Έντονη αποδοκιμασία για την εξωτερική του πολιτική δέχτηκε ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, από την τουρκική αντιπολίτευση, η οποία καταλογίζει στην κυβέρνηση μια πορεία που αποψιλώνει την κυριαρχία της Τουρκίας σε όλα τα κρίσιμα μέτωπα.

Στη συζήτηση στην επιτροπή προϋπολογισμού της βουλής, ο Χακάν Φιντάν παρουσίασε τον απολογισμό του 2025 και τις κατευθύνσεις για το 2026, ωστόσο οι επικρίσεις της αντιπολίτευσης ήταν συντονισμένες και σφοδρές: από την αμερικανοτουρκική σχέση και την «απώλεια κυριαρχικών εργαλείων», μέχρι την εγκατάλειψη της Ανατολικής Μεσογείου, το αδιέξοδο στη Συρία, τη διάβρωση του ρόλου της Τουρκίας στη Γάζα, αλλά και την ανησυχία για την ελληνική κινητικότητα και την κυπριακή πολιτική.

Το CHP και το Καλό Κόμμα απεικόνισαν μια Τουρκία που δεν ελέγχει το πεδίο, δεν διαμορφώνει εξελίξεις και – το χειρότερο – εμφανίζεται να χάνει στρατηγικό βάρος σε μέτωπα όπου άλλοτε διεκδικούσε πρωταγωνιστικό ρόλο. Στο επίκεντρο των αντιπολιτευτικών βολών βρίσκεται η κατηγορία ότι η εξωτερική πολιτική έχει εργαλειοποιηθεί για εσωτερική νομιμοποίηση, αφήνοντας κενά τα οποία αξιοποιούν Ελλάδα, Κύπρος και περιφερειακοί παίκτες στην Ανατολική Μεσόγειο.

Κριτική οξύτερη από ποτέ για τις σχέσεις Άγκυρας–Ουάσιγκτον

Με ένα αιχμηρό πολιτικό κατηγορώ, ο Ναμίκ Ταν, ο αρμόδιος τομεάρχης Εξωτερικής Πολιτικής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) και από τους εμπειρότερους πρέσβεις της Τουρκίας, επιτέθηκε ολομέτωπα στην εξωτερική πολιτική του Χακάν Φιντάν, καταγγέλλοντας ότι η κυβέρνηση έχει παραδώσει τα στρατηγικά της εργαλεία στις επιδιώξεις της Ουάσιγκτον και ειδικά στο σχέδιο Τραμπ για τη Μέση Ανατολή.

Μιλώντας μέσα σε κλίμα έντονης αντιπαράθεσης στην επιτροπή προϋπολογισμού της τουρκικής βουλής, ο τομεάρχης Εξωτερικών του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης κατηγόρησε το ΑΚΡ για απώλεια νομιμοποίησης, για αδυναμία άσκησης κυριαρχικής διπλωματίας και για μια εξωτερική πολιτική που, όπως είπε, «απομονώνει, αποδυναμώνει και εκχωρεί τα συμφέροντα της Τουρκίας σε τρίτους».

 

Ο πυρήνας της παρέμβασης του Ναμίκ Ταν εστιάζει στην κατηγορία ότι η κυβέρνηση Ερντογάν –και προσωπικά ο Χακάν Φιντάν– έχουν εκχωρήσει κρίσιμα περιθώρια εθνικής κυριαρχίας στις ΗΠΑ, αναζητώντας πολιτική νομιμοποίηση και αποδεχόμενοι τετελεσμένα εις βάρος της Τουρκίας. Η εξωτερική πολιτική -κατά τον Ναμίκ Ταν- φέρεται να έχει μετατραπεί από στρατηγικό εργαλείο σε μέσο εσωτερικής επιβίωσης του καθεστώτος.

 

Οι επικρίσεις του Ταν επικεντρώνονται στο ότι η Άγκυρα έχει συνδέσει τη διεθνή της θέση με την ανάγκη της κυβέρνησης να επιβεβαιώσει τη νομιμότητά της. Ο Ταν υποστηρίζει ότι η εξάρτηση από την Ουάσιγκτον έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις.

«Δυστυχώς, η Τουρκία χάνει ύψος στη διεθνή διπλωματία. Το ΑΚΡ αναγκάστηκε να καταφύγει πίσω από τα αντιδημοκρατικά οδοφράγματα για να μην χάσει την εξουσία του.  Σήμερα, ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο βιώνει μια ανεπανόρθωτη διάβρωση της νομιμοποίησής του. Ως CHP, λυπούμαστε βαθύτατα που η κρίση νομιμότητας έχει γίνει αντικείμενο εξωτερικής πολιτικής. Τι κάνατε όταν ο Αμερικανός πρέσβης Τομ Μπάρακ είχε το θράσος να πει: "Δίνουμε στον Ερντογάν τη νομιμοποίηση που χρειάζεται";».

Άδεια χειραψία με τον Τραμπ

Ο έμπειρος διπλωμάτης και σήμερα κορυφαίο στέλεχος του CHP κατηγόρησε την κυβέρνηση Ερντογάν ότι έχει στοιχηθεί πίσω από την αμερικανική στρατηγική του Ντόναλντ Τραμπ στη Μέση Ανατολή – μια γραμμή, όπως υπογράμμισε, προσανατολισμένη πρωτίστως στην ενίσχυση της ασφάλειας του Ισραήλ.

Και με έντονο ύφος, ο Ταν ανέδειξε το παράδοξο: παρά τη στοίχιση αυτή, η Άγκυρα «δεν έχει πάρει τίποτα» από την Ουάσιγκτον, ούτε τα F-35 ούτε άρση κυρώσεων, «μόνο μια κυβέρνηση που παραδόθηκε μπροστά στον Τραμπ».

«Έχετε στοχοποιήσει το Ισραήλ ως τον κύριο αντίπαλό σας, ενώ η νέα περιφερειακή τάξη που προσπαθεί να εγκαθιδρύσει στη Μέση Ανατολή ο Τραμπ, τον οποίο τόσο πολύ εμπιστεύεστε, αφορά στην εγγύηση της ασφάλειας του Ισραήλ. Ο Ερντογάν θυσιάζει τον εαυτό του στην περιφερειακή ατζέντα του Τραμπ για χάρη της αγάπης του για την καρέκλα του.

Παρακολουθούσαμε για μέρες τη σκηνή στην τηλεόραση όταν ο Τραμπ τράβηξε την καρέκλα του Ερντογάν από τη μέση, αλλά δεν πήρατε τίποτα από το τραπέζι που κάθονταν.

Τί καταφέρατε να διαπραγματευτείτε; Οι ανησυχίες μας για την ασφάλεια δεν αντιμετωπίστηκαν, τα αεροπλάνα που πληρώσαμε δεν μπόρεσαν να αγοραστούν, οι κυρώσεις στην αμυντική βιομηχανία δεν άρθηκαν. Το μόνο που πήρατε σε αυτή τη διαπραγμάτευση ήταν η άνευ όρων παράδοση μπροστά στη νομιμότητα που σας παραχωρήθηκε».

«Οθωμανικές συνθηκολογήσεις» και οικονομική απογύμνωση

Ο Ναμίκ Ταν κατηγόρησε τον Ερντογάν ότι επαναλαμβάνει λάθη της ύστερης Οθωμανικής περιόδου, παραχωρώντας οικονομικά και πολιτικά πλεονεκτήματα στις ΗΠΑ.

«Ο Ερντογάν, γνωστός για το θαυμασμό του προς την οθωμανική περίοδο, επαναφέρει το πνεύμα των προνομίων που κάποτε παραχωρούσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία σε ξένες δυνάμεις. Είναι πλέον εμφανές ότι αίρονται οι τελωνειακοί φραγμοί υπέρ των ΗΠΑ του Τραμπ, με αποτέλεσμα η εθνική μας οικονομία να κινδυνεύει να μετατραπεί σε πεδίο εκμετάλλευσης για το αμερικανικό κεφάλαιο».

Κύπρος, η «μαύρη τρύπα»

 Στην κορύφωση της ομιλίας του, ο Ταν κατηγορεί την κυβέρνηση όχι μόνο για αποτυχία στην κυπριακή πολιτική, αλλά και για ηθική έκπτωση.

«Έχετε μετατρέψει τη γη που ποτίστηκε με το αίμα των ηρώων σε παράδεισο μαύρου χρήματος, διακίνησης όπλων και ναρκωτικών, τζόγου και πορνείας. Το πήγατε τόσο μακριά, ώστε να παρέμβετε στην εθνική βούληση και μάλιστα γελοιοποιηθήκατε κάνοντάς το. Οι Τουρκοκύπριοι σάς έδωσαν την απάντηση που σας άξιζε», δήλωσε αναφερόμενος στο αποτέλεσμα των τελευταίων λεγόμενων ‘εκλογών’ στο ψευδοκράτος και στην ανάδειξη του Τ/Κ πολιτικού, Τουφάν Ερχιουρμάν.

Η «γαλάζια πατρίδα» σβήνει – Η Τουρκία απούσα στα ενεργειακά τεκταινόμενα

Οξύς και καταγγελτικός ήταν ο λόγος και του Ερχάν Ουστά από το Καλό Κόμμα της αντιπολίτευσης κατά του Χακάν Φιντάν για την εγκατάλειψη της Ανατολικής Μεσογείου και τα λάθη έναντι Ελλάδας και Κύπρου.

Μια Τουρκία που καυχιόταν για ισχύ στην Ανατολική Μεσόγειο, τώρα εμφανίζεται απούσα, παγιδευμένη — όπως υποστηρίζει — σε λάθη στρατηγικής που αφήνουν την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία να διαμορφώνουν το πεδίο. Ο Ουστά υποστηρίζει ότι οι προεκλογικές κορώνες περί «γαλάζιας πατρίδας» κατέληξαν σε απουσία, οπισθοχώρηση και αποδυνάμωση.

«Η Τουρκία δεν έχει πλέον παρουσία στην Ανατολική Μεσόγειο, η Τουρκία δεν δραστηριοποιείται καθόλου στη “Γαλάζια Πατρίδα”, εννοώ από ενεργειακή άποψη, δεν πραγματοποιεί ενεργειακές έρευνες, η εξωτερική πολιτική χρησιμοποιήθηκε εξ ολοκλήρου ως υλικό για εσωτερική κατανάλωση».

Συνέχισε καταγγέλλοντας ότι, παρά το τεράστιο στόλο, «πήραμε 2 σεισμικά ερευνητικά και 6 πλοία βαθιάς γεώτρησης, τα αποσύραμε από την Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία δεν έχει καμία δραστηριότητα στην Ανατολική Μεσόγειο. Πώς είναι δυνατόν κάτι τέτοιο;», ρώτησε, κορυφώνοντας την κριτική του λέγοντας ότι «από τις 22 Δεκεμβρίου 2022, η Τουρκία δεν έχει βγει καθόλου εκτός του χώρου του Χάρτη της Σεβίλλης».

Η Σεβίλλη ως δεύτερες Σέβρες

 Ο Ουστά ανασύρει ένα από τα ισχυρότερα ιδεολογικά εργαλεία της τουρκικής εθνικιστικής ρητορικής: το χάρτη της Σεβίλλης, τον οποίο εξισώνει με τη συνθήκη των Σεβρών. Το επιχείρημά του είναι ότι η Τουρκία παγιδεύεται σε ένα πλαίσιο που η ίδια απορρίπτει, τη στιγμή που Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία, με την αρωγή της ΕΕ, εδραιώνουν τετελεσμένα. Η τοποθέτησή του λειτουργεί ως μομφή στην Άγκυρα για απομόνωση.

«Η Νότια Κύπρος και η Ελλάδα έχουν από πίσω τους την ΕΕ, ενώ η Τουρκία, λόγω λανθασμένων πολιτικών, έχει μείνει μόνη της στην Ανατολική Μεσόγειο», ανέφερε και επιτέθηκε στην κυβέρνηση ότι παρακολουθεί παθητικά τρίτους να δραστηριοποιούνται.

«Ήρθαν οι Νορβηγοί, οι Νορβηγοί κάνουν έρευνες, η Τουρκία απέσυρε όλα τα πλοία της… Εκεί είναι θάλασσα της πατρίδας, γαλάζια πατρίδα».

Ζουράφα και αμφισβητήσεις νησιών

Οι παρεμβάσεις κι άλλων στελεχών του Καλού Κόμματος επέκτειναν το φάσμα της κριτικής απέναντι στην κυβέρνηση. Από την πολιτική για το ανατολικό Τουρκεστάν έως το κυπριακό, το PKK και, τελικά, τα ελληνοτουρκικά, η κεντρική ιδέα παραμένει η ίδια: μια Τουρκία που — κατά την αντιπολίτευση — δεν υπερασπίζεται ενεργά τα ζωτικά της συμφέροντα.

Μιλώντας για ένα από τα πιο ευαίσθητα ζητήματα της τουρκικής αντιπολίτευσης, αυτό της κυριαρχίας των νησιών στο Αιγαίο, η βουλευτής Αϊγιουτζέ Τουρκές Τας δήλωσε ότι «ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας δήλωσε ότι το νησί Ζουράφα ανήκει σε αυτούς. Ποια είναι η αντίδραση και η δήλωσή σας σχετικά με αυτό το θέμα; Γιατί δεν ανακοινώνουμε τη λίστα των υπό αμφισβήτηση νησιών στο Αιγαίο;»

Μυστική συμφωνία Τουρκίας-ΕΕ για τα νησιά;

 Η κριτική κορυφώνεται όταν τίθεται το ερώτημα: γιατί η Τουρκία δεν προωθεί συμφωνίες θαλάσσιας οριοθέτησης, όπου θα μπορούσε να το κάνει; Η αντιπολίτευση θεωρεί ότι η Άγκυρα έχει δώσει διαβεβαιώσεις στην ΕΕ ότι δεν θα κινηθεί μονομερώς.

«Γιατί δεν κάνουμε μια συμφωνία με τα παράλια της Παλαιστίνης και της Γάζας;  Γιατί δεν συνάπτουμε συμφωνία με τη Συρία; Έχει δοθεί κάποια υπόσχεση στους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι δεν θα συναφθεί τέτοια συμφωνία;», ρωτάει η Αϊγιουτζέ Τουρκές Τας, η οποία διαπιστώνει ότι «από το δεύτερο εξάμηνο του 2020 δεν πραγματοποιείται καμία σεισμική έρευνα και γεώτρηση εκτός της περιοχής που μας έχει αποδοθεί με το χάρτη της Σεβίλλης».

Αιγυπτο-συριακό κενό

Η επόμενη παρέμβαση του βουλευτή του Καλού Κόμματος, Ερχάν Ουστά, αφορούσε στην πλήρη απουσία οριοθετήσεων θαλασσίων ζωνών, που θα ενίσχυαν την Τουρκία στη Μεσόγειο. Ο Ουστά μετατρέπει τη Συρία και την Αίγυπτο σε παράδειγμα χαμένης διπλωματικής ευκαιρίας, υπονοώντας ότι η Άγκυρα ακολούθησε επιπόλαιη πολιτική που έμεινε στο επίπεδο των συμβολικών κινήσεων.

«Πρώτα πρέπει να συνάψουμε συμφωνία αποκλειστικής οικονομικής ζώνης με τη Συρία και στη συνέχεια με την Αίγυπτο. Γιατί δεν το κάνουμε; Δεν ήμασταν τόσο ισχυροί; Έχει έρθει η ώρα η Τουρκία να ανακηρύξει τη δική της αποκλειστική οικονομική ζώνη στην Ανατολική Μεσόγειο».

Και συμπλήρωσε πως η Τουρκία δεν μπορεί να ανεχθεί τετελεσμένα.

«Δεν μπορούμε να αφήσουμε αυτά τα θέματα στη Νότια Κύπρο και την Ελλάδα».

Η απομόνωση στη Γάζα και η απώλεια περιφερειακού ρόλου

 Ο Ναμίκ Ταν καταλόγισε επίσης στην Άγκυρα ότι έχει περιθωριοποιηθεί τόσο στη Γάζα όσο και στη Συρία, εξαιτίας της αντιφατικής διπλωματίας της τελευταίας δεκαετίας.

«Το ΑΚΡ δεν έχει αναλάβει καμία πρωτοβουλία στο Ισραήλ για να αποτρέψει τη γενοκτονία στη Γάζα. Σήμερα, προσπαθείτε να συμμετάσχετε στη στρατιωτική δύναμη που πρόκειται να δημιουργηθεί στη Γάζα, αλλά πιθανότατα θα σας εμποδίσει ο Νετανιάχου. Πιστεύετε πραγματικά ότι ο Τραμπ θα χαλάσει τη σχέση του με τον Νετανιάχου και θα διαμορφώσει τη Γάζα σύμφωνα με τις επιθυμίες του Ερντογάν;», ρώτησε σκωπτικά ο Τούρκος πολιτικός.

 

Ο Ταν ολοκλήρωσε καλώντας τον Φιντάν να επαναφέρει τη θεσμική, πολυμερή, υπεύθυνη εξωτερική πολιτική.

«Κύριε Υπουργέ, μια γραμμή εξωτερικής πολιτικής που εργαλειοποιείται για λόγους εσωτερικής κατανάλωσης έχει μηδενικές πιθανότητες επιτυχίας», είπε.

Χάος στον κυβερνητικό συνασπισμό

 Ο αρμόδιος τομεάρχης της αξιωματικής αντιπολίτευσης υποστηρίζει ότι ο κυβερνητικός συνασπισμός ΑΚΡ–ΜΗΡ έχει οδηγήσει σε αντιφατικές στρατηγικές, αφήνοντας την Τουρκία χωρίς συνεκτική εξωτερική πολιτική.

«Η προσωπική έχθρα μεταξύ των κυβερνητικών εταίρων βλάπτει την εξωτερική μας πολιτική. Η δήλωση του Μπαχτσελί δείχνει ξεκάθαρα τη ασυμβατότητα εντός της κυβέρνησης. Ποιος διαχειρίζεται την εξωτερική πολιτική; Ο Ερντογάν ή ο Μπαχτσελί; Αν το κάνει ο Μπαχτσελί, ποιον κοροϊδεύει ο Ερντογάν λέγοντας "είμαι ο παγκόσμιος ηγέτης"; Η Λαϊκή Συμμαχία έχει γίνει ένα παθητικό συστατικό των πρωτοβουλιών των εξωπεριφερειακών παραγόντων», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Το σύνολο των δηλώσεων αποτυπώνει μια ιδιαίτερα σκληρή κριτική προς τον Χακάν Φιντάν και την κυβέρνηση, με αιχμή ότι η Τουρκία — σε Ελλάδα, Κύπρο και Ανατολική Μεσόγειο — εμφανίζεται παγιδευμένη σε αδυναμία, απομόνωση και απώλεια πρωτοβουλίας. Η αντιπολίτευση επιχειρεί να αναδείξει ότι η τρέχουσα πολιτική όχι μόνο δεν ενισχύει τα εθνικά συμφέροντα, αλλά τα εκθέτει σε διαρκή υποχώρηση.