Μια ιστορική ειρηνευτική συμφωνία υπέγραψαν σήμερα Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, σε μια τελετή που φιλοξενήθηκε στο Λευκό Οίκο από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Η συμφωνία σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή στις διαπραγματεύσεις που διαρκούν σχεδόν τέσσερις δεκαετίες και αφορά τη μελλοντική σχέση των δύο χωρών, οι οποίες έχουν βρεθεί σε επανειλημμένους πολέμους και συγκρούσεις, κυρίως για την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Στη διάρκεια της τελετής, ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι τόσο ο Πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, όσο και ο Πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίεφ, δεσμεύτηκαν να τερματίσουν οριστικά κάθε εχθροπραξία, να αποκαταστήσουν πλήρεις διπλωματικές σχέσεις, να ενισχύσουν το εμπόριο και την ελεύθερη μετακίνηση μεταξύ των χωρών, καθώς και να σέβονται την εθνική κυριαρχία και ακεραιότητα η μία της άλλης.

Ο «διάδρομος ειρήνης Τραμπ»

Κεντρικό στοιχείο της συμφωνίας αποτελεί η δημιουργία ενός νέου μεταφορικού διαδρόμου διάρκειας 27 μιλίων μέσω αρμενικού εδάφους, ο οποίος θα συνδέει το κύριο Αζερμπαϊτζανικό έδαφος με τον θύλακα Ναχιτσεβάν. Ο διάδρομος αυτός έχει ονομαστεί «Trump Route for International Peace and Prosperity» και δίνει στις ΗΠΑ αποκλειστικά δικαιώματα ανάπτυξης, σηματοδοτώντας παράλληλα την προσπάθεια της Ουάσινγκτον να εδραιώσει το ρόλο της ως βασικού μεσολαβητή στην περιοχή.

Πέρα από το ζήτημα του διαδρόμου, στο πλαίσιο της συμφωνίας προβλέπονται διμερείς συνεργασίες με τις ΗΠΑ σε τομείς όπως η ενέργεια, το εμπόριο, η τεχνολογία και η ασφάλεια, με την άρση περιορισμών που είχαν επιβληθεί σε στρατιωτική συνεργασία με το Αζερμπαϊτζάν από το 1992.

Παρά το ενθουσιώδες κλίμα που δημιούργησε η υπογραφή, η συμφωνία αντιμετωπίζει σοβαρές αντιδράσεις, ιδιαίτερα στην Αρμενία, όπου πολλοί πολίτες και πολιτικοί εκφράζουν δυσφορία, θεωρώντας ότι η συμφωνία συνοδεύεται από αδικίες και ισοδυναμεί με αποδοχή «εθνοκαθάρσεων» καθώς ο αζερικός στρατός κατέλαβε στην πράξη τον Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2023, εκδιώκοντας τον αρμενικό πληθυσμό της περιοχής με σκληρά μέσα. Το αίσθημα αυτό προκαλεί συγκρίσεις με ιστορικά τραγικά γεγονότα όπως η αρμενική γενοκτονία και εκφράζεται με επιφυλάξεις ή ακόμη και αντίθεση σε μια ειρήνη που θεωρείται άνιση.

Από την πλευρά του Αζερμπαϊτζάν, η συμφωνία θεωρείται μια μεγάλη επιτυχία που ανοίγει το δρόμο για ανάκαμψη της οικονομίας και σταθερότητα, ενώ ο Πρόεδρος Αλίεφ εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τις ΗΠΑ για την άρση των περιορισμών στην ασφάλεια.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, διά του Προέδρου Τραμπ, προωθούν αυτή τη συμφωνία ως ορόσημο για την ειρήνη στη Νοτιοκαυκάσια περιοχή, και σαφώς αναζητούν να μειώσουν την επιρροή της Ρωσίας στην περιοχή, με τη Ρωσία να παρακολουθεί ανήσυχη αυτή τη στροφή προς τη Δύση.

Συνολικά, η ιστορική αυτή συμφωνία ανοίγει προοπτικές για ειρήνη και οικονομική συνεργασία, αλλά παραμένει εύθραυστη, με ανοιχτά ζητήματα οριοθετήσεων, μετακινήσεων πληθυσμών και αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν η νέα αυτή πορεία θα οδηγήσει σε πραγματική σταθερότητα ή σε νέα ένταση στην κρίσιμη αυτή γεωπολιτική ζώνη.