Αυστηρότερες ποινές και όρια στη νικοτίνη

Φρένο στη χρήση καπνού και αλκοόλ από ανήλικους βάζει η Ελλάδα, με το νέο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε στις αρχές Ιουλίου από τη Βουλή, το οποίο προβλέπει υποχρεωτικό έλεγχο της ηλικίας των αγοραστών καπνού και αλκοόλ και πολύ αυστηρές ποινές -από πρόστιμα μέχρι φυλάκιση- για τους παραβάτες.

Οι πωλητές καπνικών προϊόντων είναι πλέον υποχρεωμένοι να ελέγχουν την ταυτότητα του πελάτη, ο οποίος καλείται να επιδεικνύει έγγραφο που να αποδεικνύει την ηλικία του και να μην προχωρούν στην πώληση του προϊόντος, εάν αμφιβάλλουν για την ταυτοπροσωπία ή την ενηλικότητα. 

Όριο στη νικοτίνη

Η απαγόρευση πώλησης, προσφοράς και διάθεσης σε ανήλικους αφορά τόσο τα παραδοσιακά καπνικά προϊόντα, όσο και τα νέας γενιάς προϊόντα, όπως τα θερμαινόμενα προϊόντα χωρίς καπνό και προϊόντα νικοτίνης. 

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τη νικοτίνη, με το νέο νόμο η Ελλάδα εισάγει όριο στα σακουλάκια νικοτίνης, το καθένα από τα οποία θα μπορεί να περιέχει μέχρι και 16 mg νικοτίνης, ενώ κάθε μονάδα συσκευασίας πρέπει να είναι ανθεκτική στο άνοιγμα από παιδιά. Η νέα αυτή διάταξη είναι κομβική, καθώς, ακολουθώντας την έκθεση για την αξιολόγηση του κινδύνου για την υγεία σχετικά με τα σακουλάκια νικοτίνης του Γερμανικού Ινστιτούτου Αξιολόγησης Κινδύνου (BfR), η Ελλάδα αναγνωρίζει μεν την συγκεκριμένη κατηγορία νικοτινούχων, νομοθετώντας την ίδια στιγμή την απαγόρευση πώλησής τους σε ανηλίκους και από ανηλίκους. 

600.000 λιγότεροι καπνιστές σε τρία χρόνια

Μέσα από την αυστηροποίηση του πλαισίου πώλησης προϊόντων σε ανήλικους με την ταυτόχρονη θέσπιση ορίων σε μη καπνικά, νικοτινούχα προϊόντα, η Ελλάδα συμβαδίζει πλέον με χώρες που, συνδυάζοντας τα παραδοσιακά αντικαπνιστικά μέτρα με τις πιο στοχευμένες πολιτικές που εστιάζουν στη μείωση της βλάβης από τον καπνό μέσω νέων προϊόντων, φιλοδοξούν να μειώσουν δραστικά τον αριθμό των καπνιστών τους. 

Σύμφωνα με έκθεση που κυκλοφόρησαν τον περασμένο Ιούνιο οι οργανισμοί We Are Innovation και Path to Smoke-Free, η Ελλάδα, έχοντας μειώσει τους καπνιστές της κατά 600.000 ή 14% στο διάστημα 2020-2023, αποδεικνύει πως η αλλαγή κουλτούρας είναι δυνατή, σε μία χώρα όπου για δέκα και πλέον χρόνια το 42% του ενήλικου πληθυσμού δήλωνε ότι καπνίζει. Η μείωση αυτή έγινε εφικτή μέσω της εισαγωγής, πέραν των αυστηρών πολιτικών αμιγούς απαγόρευσης, και μέτρων που κατέστησαν περισσότερο προσβάσιμα στους καπνιστές τα καινοτόμα προϊόντα νικοτίνης και την ενημέρωση των καπνιστών για τη μειωμένη βλάβη, στη βάση επιστημονικών ευρημάτων.

Τα πλέον εντυπωσιακά ποσοστά μείωσης των καπνιστών εντοπίζονται στη Σουηδία, όπου στα τέλη του 2024 η κρατική υπηρεσία δημόσιας υγείας ανακοίνωσε πως το ποσοστό των ενήλικων καπνιστών στη χώρα έπεσε κάτω από το 5,3%, με το 5% να θεωρείται διεθνώς το όριο για ένα περιβάλλον χωρίς καπνό. Εστιάζοντας περισσότερο στην ενημέρωση, την αναλογική φορολόγηση και την εκπαίδευση, αντί της απαγόρευσης, η Σουηδία έδωσε στους καπνιστές την έμπρακτη δυνατότητα να στραφούν σε εναλλακτικές επιλογές, μειωμένης βλάβης. Είναι ενδεικτικό πως, με την αύξηση της χρήσης των nicotine pouches από 11% στο 16%, οι παραδοσιακοί καπνιστές μειώθηκαν σε κάτω από 5%, από 11% που ήταν προηγουμένως, σύμφωνα με την έρευνα των οργανισμών We Are Innovation και Path to Smoke-Free.

Από κοντά ακολουθεί και η Τσεχία, η οποία καταγράφει την ταχύτερη μείωση καπνίσματος στην Ευρώπη κατά εφτά μονάδες, από 30% σε 23%, μέσα σε μόλις τρία χρόνια, εντάσσοντας στον στρατηγικό της σχεδιασμό συντονισμένες διυπουργικές πολιτικές μείωσης της βλάβης, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων χαμηλότερη φορολόγηση στα προϊόντα μειωμένης βλάβης.