Η πιθανότητα ο Ντόναλντ Τραμπ να δεχτεί ως δώρο από το Κατάρ ένα πολυτελές αεροσκάφος αξίας 400 εκατομμυρίων δολαρίων έχει προκαλέσει έντονη συζήτηση και ερωτήματα σχετικά με τη νομιμότητα μιας τέτοιας ενέργειας βάσει της αμερικανικής νομοθεσίας. Ορισμένα από τα βασικά ερωτήματα αναλύει σχετικό δημοσίευμα του Al Jazeera.

Τι προβλέπει το Σύνταγμα των ΗΠΑ;

Σύμφωνα με το Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών, υπάρχουν δύο βασικές διατάξεις που σχετίζονται με δώρα από ξένες κυβερνήσεις προς Αμερικανούς αξιωματούχους. Η πρώτη, γνωστή ως η "ρήτρα ξένων αμοιβών" (Foreign Emoluments Clause), απαγορεύει στους δημόσιους αξιωματούχους να αποδέχονται “οποιοδήποτε δώρο, αμοιβή ή τίτλο” από “Βασιλέα, Πρίγκιπα ή ξένο Κράτος” χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου. Η δεύτερη διάταξη απαγορεύει στον πρόεδρο να λαμβάνει οποιοδήποτε οικονομικό όφελος πέραν του μισθού του για την άσκηση των καθηκόντων του.

Το Κογκρέσο έχει εγκρίνει στο παρελθόν την αποδοχή δώρων από ξένες κυβερνήσεις – χαρακτηριστικά, το 1877 αποδέχθηκε το Άγαλμα της Ελευθερίας από τη Γαλλία.

Ποιος μπορεί να επιβάλει τους περιορισμούς;

Σύμφωνα με νομικούς ειδικούς, η επιβολή των εν λόγω συνταγματικών διατάξεων δεν είναι απλή υπόθεση. Μέλη του Κογκρέσου, πολιτείες των ΗΠΑ ή ακόμη και ιδιωτικές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να προσπαθήσουν να κινηθούν νομικά κατά του προέδρου, αν θεωρούν ότι παραβιάζεται η ρήτρα των αμοιβών. Ωστόσο, τα αμερικανικά δικαστήρια απαιτούν οι ενάγοντες να αποδείξουν ότι έχουν έννομο συμφέρον («legal standing») για να καταθέσουν αγωγή – κάτι που σε παρόμοιες υποθέσεις στο παρελθόν έχει σταθεί εμπόδιο.

Διαβάστε επίσης: Το πολυτελές αεροπλάνο του Κατάρ-Διπλωματικό δώρο ή πολιτική παγίδα στον Τραμπ

Τι έχει πει η αμερικανική Δικαιοσύνη;

Πριν από τη θητεία του Τραμπ, δεν υπήρχε ουσιαστική νομική διαμάχη για τις ρήτρες αυτές, και ακόμη και ο ορισμός της λέξης “emolument” παραμένει αντικείμενο νομικής διαφωνίας. Το 2017, Δημοκρατικοί βουλευτές μήνυσαν τον Τραμπ, ισχυριζόμενοι ότι οι επιχειρήσεις του δέχονταν πληρωμές από ξένες κυβερνήσεις. Παράλληλα, οι γενικοί εισαγγελείς του Μέριλαντ και της Περιφέρειας της Κολούμπια άσκησαν αγωγές με παρόμοιο σκεπτικό. Ωστόσο, και οι δύο υποθέσεις απορρίφθηκαν λόγω έλλειψης έννομου συμφέροντος.

Το πολιτικό και νομικό διακύβευμα

Εάν τελικά ο Τραμπ επιχειρήσει να αποδεχτεί το δώρο από το Κατάρ, η πράξη αυτή ενδέχεται να προκαλέσει νέα νομική και πολιτική αναταραχή. Με δεδομένο το προηγούμενο, είναι αβέβαιο αν τα δικαστήρια θα επέτρεπαν την εκδίκαση μιας τέτοιας υπόθεσης. Παράλληλα, η πολιτική σημασία της πράξης θα ήταν τεράστια, ειδικά σε μια περίοδο που ο Τραμπ είναι και πάλι κεντρικό πρόσωπο στη δημόσια σφαίρα.

Το ερώτημα παραμένει: ακόμη κι αν δεν είναι ξεκάθαρα παράνομο, είναι πολιτικά και θεσμικά αποδεκτό ένας πρώην – ή πιθανώς μελλοντικός – πρόεδρος να δέχεται δώρα από ξένες κυβερνήσεις;