Ήταν 28 Οκτωβρίου 1955 όταν χιλιάδες Ελληνοκύπριοι αψήφησαν την απαγόρευση της αποικιοκρατικής διοίκησης και βγήκαν στους δρόμους για να τιμήσουν το «ΟΧΙ». Η Λευκωσία, η Λεμεσός, η Λάρνακα, η Μόρφου και η Αμμόχωστος έγιναν σκηνικό εκτεταμένων συγκρούσεων με στρατό και αστυνομία.

Το πιο πάνω ξεχασμένο ιστορικό τεκμήριο επαναφέρει στη δημόσια μνήμη ο εκπαιδευτικός και ερευνητής Γιάννης Πεγειώτης.  Όπως αναφέρει σε σχετική ανάρτησή του στο Facebook, στις 5 Νοεμβρίου 1955, το βρετανικό περιοδικό The Sphere αφιέρωνε εκτενές φωτογραφικό ρεπορτάζ στις διαδηλώσεις της 28ης Οκτωβρίου στην Κύπρο, δημοσιεύοντας επτά φωτογραφίες, πέντε εκ των οποίων από την Κύπρο και δύο από την Αθήνα, υπό τον τίτλο «Riots in Cyprus».

Το περιοδικό περιγράφει την απόφαση του τότε Κυβερνήτη, Στρατάρχη Σερ Τζον Χάρντιγκ, να απαγορεύσει τους εορτασμούς για την επέτειο του «ΟΧΙ», την οποία θεωρούσε ότι τροφοδοτούσε το αίτημα για Ένωση με την Ελλάδα και ενίσχυε το υπό διαμόρφωση αντιαποικιακό κίνημα.

Η απαγόρευση, όμως, πυροδότησε το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα.

Χιλιάδες Ελληνοκύπριοι κατέκλυσαν τους δρόμους σε όλες τις μεγάλες πόλεις. Η αποικιακή αστυνομία και βρετανικά στρατεύματα χρησιμοποίησαν δακρυγόνα, ξιφολόγχες και ρίψεις δακρυγόνων χειροβομβίδων για να διαλύσουν τα πλήθη. Το The Sphere αναφέρει ότι η ημέρα κατέληξε να είναι μία από τις πιο αιματηρές της περιόδου, με περίπου 40 τραυματίες Ελληνοκυπρίους και επτά Βρετανούς στρατιώτες.

Η πιο χαρακτηριστική φωτογραφία του αφιερώματος φέρει τον τίτλο: «Tear Gas Scatters Demonstration in Nicosia», δείχνοντας τη Λευκωσία πνιγμένη στα δακρυγόνα — μια εικόνα που ταξίδεψε σε εφημερίδες και περιοδικά σε ολόκληρο τον κόσμο, προβάλλοντας διεθνώς το κυπριακό αίτημα αυτοδιάθεσης.

Στο ρεπορτάζ γίνεται επίσης αναφορά στη στάση της Εκκλησίας, σημειώνοντας ότι τα μηνύματα του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου και του Επισκόπου Κερύνειας Κυπριανού εμφανίζονταν «ηπιότερα» συγκριτικά με προηγούμενες εβδομάδες, ενώ ο Χάρντιγκ αναχωρούσε εκείνες τις ημέρες για το Λονδίνο για διαβουλεύσεις.

Η δημοσίευση αποτελεί σημαντικό τεκμήριο για το πώς η διεθνής κοινή γνώμη παρακολουθούσε τις εξελίξεις στην Κύπρο, σε μια χρονική στιγμή όπου η δράση της ΕΟΚΑ και το αίτημα για εθνική ένωση έπαιρναν πια μια διάσταση δίχως επιστροφή.

Ακολουθούν φωτογραφίες από KeystonePress





Τα πρωτοσέλιδα των ελληνικών και βρετανικών εφημερίδων στις 29 Οκτωβρίου 1955










Διαβάστε επίσης: Σημερινή: «There are bloody clashes throughout the island»: Αφιέρωμα του «The Sphere» στην Κύπρο – Νοέμβριος 1955