Από τις πρώτες μέρες της ζωής του, αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας
Πρόσφατες έρευνες αποκάλυψαν ότι τα νεογνά έχουν ανεπτυγμένες όλες τις αισθήσεις και αντιδρούν στα ερεθίσματα που προέρχονται από το περιβάλλον

Παλαιότερα, πιστεύαμε ότι το βρέφος είναι ένα παθητικό ον, αποκλεισμένο από τον κόσμο, λόγω της ανικανότητάς του να αντιληφθεί, και πως εξαρτιόταν αποκλειστικά από τις φροντίδες που του παρείχε η μητέρα. Πρόσφατες έρευνες αποκάλυψαν ότι τα νεογνά έχουν ανεπτυγμένες όλες τις αισθήσεις και αντιδρούν στα ερεθίσματα που προέρχονται από το περιβάλλον. Από τις πρώτες μέρες της ζωής του, π.χ., το βρέφος μπορεί να αναγνωρίσει τη φωνή της μητέρας του και να στρέψει το κεφάλι του όταν εκείνη του μιλά.

Μπορεί, επίσης, να αναγνωρίσει τη μυρωδιά του στήθους της μητέρας του και να το προτιμήσει από το στήθος μιας άλλης γυναίκας. Πολύ νωρίς, αρχίζει να βλέπει και να ξεχωρίζει τα αντικείμενα με βάση το σχήμα και το μέγεθός τους. Σε ηλικία δύο έως τεσσάρων μηνών αρχίζει να εστιάζει το βλέμμα του σε λεπτομέρειες του ανθρώπινου προσώπου και να αναγνωρίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της μητέρας του.

Η διαπίστωση αυτών των πρώιμων ικανοτήτων τού δίνει μια θέση ενεργού επικοινωνίας με τη μητέρα. Τα βρέφη εκφράζουν, μάλιστα, πολύ καθαρά τα συναισθήματά τους: φωνάζουν, κλαίνε, χαμογελούν, διεγείρονται, ησυχάζουν και παρακολουθούν. Προσπαθούν πολύ νωρίς να επικοινωνήσουν με τη μητέρα τους και με εκείνους που τα φροντίζουν. Η μίμηση των εκφράσεων των γονιών του και οι πρώιμοι ήχοι είναι ένας κώδικας επικοινωνίας, υπό την προϋπόθεση ότι τα άτομα του περιβάλλοντος είναι ευαισθητοποιημένα και προσεκτικά στις συναισθηματικές εκφράσεις του βρέφους.

Η πρώιμη σχέση με τη μητέρα
ΟΠΩΣ έχει αλλάξει η εικόνα που είχαμε για το βρέφος, έχουν επίσης μεταβληθεί οι αντιλήψεις για τη μητρική λειτουργία. Είναι ευνόητο ότι, ανάλογα με την προσωπικότητά τους, τα βρέφη έχουν ανάγκη από την κατάλληλη μεταχείριση. Είναι αναγκαίο να αντιλαμβάνεται η μητέρα τα μηνύματα του βρέφους και να προσαρμόζεται, έτσι ώστε να δημιουργηθεί από την αρχή της ζωής μια ισότιμη αλληλεπιδραστική σχέση. Στην πρώιμη αυτή φάση η επικοινωνία είναι μη λεκτική. Ο "διάλογος" γίνεται μέσω του σώματος της μητέρας, π.χ. τη μυϊκή χαλάρωση που το βρέφος αντιλαμβάνεται όταν είναι στην αγκαλιά της, τον τρόπο με τον οποίο το κρατά για να το θηλάσει ή να το πλύνει, τα αγγίγματα, τα χάδια, τα φιλιά.

Από τις πρώτες μέρες της ζωής του βρέφους το βλέμμα είναι ο κύριος τρόπος επικοινωνίας. Πολύ νωρίς, η επαφή "βλέμμα με βλέμμα" διαμορφώνει την ποιότητα της σχέσης. Ορισμένες μητέρες αντλούν ικανοποίηση από αυτή την επαφή, ενώ άλλες δεν μπορούν να νιώσουν αυτά τα συναισθήματα και αντιδρούν με άγχος. Η μητρική σχέση θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από αποκλειστικότητα, σταθερότητα και την έγκαιρη ικανοποίηση των αναγκών του μωρού. Η αποκλειστικότητα είναι σημαντική για την οικοδόμηση της σχέσης.

Ο ρόλος του πατέρα
O ΡΟΛΟΣ του πατέρα στην πρώιμη φάση της ζωής του παιδιού έχει μελετηθεί λιγότερο από εκείνον της μητέρας. Η μετάβαση στην πατρότητα θεωρείται μια περίοδος ανακατατάξεων που μπορεί να μεταβάλει τον ψυχισμό του άντρα και τη σχέση με τη σύντροφό του. Οι μέλλοντες πατέρες είτε εγκλωβίζονται σε σχήματα προκαθορισμένα από την προσωπική ιστορία τους, από τη δική τους οικογένεια ή από πολιτισμικές συνθήκες, είτε αντιμετωπίζουν δημιουργικά τη νέα κατάσταση, εμπλουτίζοντας την προσωπική και επαγγελματική τους ζωή. Στην ικανότητα του πατέρα να δημιουργήσει πολύτιμη σχέση με το βρέφος έχει εστιαστεί τα τελευταία δέκα χρόνια η επιστημονική έρευνα. Μέχρι τότε, επικρατούσε η άποψη ότι η λειτουργία του πατέρα ήταν να βοηθά τη σύντροφό του να γίνει μητέρα.

Τα τελευταία χρόνια, κυρίως στις βιομηχανικές χώρες, οι πατέρες συμμετέχουν από νωρίς στη φροντίδα των παιδιών τους. Έρευνες καταγράφουν την υπερηφάνεια και την ευχαρίστηση που έχουν οι άνδρες όταν ασχολούνται με τα βρέφη τους. Επίσης, ο πατέρας βοηθά το βρέφος να αναπτύξει την ικανότητά του να σχετίζεται με άγνωστα πρόσωπα. Έχει παρατηρηθεί πως τα αγόρια ηλικίας ενός έτους είναι περισσότερο κοινωνικά και έχουν μικρότερη φοβία απέναντι στους ξένους όταν ο πατέρας έχει εμπλακεί συστηματικά στη φροντίδα τους. Αντίθετα, τα παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς τον πατέρα τους δεν μπορούν να ελέγξουν τις βίαιες αντιδράσεις τους και είναι περισσότερο επιθετικά προς τους συνομηλίκους τους. Η συμμετοχή του πατέρα αποδεικνύεται απαραίτητη για την υγιή ψυχική ανάπτυξη του παιδιού. Ο πατέρας δεν είναι απλώς ο φυσικός γεννήτορας, αλλά χρειάζεται να ακολουθεί το παιδί του και να παρευρίσκεται από τα πρώτα στάδια της βρεφικής ζωής.