Από το 2022, τα θύματα εμπορίας που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών αποτελούν την πλειονότητα των καταγεγραμμένων θυμάτων εμπορίας στην ΕΕ, σύμφωνα με μελέτη με τίτλο "Εμπορία προσώπων-η διεθνής διάσταση" του Ευρωπαϊκού Δικτύου Μετανάστευσης, που εξετάζει τις διεθνείς προσπάθειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

Όπως ανακοίνωσε το Εθνικό Σημείο Επαφής (ΕΣΕ) Κύπρου του Ευρωπαϊκού Δικτύου Μετανάστευσης (ΕΜΝ), το οποίο λειτουργεί στο Υφυπουργείο Μετανάστευσης και Διεθνούς Προστασίας, στην μελέτη περιγράφονται οι προσπάθειες 25 Κρατών Μελών και Κρατών Παρατηρητών του ΕΜΝ, για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων.

Η μελέτη εξετάζει πολιτικές που ευθυγραμμίζονται με τη Στρατηγική της ΕΕ για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων 2021-2025, η οποία καλύπτει την πρόληψη, την επιβολή του νόμου, την υποστήριξη των θυμάτων και τις διεθνείς συνεργασίες. Διερευνά τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων σε τρίτες χώρες προέλευσης και διέλευσης, καθώς και εντός των Κρατών Μελών και Κρατών Παρατηρητών του ΕΜΝ.

Βασισμένη σε 25 εθνικές συνεισφορές, εξετάζει πολιτικές που υιοθετήθηκαν ή βρίσκονται σε εξέλιξη μεταξύ 2021-2023 και ευθυγραμμίζονται με τη Στρατηγική της ΕΕ για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων 2021-2025. Καλύπτοντας την πρόληψη, την επιβολή του νόμου, την υποστήριξη των θυμάτων και τις διεθνείς συνεργασίες, η μελέτη αναδεικνύει βασικές προκλήσεις, καλές πρακτικές και συνεχιζόμενες συζητήσεις για την ενίσχυση των μελλοντικών πολιτικών.

Στα κύρια σημεία της μελέτης, σημειώνεται ότι η εμπορία προσώπων αφορά τη στρατολόγηση, μεταφορά, μετακίνηση, υπόθαλψη ή υποδοχή προσώπων, περιλαμβανομένης της ανταλλαγής ή μεταβίβασης ελέγχου αυτών, μέσω απειλής ή χρήσης βίας ή άλλων μορφών εξαναγκασμού, απαγωγής, απάτης, παραπλάνησης, κατάχρησης εξουσίας ή κατάστασης ευαλωτότητας ή μέσω της προσφοράς ή λήψης πληρωμών ή ωφελημάτων με σκοπό την απόκτηση συναίνεσης από άτομο που ασκεί έλεγχο πάνω σε άλλο άτομο, για σκοπούς εκμετάλλευσης.

Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι την τελευταία δεκαετία υπάρχει αυξανόμενη τάση εντοπισμού θυμάτων εμπορίας στην ΕΕ που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών. Πράγματι, η διεθνής διάσταση της εμπορίας ανθρώπων έχει λάβει αυξημένη προσοχή σε επίπεδο ΕΕ τα τελευταία χρόνια. Για αυτό τον λόγο, εντάχθηκε ως συγκεκριμένη προτεραιότητα στη Στρατηγική της ΕΕ για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων 2021–2025. Από το 2022, τα θύματα εμπορίας που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών αποτελούν την πλειονότητα των καταγεγραμμένων θυμάτων στην ΕΕ.

Σύμφωνα με την έκθεση, η ΕΕ έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη των προσπαθειών των κρατών μελών της για την αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων υπηκόων τρίτων χωρών, μέσω χρηματοδότησης, υποστήριξης επιχειρησιακών δράσεων, συντονισμού και ανταλλαγής πληροφοριών, περιλαμβανομένων των δράσεων των Οργανισμών της ΕΕ και πρωτοβουλιών, όπως η Ευρωπαϊκή Πολυκλαδική Πλατφόρμα κατά των Εγκληματικών Απειλών (EMPACT). Η ΕΕ έχει επίσης διαχειριστεί άμεσα ή χρηματοδοτήσει προγράμματα αναπτυξιακής συνεργασίας σε τρίτες χώρες, με μία ολοκληρωμένη προσέγγιση, σύμφωνα με τη Στρατηγική της ΕΕ.

Οι χώρες μέλη και παρατηρητές του EMN έχουν δώσει προτεραιότητα σε ένα ευρύ φάσμα θεματικών περιοχών αναφορικά με τη διεθνή διάσταση της εμπορίας ανθρώπων. Κύριες πολιτικές που αντιμετωπίζονται περιλαμβάνουν την πρόληψη του εγκλήματος, την προστασία των θυμάτων, τη συνεργασία στον τομέα της επιβολής του νόμου και τη δίωξη των δραστών. Η αναγνώριση θυμάτων εμπορίας υπηκόων τρίτων χωρών αναδείχθηκε ως βασική προτεραιότητα στο πλαίσιο αυτό. Οι περισσότερες χώρες επικεντρώνονται σε συγκεκριμένες τρίτες χώρες, γεωγραφικές περιοχές ή εθνικότητες.

Στις περισσότερες χώρες, η διεθνής διάσταση της εμπορίας ανθρώπων αντιμετωπίζεται στο πλαίσιο εθνικών πολιτικών/σχεδίων δράσης κατά της εμπορίας ή άλλων κυβερνητικών στρατηγικών. Καμία χώρα δεν έχει πολιτική που να εστιάζει αποκλειστικά στη διεθνή διάσταση. Σε αρκετές χώρες, η διεθνής διάσταση δεν αντιμετωπίζεται ρητά σε πολιτικό επίπεδο, αλλά ενσωματώνεται σε ευρύτερες εθνικές πολιτικές ή αποτελεί μέρος ειδικών μέτρων σε τρίτες χώρες. Σχεδόν σε όλα τα κράτη μέλη και παρατηρητές του EMN, οι εθνικές πολιτικές που αφορούν τη διεθνή διάσταση της εμπορίας συνδέονται με άλλους τομείς πολιτικής, ιδίως την πολιτική ασύλου και μετανάστευσης και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος.

Σύμφωνα με τη μελέτη, τα περισσότερα κράτη μέλη του EMN έχουν χρηματοδοτήσει ή υλοποιήσει μέτρα που αφορούν την εμπορία ανθρώπων σε τρίτες χώρες προέλευσης και διέλευσης (δυνητικών) θυμάτων. Η συνεργασία με τρίτες χώρες γίνεται κυρίως σε επιχειρησιακό επίπεδο, κατά περίπτωση. Οι στοχευμένες περιοχές περιλαμβάνουν το Σαχέλ, το Κέρας της Αφρικής, τη Βόρεια Αφρική, την Ανατολική Ευρώπη και τα Δυτικά Βαλκάνια.

Τα μέτρα καλύπτουν σχεδόν ισόποσα τους πυλώνες της Στρατηγικής της ΕΕ 2021–2025 και στοχεύουν ένα ευρύ φάσμα αποδεκτών: θύματα (κύρια ομάδα στόχος), φορείς πρώτης γραμμής, τοπικές κοινότητες και εθνικές αρχές τρίτων χωρών, συχνά σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς. Οι εθνικοί πόροι των κρατών μελών του EMN ήταν η κύρια πηγή χρηματοδότησης των αναφερόμενων μέτρων, μερικές φορές σε συνδυασμό με ευρωπαϊκά ή μη κυβερνητικά κονδύλια.

Τα περισσότερα κράτη μέλη και παρατηρητές του EMN έχουν επίσης υλοποιήσει διαφορετικά μέτρα που αφορούν ειδικά την εμπορία ανθρώπων υπηκόων τρίτων χωρών εντός της επικράτειάς τους. Η πλειονότητα αυτών αφορά την αναγνώριση, προστασία, υποστήριξη και ενδυνάμωση των θυμάτων. Τα μέτρα στοχεύουν κυρίως γενικά τους υπηκόους τρίτων χωρών (π.χ. πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο, μετανάστες σε διέλευση, εποχικούς εργαζόμενους) και όχι συγκεκριμένες εθνικότητες.

Προκλήσεις στην αντιμετώπιση της διεθνούς διάστασης της εμπορίας ανθρώπων καταγράφηκαν σε όλους τους τομείς προτεραιότητας της Στρατηγικής της ΕΕ. Στις τρίτες χώρες, οι κύριες δυσκολίες στην πρόληψη σχετίζονται με πολιτισμικές διαφορές, διασυνοριακή συνεργασία και ευαισθητοποίηση ευάλωτων ομάδων. Στον τομέα της επιβολής του νόμου και της δικαστικής ανταπόκρισης, οι κυριότερες προκλήσεις ήταν οι διαφορές στη νομοθεσία ή η δυσκολία συνεργασίας και επικοινωνίας με τις αρμόδιες αρχές.

Όσον αφορά την αναγνώριση και προστασία θυμάτων, προκλήσεις περιλάμβαναν την ανεπαρκή εκπαίδευση του προσωπικού προστασίας, δυσλειτουργικά συστήματα παραπομπής και χαμηλά επίπεδα εμπιστοσύνης των θυμάτων προς τις αρχές. Εκτός των παραπάνω, αναφέρθηκε και η αυξανόμενη σημασία της διαδικτυακής διάστασης της εμπορίας.

Σύμφωνα με τη μελέτη, καλές πρακτικές για την αναγνώριση και υποστήριξη θυμάτων σε τρίτες χώρες περιλάμβαναν τη συνεργασία με ΜΚΟ και δράσεις ενίσχυσης ικανοτήτων ενδιαφερόμενων φορέων. Σε χώρες μέλη και παρατηρητές του EMN, καλές πρακτικές περιλάμβαναν την καθοδήγηση και εκπαίδευση των αρχών επιβολής του νόμου, την ίδρυση εξειδικευμένων μονάδων ή συστημάτων υποστήριξης και παραπομπής θυμάτων και την οργάνωση δράσεων ενδυνάμωσης για βασικούς φορείς.

Τέλος, οι χώρες μέλη και παρατηρητές του EMN εντόπισαν αρκετές προκλήσεις ή ειδικές πτυχές που χρειάζονται ενίσχυση όσον αφορά τη διεθνή διάσταση της εμπορίας ανθρώπων. Για την καλύτερη αναγνώριση και προστασία των θυμάτων, υπογράμμισαν την ανάγκη ενίσχυσης των χρηματοοικονομικών ερευνών που σχετίζονται με την εμπορία, την ανάγκη εστίασης στον ψηφιακό χώρο και την ανάγκη επενδύσεων σε μέτρα κατά της εργασιακής εκμετάλλευσης.

Άλλα μέλη τόνισαν την ανάγκη ενίσχυσης της συνεργασίας με συγκεκριμένες τρίτες χώρες ή ανάπτυξης των ικανοτήτων των αρμόδιων αρχών. Πολλές χώρες επανεξετάζουν τις πολιτικές τους, εξετάζοντας ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας ή νέα μέτρα για την καλύτερη ένταξη και αναγνώριση των θυμάτων υπηκόων τρίτων χωρών.

Πηγή: ΚΥΠΕ