Μνήμη ανεπούλωτη, το Γκεζί επιμένει να αποτελεί το σύμβολο μιας κοινωνικής εγρήγορσης στη νεότερη Τουρκία.

Οι διαμαρτυρίες στο πάρκο Ταξίμ Γκεζί, μία από τις μεγαλύτερες μαζικές διαμαρτυρίες στην ιστορία της Τουρκίας, ξεκίνησαν με το ξερίζωμα δέντρων για την ανέγερση τσιμεντένιων κτηρίων και μετατράπηκαν σε μια πανεθνική αντίδραση κατά της κυβέρνησης του ΑΚΡ.

Χθες ήταν η 12η επέτειος των διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί. Ομάδες που ήθελαν να τιμήσουν την επέτειο συγκεντρώθηκαν στις 19.00 το απόγευμα μετά το κάλεσμα της κάλεσμα της "Αλληλεγγύης στην Ταξίμ" για να τιμήσει τους νεκρούς και να υπενθυμίσει τα πολιτικά διακυβεύματα του Γκεζί. Ανήμερα της επετείου, 94 άτομα συνελήφθησαν στην Κωνσταντινούπολη, όταν πλήθος κόσμου επιχείρησε να συγκεντρωθεί στην οδό Mis.

Η χθεσινή αναμέτρηση στο Ταξίμ

Τα αυστηρά μέτρα ασφαλείας στην οδό Ιστικλάλ έμοιαζαν με επιβολή στρατιωτικού νόμου. Η παρουσία της αστυνομίας, τα οδοφράγματα και οι κλειστοί σταθμοί μετρό Ταξίμ και Σίσχανε υπενθύμισαν ότι η εξουσία αντιμετωπίζει ακόμη και τη μνήμη ως απειλή.

Από τις 17:00, η λεωφόρος του Πέρα (Ιστικλάλ) είχε τεθεί σε πλήρη αστυνομικό αποκλεισμό. Τα συνθήματα “Ο Μπερκίν Ελβάν είναι ένα δεντράκι στα 15”, “Ο Αλί Ισμαήλ είναι αθάνατος” και “Χίλιοι χαιρετισμοί σε όσους έπεσαν και πολέμησαν στο Γκεζί” ήχησαν ξανά. Παρούσες και η Γκιουλσούμ Ελβάν και η αδελφή του Μπερκίν, Γκαμζέ, σε μια σιωπηλή αλλά ισχυρή υπενθύμιση της θυσίας του 15χρονου, ο οποίος χτυπήθηκε στο κεφάλι από κάνιστρο δακρυγόνου που πυροδότησε ένας αστυνομικός κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, όταν είχε βγει να πάρει ψωμί από το φούρνο της γειτονιάς του.

Το Γκεζί ως τραύμα

Η πολιτική υπενθύμιση δεν ήρθε απλώς από τους δρόμους, αλλά και από τις λέξεις της κοινής δήλωσης της "Αλληλεγγύης στην Ταξίμ".

«Στα 12 χρόνια που μεσολάβησαν, η πολιτική εξουσία εμβάθυνε περαιτέρω τις πολιτικές της καταπίεσης, του εκφοβισμού και της ανομίας για να καταστείλει τα νόμιμα αιτήματα του Γκεζί. Ωστόσο, η αντίσταση που ξεκίνησε με το πραξικόπημα ενάντια στη θέληση του λαού στις 19 Μαρτίου (σ.σ. σύλληψη Ιμάμογλου), σε συνδυασμό με το αίτημα της νεολαίας για μια βιώσιμη χώρα, έδειξε για άλλη μια φορά ότι η δημοκρατική συσσώρευση αυτής της χώρας δεν μπορεί να κατασταλεί. Όταν το πιο δημοκρατικό, άοπλο, μαζικό, αποφασιστικό, απαιτητικό, έξυπνο, χιουμοριστικό, δημιουργικό και αλληλέγγυο λαϊκό κίνημα στον κόσμο χαρακτηρίστηκε ως "πραξικόπημα", η λογική τελείωσε, το νόημα τελείωσε. Και ο λόγος τελείωσε».

Η βίαιη επέμβαση δεν άργησε. Μετά την παραπάνω δήλωση, οι δυνάμεις ασφαλείας περικύκλωσαν τους διαδηλωτές, απομάκρυναν τους δημοσιογράφους και συνέλαβαν δεκάδες πολίτες. Το Σωματείο Σύγχρονων Δικηγόρων (CHD) ανέφερε αρχικά 85 συλλήψεις· αργότερα, ο αριθμός ανήλθε σε 94.

82 ελεύθεροι

Ο Σύλλογος σήμερα ωστόσο ανακοίνωσε ότι 82 από αυτά τα άτομα αφέθηκαν ελεύθερα, ενώ 12 άτομα αναμένεται να παραπεμφθούν στο δικαστήριο.

Ο Ασαλετίν Αρσλανόγλου, εκπρόσωπος του εργατικού συνδικάτου DISK στην Κωνσταντινούπολη, δήλωσε:

«Όταν ο δικηγόρος Τζαν Αταλάι, ο οποίος κατέθεσε την αγωγή εκ μέρους του Επιμελητηρίου Αρχιτεκτόνων κατά του έργου πεζοδρομοποίησης του Πάρκου Γκεζί και της Ταξίμ, ο Ταϊφούν Καχραμάν, πρόεδρος του Επιμελητηρίου Πολεοδομικών Σχεδίων, ο οποίος παρακολουθεί την ίδια υπόθεση, η Τσιγκντέμ Ματέρ για το σενάριο μιας αγυρισμένης ταινίας, και η Μινέ Οζερντέν, μία από τα εκατομμύρια ανθρώπων που συμμετείχαν στο Γκεζί ως υπάλληλος ενός ιδρύματος, καταδικάστηκαν σε 18 χρόνια φυλάκισης ο καθένας για συμμετοχή σε οργάνωση· και όταν ο Οσμάν Καβαλά, ένας από τους πιο αφελείς ανθρώπους στον κόσμο που βοηθούσε με τραπέζια, καρέκλες και γλυκά στο Γκεζί, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη χωρίς μάρτυρες, αποδεικτικά στοιχεία ή τεκμήρια, η συζήτηση έληξε».

Η χθεσινή κινητοποίηση ήταν μια νέα πράξη ορισμένων ακόμη Τούρκων πολιτών να διεκδικούν χώρο και φωνή και μαρτυρά ότι το Γκεζί δεν ήταν μια παρένθεση – αλλά μια παρακαταθήκη.

«Το κράτος-δολοφόνος θα λογοδοτήσει», φώναζαν οι διαδηλωτές, με την αστυνομία να απαγορεύει ακόμη και τα συνθήματα.

Το βράδυ, το Σωματείο Δικηγόρων ανακοίνωσε ότι ακόμη και οι δικηγόροι αποκλείστηκαν με κιγκλιδώματα από το να εισέλθουν στο αστυνομικό τμήμα της οδού Βατάν για να ενημερωθούν για τους συλληφθέντες.

Η Δικαιοσύνη του Γκεζί

Δώδεκα χρόνια μετά η κυβέρνηση Ερντογάν εξακολουθεί να βρίσκεται αντιμέτωπη με την κριτική για την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την απουσία δικαστικής ανεξαρτησίας. Παρά τις ξεκάθαρες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, βασικοί ακτιβιστές και πρόσωπα της κοινωνίας των πολιτών παραμένουν στη φυλακή, ενώ η υπόθεση συνεχίζει να προκαλεί διεθνή κατακραυγή για τον πολιτικό της χαρακτήρα.

Η τελική φάση της πολύκροτης δίκης του Γκεζί κατέληξε σε βαρύτατες ποινές για επτά κατηγορούμενους, με τον επιχειρηματία-ακτιβιστή Οσμάν Καβάλα να καταδικάζεται σε βαριά ισόβια κάθειρξη και 6 ακόμη κατηγορούμενους να λαμβάνουν ποινές 18 ετών. Παρά τις ενστάσεις και τις διεθνείς αντιδράσεις, ο Άρειος Πάγος της Τουρκίας επικύρωσε τις περισσότερες από τις ποινές το 2023. Αν και το 2025, επήλθαν κάποιες αθωώσεις και αποφυλακίσεις, η πρόσφατη σύλληψη της γνωστής μάνατζερ καλλιτεχνών Αϊσέ Μπαρίμ, δώδεκα χρόνια μετά τα γεγονότα του Γκεζί, άνοιξε νέο κεφάλαιο στις διώξεις κατά όσων φέρονται να συμμετείχαν ή να υποστήριξαν τις διαδηλώσεις. Η Μπαρίμ κατηγορείται για ψηφιακή παρέμβαση μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ καταδικάστηκαν και γνωστοί ηθοποιοί, όπως ο πρωταγωνιστής της γνωστής σειράς και στην Ελλάδα, Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής», Χαλίτ Εργκέντς, για «ψευδείς καταθέσεις».

Οι νεκροί του Γκεζί

Οι διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί το 2013 σημαδεύτηκαν από την απώλεια οκτώ νέων ανθρώπων, οι περισσότεροι από τους οποίους σκοτώθηκαν από αστυνομικά ή στρατιωτικά πυρά, ή έπεσαν θύματα βίας και αμέλειας.