Το νέο ευρωπαϊκό εξοπλιστικό πρόγραμμα SAFE (Security Action For Europe) σηματοδοτεί ένα ακόμη βήμα προς την ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας και την ενδυνάμωση της βιομηχανικής βάσης ασφάλειας της Ευρώπης. Μέσα από το πρόγραμμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να επιταχύνει την παραγωγή και τον ανεφοδιασμό αμυντικού υλικού, να μειώσει την εξάρτηση από εξωευρωπαϊκές αγορές και να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία. Η πρωτοβουλία εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας για μεγαλύτερο συντονισμό και ετοιμότητα των κρατών μελών απέναντι στις προκλήσεις ασφάλειας.

Το Ευρωκοινοβούλιο συνεδρίασε στο Στρασβούργο το τριήμερο 20-23 Οκτωβρίου 2025. Οι επιτροπές Ασφάλειας και Άμυνας και Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας του Κοινοβουλίου ενέκριναν τη συμφωνία που επετεύχθη με το Συμβούλιο την περασμένη εβδομάδα.

 Στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων, το Κοινοβούλιο άσκησε επιτυχώς πιέσεις για αύξηση του προϋπολογισμού του προγράμματος, προβλέποντας πρόσθετες χρηματοδοτικές εισφορές, όπως μέσω της διοχέτευσης πρόσθετων πόρων που αποτέλεσαν αντικείμενο διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο του μηχανισμού SAFE. Επιπλέον, το πρόγραμμα επιτρέπει στα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν πλήρως το δυναμικό του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), εκτρέποντας και ανακατανέμοντας μη δαπανηθέντα κονδύλια που υποστηρίζονται από τον ΜΑΑ για τη στήριξη έργων του EDIP (European Defence Industry Program). Το συνολικό ύψος της χρηματοδότησης ανέρχεται σε 1,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 300 εκατ. θα διατεθούν στο Μέσο Διευκόλυνσης της Ουκρανίας.

Η αποτίμηση του προγράμματος «SAFE» από τους Κυπρίους ευρωβουλευτές

Οι τέσσερεις από τους έξι Κύπριους ευρωβουλευτές τέθηκαν στο εδώλιο της «Σημερινής», αποτιμώντας την ευρωπαϊκή άμυνα και προειδοποιώντας για τον σκιώδη ρόλο της Τουρκίας. Κλήθηκαν ν’ απαντήσουν στο ερώτημα, αν πρέπει να συμμετέχει η Τουρκία στο SAFE και τι κάνουν ή δεν κάνουν οι ίδιοι για ν’ αποτραπεί η είσοδός της. Συμπλέουν στο ζήτημα του αποκλεισμού της Τουρκίας από οποιονδήποτε ευρωπαϊκό θεσμό, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζουν πως η ηγεσία της ΕΕ ενδέχεται να έχει άλλα σχέδια.

«Ο αποκλεισμός της Τουρκίας έπρεπε να είναι θέση της ΕΕ»

Ο ευρωβουλευτής του ΔΗΚΟ, Κώστας Μαυρίδης, αναφέρθηκε στην απουσία του πολιτικού προσανατολισμού του SAFE, τονίζοντας πως χωρίς αυτόν η άμυνα αιωρείται.

Αρχίζοντας είπε ότι «είμαι ο μοναδικός Kύπριος ευρωβουλευτής που είμαι μέλος της Επιτροπής Άμυνας και Ασφάλειας του Ευρωκοινοβουλίου. Στις 3 Νοεμβρίου διοργανώνω στο γραφείo του Ευρωκοινοβουλίου στην Κύπρο συνάντηση, σε συνεργασία με το ΥΠΑΜ. Θα ακολουθήσει συνάντηση κεκλεισμένων των θυρών με κυπριακές εταιρείες, που ασχολούνται με εξοπλιστικά προγράμματα σε σχέση με το SAFE. Η μικρή Κύπρος μπορεί να δημιουργήσει τη δική της βιομηχανία εξοπλισμών. Να κτίσουμε στην τεχνολογία και καινοτομία. Πιστεύω ακράδαντα στο εγχείρημα SAFE».

Ισχυρίστηκε πως δεν δόθηκε η «μάχη των μαχών» όσον αφορά την εμπλοκή της Τουρκίας «Ο κανονισμός SAFE είναι μία ευρωπαϊκή νομοθεσία, υπάρχουν κι άλλες όπως η EDIP. Η μάχη των μαχών δεν είναι το αν θα συμμετέχει η Τουρκία στον κανονισμό SAFE, η μάχη των μαχών προηγήθηκε και δεν δόθηκε κατ’ εμέ, κυρίως από την Ελλάδα αλλά και από την Κύπρο. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, η οποία πρωτοστάτησε στο Ουκρανικό απέναντι στη Ρωσία, όφειλε να κάνει το ίδιο και απέναντι στον επεκτατισμό της Τουρκίας, στο πλαίσιο της ευρωάμυνας. Ποιος είναι ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της ευρωάμυνας; Δεν έχει απαντηθεί αυτό. Κτίζουμε την ευρωάμυνα. Έχει τεράστια διαφορά η αμυντική ένωση από τη στρατιωτική συμμαχία. Το ΝΑΤΟ ως στρατιωτική συμμαχία έχει καθορίσει τον εχθρό. Δεν έχει απαντηθεί το ερώτημα, τι θα προασπιστούμε; Αφέθηκε να αιωρείται. Θα μπορούσαμε ν’ απαντήσουμε τ’ αυτονόητα. Για παράδειγμα, θα προασπιστούμε τα εξωτερικά ευρωπαϊκά μας σύνορα. Είμαι επικριτικός διότι θέλω να βελτιωθούν κάποιες πολύ σημαντικές παράμετροι. Δεν είμαι όμως απέναντι στο SAFE, αυτό θέλω να γίνει αντιληπτό».

Πρόσθεσε ότι η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρέκαμψε την απόβαση των ευρωβουλευτών. «Η Φον ντερ Λάιεν, επειδή δεν ήθελε ν’ ακούσει την απόφαση του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, επικαλέστηκε το κατεπείγον και παραμέρισε την απόφαση του ευρωκοινοβουλίου, διαλέγοντας άλλους τρόπους», είπε.

Συμπλήρωσε ότι η συμμετοχή της Τουρκίας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το ΒΕΤΟ των κρατών μελών της Ένωσης. «Πράγματι στο προτεινόμενο νομοσχέδιο πριν να υιοθετηθεί, η Τουρκία έμπαινε διά της λεωφόρου στο SAFE. Όμως μπήκαν δύο ασφαλιστικές δικλίδες. Η πρώτη λέει ότι, για να συμμετέχει στο SAFE πρέπει να έχει αμυντική συμφωνία με την ΕΕ. Η συμμετοχή της Τουρκίας στην αμυντική συμφωνία που έχει ήδη αιτηθεί, θα κριθεί στην πράξη και μπορεί ν’ αποκλειστεί με ΒΕΤΟ ενός κράτους μέλους. Τέλος του Νοέμβρη είναι η ψηφοφορία».

Ο κ. Μαυρίδης εξήγησε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να συμμετέχει η Τουρκία «Μέσω δύο τρόπων. Τουρκικές εταιρείες που είναι εγκατεστημένες σε χώρες μέλη της ΕΕ, στην Ιταλία ή την Ισπανία, μπορούν να συμμετέχουν; Το SAFE λέει, αν το κράτος μέλος στο οποίο είναι εγκατεστημένες, δεν πλήττει τα ζωτικά συμφέροντα της Ένωσης, τότε δικαιούται. Ο δεύτερος τρόπος σχετίζεται με το «ReArm Europe 2030». Σ’ αυτό το ευρύτερο πλάνο, η ΕΕ υιοθέτησε μια ρήτρα διαφυγής (escape clause). Εάν ένα κράτος μέλος βρίσκεται εκτός των δημοσιονομικών ορίων, κανονικά δεν δικαιούται να δανειστεί λεφτά για το Safe. Τώρα, μέχρι το 2030, μπορούν να το κάνουν ακόμη και εάν είναι εκτός δημοσιονομικού πλαισίου. Αν δαπανηθεί η ρήτρα από κράτος μέλος της ΕΕ, τότε μπορεί να συμμετέχει και η Τουρκία. Για παράδειγμα, η Ιταλία να συνεργαστεί με την Τουρκία. Οπότε υπάρχουν δύο τεράστιες πτυχές, οι οποίες αν ήταν σωστές, δεν θα είχαμε το θέμα με το ‘‘SAFE’’. Δεν καθορίστηκε ο πολιτικός προσανατολισμός για να ευθυγραμμιστούν όλα τα εργαλεία και το δεύτερον, στη ρήτρα διαφυγής δεν μπήκαν προϋποθέσεις. Μπορεί να συμμετέχει η Τουρκία, αν δεν ασκήσουν ΒΕΤΟ τα κράτη μέλη, είτε μέσω τουρκικών εταιρειών και μπορεί να συμμετέχει μέσω της ρήτρας διαφυγής στην Ευρωάμυνα».

Κατέληξε, λέγοντας ότι «είναι αδιαπραγμάτευτη η μη συμμετοχή της Τουρκίας στο SAFE. Ο αποκλεισμός της Τουρκίας έπρεπε να είναι θέση της ΕΕ και όχι να αναγκάζονται τα κράτη μέλη, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, να ασκήσουν ΒΕΤΟ. Θέλω να το τονίσω αυτό».

Η εξαγγελία της Προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για δαπάνες έως και 800 δισ. ευρώ στον ευρωπαϊκό επανεξοπλισμό μέσω του προγράμματος SAFE ανοίγει νέες προοπτικές, αλλά και ανησυχίες, υπογράμμισε ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ, Γιώργος Γεωργίου.

«Μέσα από την εξαγγελία της Φον ντερ Λάιεν για δαπάνες έως και 800 δις για επανεξοπλισμό της Ευρώπης ανοίγουν δύο διάδρομοι. Το SAFE, το οποίο προνοεί αγορά οπλισμού από τα κράτη μέλη. Εκεί, όμως, διανοίγονται πόρτες και παράθυρα και για την Τουρκία, για ενεργό συμμετοχή στο πρόγραμμα μέσα από την εξαγορά ή τη δημιουργία συνεταιρισμών με εταιρείες κρατών μελών. Πέραν των 150 δις, απομένουν 650 δις που θα μπορούσαν, μέσα και από μια ρήτρα διαφυγής γύρω από τα δημοσιονομικά ζητήματα, να ξοδέψουν τα κράτη μέλη και εντελώς ελευθέρα πλέον η Τουρκία μπορεί να συμμετέχει σ’ αυτό το πρόγραμμα. Μέσα από μια πρόσφατη εξέλιξη, το λεγόμενο mini omnibus, την απλοποίηση δηλαδή των διαδικασιών αναφορικά με την αγορά εξοπλιστικών προγραμμάτων από κράτη μέλη, και ειδικά με την παράγραφο 5β αυτής της απόφασης, χρειάζεται απλώς μια εγγύηση από κράτη μέλη σε σχέση με την εγκαθίδρυση των εταιρειών από τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία. Ήδη έχουν εγκριθεί και εγκατασταθεί σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Ουγγαρία και άλλες, τουρκικές εταιρείες, οι οποίες αποκτούν αυτόματα το δικαίωμα για συμμετοχή στη λεγόμενη άμυνα και ασφάλεια της ΕΕ».

Συνεχίζοντας, είπε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς όλα αυτά ψηφίστηκαν με ειδική πλειοψηφία και δεν είχε το δικαίωμα για βέτο, κατέθεσε μονομερή δήλωση, με την οποία εκφράζει την αντίθεσή της για τη συμμετοχή τρίτων χωρών και βιομηχανικών οντοτήτων τους που δεν ευθυγραμμίζονται με τους στόχους της ΚΕΠΠΑ, με θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ ή που παραβιάζουν την ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η αξία, όμως, αυτής της μονομερούς δήλωσης είναι έως και μηδενική, καθώς δεν παράγει κανένα έννομο αποτέλεσμα. Είναι προφανές ότι ισχυρές χώρες της ΕΕ, όπως είναι η Γαλλία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Ιταλία, επικαλούμενες τον κίνδυνο από τη ρωσική επιθετικότητα και έχοντας υπόψη την αποστασιοποίηση των Ηνωμένων Πολιτειών και του κ. Τραμπ από την ανάγκη ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων της Ευρώπης, προσφεύγουν στη στήριξη της Τουρκίας αναφορικά με τα εξοπλιστικά τους προγράμματα».

«Εμείς ως Ελληνισμός υποχωρούμε συνεχώς»

Η πιθανή ένταξη της Τουρκίας στο «SAFE» είναι διπλωματική αποτυχία του Ελληνισμού, είπε ο ευρωβουλευτής του ΕΛΑΜ, Γεάδης Γεάδη.

«Δεν κινηθήκαμε σωστά διπλωματικά, ώστε ν’ αποτρέψουμε την Τουρκία από το ‘‘SAFE’’. Όμως υπάρχουν κάποιες ρήτρες που εμποδίζουν την Τουρκία στο «SAFE». Εξαρτάται από εμάς κατά πόσον θ’ αξιοποιήσουμε τις ρήτρες αυτές. Φυσικά αυτό εδράζεται στον Ελληνισμό και στις δικές μας κινήσεις. Εμείς ως Ελληνισμός υποχωρούμε συνεχώς, επιτρέψαμε στην Τουρκία να είναι υπό ένταξη κράτος μέλος. Η Ευρώπη αισθάνεται πιο άνετα να έρθει πιο κοντά στην Τουρκία. Εγώ ως ευρωβουλευτής δεν έχω την άμεση εξουσιοδότηση ώστε να μπορούμε να τους κόψουμε. Όμως, δεν αποτελεί δικαιολογία για μένα έτσι ώστε να σταματήσω τις ενέργειές μου. Τους ενημερώνω συνέχεια. Μέσω της πολιτικής μας ομάδας του ECR είναι δεδομένο ότι καταδικάζεται η τουρκική εισβολή και κατοχή. Έφερα τον πρόεδρο και τον αντιπρόεδρο του ECR στις 20 Ιουλίου στην Κύπρο και πραγματοποίησε αντικατοχική εκδήλωση. Προσοχή, το ECR, όχι το ΕΛΑΜ. Καταφέραμε να περάσουμε πολλές τροπολογίες, με τη βοήθεια του ECR. Πολλά ψηφίσματα που αφορούν το Κυπριακό ενώ στηρίζονταν από το ECR, κόβονταν από τα κυπριακά κόμματα. Επίσης, μια εξαγγελία της Ουρσούλα φον ντερ Λάιεν, που αφορούσε τη δημιουργία ανατολικού τείχους drone. Γρήγορα και άμεσα κινητοποιήθηκα μέσω της πολιτικής μου ομάδας, καταθέσαμε τροπολογία ότι αυτό το ανατολικό αμυντικό τείχος με drones πρέπει να επεκτείνεται και στον νότο, κάτι πολύ σημαντικό που κατάφερα για την Κύπρο, πόσω μάλλον όταν στα κατεχόμενα υπάρχει Βάση για drones».

Φουρλάς: Η Τουρκία δεν έχει θέση σε κανένα ευρωπαϊκό τραπέζι

Ο ευρωβουλευτής του ΔΗΣΥ Λουκάς Φουρλάς καυτηρίασε μια πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας γενικότερα σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα. «Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να είναι σε ευρωπαϊκούς θεσμούς, ειδικά αυτούς που αφορούν την άμυνα. Η Τουρκία απειλεί με Casus Belli μια χώρα και κατέχει ευρωπαϊκό έδαφος άλλης. Κάποιοι θέλουν να βάλουν την Τουρκία σε αυτόν τον οργανισμό. Δεν είμαι αιθεροβάμων, έχουν τεράστια συμφέροντα, όπως η ιταλική εταιρεία ‘‘Πιάτζιο’’. Με ανησυχεί, ωστόσο, πως προσεγγίζουν την Τουρκία και αλίμονο αν την θεωρούν φίλη χώρα. Είναι εχθρός της Ένωσης. Πάτα σε δύο βάρκες».