήρθε για να κλέψει ένα φορτηγό από τον δρόμο, ένας φίλος μου τους ρώτησε αν μπορούσαν να σκοτώσουν εκείνοι τα σκυλιά.

Οι γάτες είναι επίσης τρομερές. Αλλά φτιάξαμε μια παγίδα δικής μου επινόησης.

Λειτουργεί με ένα σκοινί και δόλωμα από κρέας. Μέχρι τώρα έχουμε πιάσει 40 γάτες. Τις θανατώσαμε με αέριο μονοξείδιο του άνθρακα.

Έπρεπε να το κάνουμε, διαφορετικά το σπίτι θα κατακλυζόταν από γάτες. Όταν πεινάνε, γίνονται απελπισμένες.

Τελειώνω για τώρα. Μην ανησυχείτε!

Χαιρετισμούς
Γιάν
Aπό μια Ρημαγμένη Κύπρο

Διαβάστε επίσης: Ντοκουμέντο σουηδικής εφημερίδας '74: Μαρτυρίες βιασμών Τούρκων στρατιωτών