Εν έτει 2025, η σπατάλη τροφίμων παραμένει μία από τις πιο επείγουσες περιβαλλοντικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει η Κύπρος αφού παρά την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση και τις προσπάθειες χάραξης πολιτικής, το ζήτημα παραμένει κρίσιμο. Σύμφωνα με την Eurostat, η Κύπρος συνεχίζει να κατέχει τη πρώτη θέση στην κατά κεφαλήν σπατάλη τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ακολουθούμενη από τη Δανία – μία ανησυχητική θέση που αναδεικνύει την κλίματα του προβλήματος.
Το ψηλό αυτό επίπεδο αποβλήτων τροφίμων θέτει το νησί σε σοβαρό κίνδυνο περιβαλλοντικής ζημιάς και μπορεί να οδηγήσει σε παραβιάσεις των κανονισμών της ΕΕ, ιδιαίτερα καθώς οι ευρωπαϊκές πολιτικές για τη βιωσιμότητα και τους στόχους της κυκλικής οικονομίας γίνονται όλο και πιο αυστηρές. Με την εφαρμογή του συστήματος ‘Πληρώνω όσο Πετώ’ προ των πυλών, τα κυπριακά νοικοκυριά θα έχουν πλέον οικονομική επιβάρυνση, ανάλογα με την ποσότητα των μεικτών αποβλήτων που παράγουν. Αντίθετα, δεν θα χρεώνονται για τα είδη των αποβλήτων που διαχωρίζουν στην πηγή (ανακυκλώσιμα και οργανικά (που περιλαμβάνουν και τα τρόφιμα).
Το σύστημα αυτό είναι μία πρακτική εφαρμογή της αρχής ‘Ο ρυπαίνων πληρώνει’, το οποίο ορίζει ότι όσοι παράγουν απόβλητα θα πρέπει να πληρώνουν το κόστος διαχείρισής τους για την αποφυγή ζημιών στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Με την μετατόπιση αυτής της ευθύνης απευθείας στους παραγωγούς αποβλήτων, το ΠΟΠ ενθαρρύνει πιο βιώσιμες καταναλωτικές συνήθειες και τη μείωση των αποβλήτων στην πηγή. Η μείωση των αποβλήτων τροφίμων δεν είναι μόνο απαραίτητη για το περιβάλλον, αλλά ολοένα περισσότερο αναγκαία και για την αποφυγή οικονομικών κυρώσεων.
Εφαρμόζοντας ορισμένους εναλλακτικούς τρόπους με τους οποίους ψωνίζουμε, αποθηκεύουμε και μαγειρεύουμε, μπορούμε να μειώσουμε σημαντικά την παραγωγή αποβλήτων τροφίμων στο σπίτι. Παρακάτω παρουσιάζονται τρεις απλές πρακτικές που μπορούν να συμβάλουν στη μείωση των αποβλήτων τροφίμων στο σπίτι μας.
Προγραμματισμός πριν από τα ψώνια: Παραδοσιακά, οι άνθρωποι τείνουν να αγοράζουν περισσότερα τρόφιμα απ’ όσα χρειάζονται. Σκεφτείτε το εαυτό σας και τον τρόπο που ενεργείτε στις υπεραγορές, όταν πάτε χωρίς λίστα αγορών. Με το σωστό εβδομαδιαίο προγραμματισμό των γευμάτων και την πραγματοποίηση των αντίστοιχων αγορών, οι οικογένειες μπορούν να μειώσουν δραστικά την ποσότητα των τροφίμων που πετάγονται και παράλληλα να εξοικονομήσουν χρήματα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην Κύπρο, όπου οι μαζικές αγορές από υπεραγορές, ή τις λαϊκές αγορές είναι συνηθισμένες και συχνά οδηγούν σε υπερβολές. Ξεκινήστε διατηρώντας μία λίστα με τα γεύματα που αρέσουν στην οικογένειά σας και μαγειρεύονται τακτικά.
Αυτό θα διευκολύνει τον προγραμματισμό των γευμάτων σας και θα τον κάνει πιο συστηματικό. Χρησιμοποιήστε αυτή τη λίστα για να σχεδιάσετε τα γεύματά σας για την ερχόμενη εβδομάδα επιλέγοντας πιάτα που χρησιμοποιούν κοινά υλικά για να ελαχιστοποιήσετε τη σπατάλη. Πριν πάτε στη υπεραγορά, ελέγξτε τι έχετε ήδη στο σπίτι, ειδικά τα είδη που χαλούν σύντομα, όπως τα γαλακτοκομικά, τα λαχανικά και φρούτα και φτιάξτε μια λίστα αγορών. Η αγορά διπλών ειδών που ήδη υπάρχουν στο σπίτι, αυξάνει τον κίνδυνο αλλοίωσης, περιττών χρηματικών δαπανών και αύξησης των αποβλήτων.
Ορθή αποθήκευση τροφίμων: Ιδιαίτερα στο θερμό κλίμα τη Κύπρου, η ορθή αποθήκευση τροφίμων είναι το κλειδί για την παράταση της διάρκειας ζωής των τροφίμων και της μείωσης της σπατάλης. Γνωρίζετε ότι τα περισσότερα λαχανικά θα πρέπει να διατηρούνται στα ράφια ψηλής υγρασίας του ψυγείου σας;
Αυτό τα βοηθάει να διατηρήσουν τη φρεσκάδα τους αποτρέποντας την απώλεια υγρασίας. Αντίθετα, τα φρούτα τα καταφέρνουν καλύτερα σε χώρους χαμηλής υγρασίας, όπου η κυκλοφορία του αέρα επιβραδύνει τη φθορά. Είναι επίσης σημαντικό να γνωρίζετε ότι ορισμένα φρούτα – όπως οι μπανάνες, τα μήλα και τα αχλάδια – απελευθερώνουν ένα αέριο, το αιθυλένιο καθώς ωριμάζουν. Αυτό το αέριο μπορεί να επιφέρει ταχύτερη αλλοίωση των νωπών φρούτων και λαχανικών, οπότε καλή ιδέα είναι να διαχωρίζετε τα τρόφιμα σε τμήματα, ομαδοποιώντας τα ανάλογα με τις ανάγκες αποθήκευσης και τα χαρακτηριστικά τους. Επιπλέον, η χρήση αεροστεγών δοχείων, η επισήμανση των περισσευμάτων με ημερομηνίες και η αποθήκευση των βοτάνων σε όρθια θέση σε νερό μπορούν να συμβάλουν περαιτέρω στη μείωση της σπατάλης και στην εξοικονόμηση χρημάτων.
Μαγειρέψτε και προετοιμαστείτε με σύνεση: Αξιοποιώντας συστατικά που έχουν σχετικά παλιώσει, μπορείτε να μειώσετε τη σπατάλη διατηρώντας παράλληλα την θρεπτική τους αξίας και γεύση. Για παράδειγμα, ένα μπαγιάτικο ψωμί μπορεί να μετατραπεί σε φρυγανιά για τη γαρνιτούρα των πιάτων, τα ώριμα λεμόνια εξακολουθούν να παρέχουν χυμό και τα υπερώριμα φρούτα είναι ιδανικά για μαρμελάδες, ή smoothies.
Επιπλέον το μαγείρεμα της σωστής ποσότητας φαγητού για τον αριθμό των ατόμων που τρώνε και το σερβίρισμα μερίδων που ταιριάζουν με την όρεξη, είναι βασικά βήματα για την ελαχιστοποίηση των υπολειμμάτων. Δεδομένου ότι τα ημιτελή γεύματα είναι ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες που συμβάλλουν στην οικιακή σπατάλη τροφίμων, το να είναι κανείς προσεκτικός κατά την προετοιμασία και το σερβίρισμα μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά.
Υιοθετώντας αυτές τις απλές αλλά αποτελεσματικές πρακτικές είναι εφικτό να μειωθούν σημαντικά τα απόβλητα τροφίμων στο σπίτι.
Αυτό όχι μόνο θα συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος και θα υποστηρίξει τις προσπάθειες για συμμόρφωση της χώρας με τους Ευρωπαϊκούς κανονισμούς, αλλά θα ελαφρύνει και τον προϋπολογισμό του νοικοκυριού, ιδίως μετά την εφαρμογή του συστήματος ΠΟΠ, όπου αυξημένες ποσότητες αποβλήτων θα σημαίνει και αυξημένη φορολογία για το νοικοκυριό. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του Life FΟΟDprint: https://www.foodprintcy.eu/el/apotelesmata/#1662990834286-c24181a6-44be, στην ενότητα ‘Ενημερωτικό Υλικό’.
Ας αναλάβουμε δράση σήμερα – γιατί η εξοικονόμηση των τροφίμων σημαίνει εξοικονόμηση χρημάτων, εξοικονόμηση άλλων πόρων και προστασία του όμορφου περιβάλλοντος στην Κύπρο μας.
Σύμβουλος Βιωσιμότητας
