Η ραγδαία αύξηση των δημοσίων δαπανών κατά την περίοδο 2009 - 2012, παρά τις εισηγήσεις για συγκράτηση των κρατικών εξόδων από την αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Οικονομικών, ήταν το σημείο στο οποίο επικεντρώθηκε στη σημερινή κατάθεσή του ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για την οικονομία ο Διευθυντής της Διεύθυνσης Προϋπολογισμού και Δημοσιονομικού Ελέγχου του ΥΠΟΙΚ Σταύρος Μιχαήλ.

Παράλληλα, ο κ. Μιχαήλ συμφώνησε με την άποψη που διατυπώθηκε ενώπιον της Επιτροπής ότι η Κύπρος θα έπρεπε να προσφύγει στο μηχανισμό στήριξης από το Μάιο του 2011, οπόταν η Κύπρος αποκλείστηκε από τις διεθνείς αγορές.

Απαντώντας στις ερωτήσεις του Προέδρου της Επιτροπής Γεώργιου Πική, ο κ. Μιχαήλ υπενθύμισε πως η Κύπρος εντάχθηκε στην Ευρωζώνη, ως μια από τις καλύτερες οικονομίες της νομισματικής ένωσης, καθώς το 2007 έκλεισε με δημοσιονομικό πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ και με δημόσιο χρέος 48%, το οποίο παρουσίαζε πτωτική τάση.

Σε ερώτηση πού αποδίδει τη ραγδαία επιδείνωση των δημοσίων οικονομικών, ο κ. Μιχαήλ αναφέρθηκε σε δύο παράγοντες, την υποχώρηση των ασυνήθιστα ψηλών εσόδων και ειδικότερα από τον τομέα των κατασκευών, σε συνδυασμό με την αύξηση των δημοσίων δαπανών.

Ερωτηθείς αν προέβη σε εισηγήσεις για αντιμετώπιση αυτής της πορείας, ο κ. Μιχαήλ ανέφερε ότι η Διεύθυνσή του ακόμη και κατά την ετοιμασία του προϋπολογισμού του 2008, επειδή διαφαινόταν ότι τα έσοδα οφείλονταν σε πρόσκαιρους παράγοντες, ετοίμασε εγκύκλιο ζητώντας από τους πολιτικούς προϊστάμενους να συγκρατήσουν τις δαπάνες. Για το 2008, είπε, η Διεύθυνση εισηγήθηκε ότι οι τακτικές δαπάνες δεν έπρεπε να αυξηθούν πέραν του 3% και οι αναπτυξιακές δαπάνες όχι πέραν του 5% διότι είχε γίνει πρόβλεψη για μειωμένα έσοδα.

Για το 2009, ο κ. Μιχαήλ ανέφερε πως η Διεύθυνσή του, στο πλαίσιο της ετοιμασίας του προϋπολογισμού, υπέβαλε εισηγήσεις όπως οι τακτικές δαπάνες αυξηθούν κατά 3% οι τακτικές δαπάνες και κατά 6% οι αναπτυξιακές, ενώ για τον προϋπολογισμό του 2010, όταν είχε διαφανεί ότι η οικονομία οδηγείτο σε κρίση, είχε υποβληθεί εισήγηση για μηδενικές αυξήσεις.

Σε ερώτηση αν οι εισηγήσεις αυτές γινόντουσαν δεκτές, ο κ. Μιχαήλ είπε πως οι εισηγήσεις γινόντουσαν δεκτές κατά την άνοιξη όταν καταρτιζόταν ο προϋπολογισμός. Πρόσθεσε ωστόσο πως κατά τη διάρκεια του χρόνου και μέχρι να κατατεθεί ο προϋπολογισμός στη Βουλή "τα ποσοστά αυτά δυστυχώς διαφοροποιούνταν".

Όπως σημείωσε, το 2008 και ενώ οι εισηγήσεις για αύξηση των τακτικών και αναπτυξιακών δαπανών της τάξης του 3% και 6% αντίστοιχα, το νομοσχέδιο για τον κρατικό προϋπολογισμό που κατατέθηκε στη Βουλή προέβλεπε αύξηση τακτικών δαπανών 6,1%, ενώ οι αναπτυξιακές δαπάνες υπερδιπλασιάστηκαν στο 26,8%.

Απαντώντας σεερώτηση, ο κ. Μιχαήλ εξήγησε πως οι εισηγήσεις της Διεύθυνσης γινόντουσαν αποδεχτές κατ` αρχήν, αλλά αυξάνονταν στην πορεία. "Η τελική απόφαση είναι στο Υπουργικό Συμβούλιο", συμπλήρωσε.

Ερωτηθείς για την επιδείνωση του δημοσίου χρέους την περίοδο 2008-2012, αλλά και την επιδείνωση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας, ο κ. Μιχαήλ ανέφερε πως ως ανοικτή οικονομία, η κυπριακή οικονομία επηρεάστηκε από τη διεθνή οικονομική κρίση αλλά και από την υποχώρηση της "φούσκας" των ακινήτων.

Πρόσθεσε πως ήταν επόμενο η ωρίμανση (διόρθωση) του κατασκευαστικού τομέα να δημιουργήσει μικρότερους ή και αρνητικούς ρυθμούς ανάπτυξης που έχουν άμεση επίδραση στα έσοδα του κράτους. "Επομένως", είπε, "η δημοσιονομική πολιτική έπρεπε και πρέπει σε τέτοιες περιπτώσεις να προσαρμόζεται ανάλογα".

Σε ερώτηση για τους λόγους αποκλεισμού της Κύπρου από τις διεθνείς αγορές το Μάιο του 2011, ο κ. Μιχαήλ εξήγησε ότι από το 2009 και την μείωση του δημοσιονομικού πλεονάσματος οι οίκοι αξιολόγησης κατέγραφαν στις εκθέσεις τους τη δημοσιονομική ανισορροπία και ζητούσαν την λήψη μέτρων για αποτροπή της αύξησης των ελλειμμάτων και κατά συνέπεια του δημοσίου χρέους.

Στην ερώτηση αν οι αξιολογήσεις των οίκων λαμβάνονταν σοβαρά υπόψη από την Κυβέρνηση, ο κ. Μιχαήλ διατύπωσε την άποψη ότι τα μέτρα εξυγίανσης λήφθηκαν "με σημαντική καθυστέρηση".

"Έπρεπε  τα μέτρα να λαμβάνονταν πολύ πιο γρήγορα πριν έρθει το επιστέγασμα της άσχημης κατάστασης λόγω του μεγέθους των τραπεζών και της επέκτασης τους με την Ελλάδα", πρόσθεσε.

Υπενθυμίζοντας ότι τα πρώτα μέτρα λήφθηκαν το 2011, ο κ. Μιχαήλ υπογράμμισε πως "αν παίρνονταν νωρίτερα οι επιπτώσεις θα ήταν πιο μικρές".

Ερωτηθείς για τις συνέπειες του αποκλεισμού της Κύπρου από τις αγορές για την οικονομία, ο κ. Μιχαήλ ανέφερε πως ο αποκλεισμός της Κύπρου από τον εξωτερικό δανεισμό επηρέασε τόσο την πραγματική οικονομία όσο και τα δημόσια οικονομικά.

Για την πραγματική οικονομία, ο κ, Μιχαήλ είπε πως ο αποκλεισμός είχε ως συνέπεια την έλλειψη εμπιστοσύνης για την Κύπρο, ενώ ταυτόχρονα ανάγκασε το κράτος να καταφύγει στον εσωτερικό δανεισμό, με αποτέλεσμα να στερούνται πόροι από τον ιδιωτικό τομέα.

Όπως είπε, η μη ευχέρεια δανεισμού από το εξωτερικό αναγκάζει το κράτος να δανείζεται από το εσωτερικό με μεγαλύτερο κόστος λόγω στενότητας στη ρευστότητα, κάτι το οποίο στερεί τη ρευστότητα από τον ιδιωτικό τομέα, αλλά την ίδια ώρα δεν μπορεί να υλοποιήσει αναπτυξιακά προγράμματα ενίσχυσης της οικονομίας.

Κληθείς να σχολιάσει τις συνεχείς υποβαθμίσεις της οικονομίας μέχρι και τη μη επενδυτική κατηγορία (σκουπίδι), ο κ. Μιχαήλ εξήγησε ότι οι υποβαθμίσεις πολλαπλασιάστηκαν όταν άρχισε να διαφαίνεται η έκθεση των τραπεζών στην Ελλάδα και ο κίνδυνος εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη.

Απαντώντας σε άλλη ερώτηση, ο κ. Μιχαήλ υπενθύμισε πως το Φεβρουάριο του 2010 είχε ετοιμαστεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσης, το οποίο δόθηκε τόσο στους πολιτικούς προϊστάμενους, αλλά και στα πολιτικά κόμματα.

"Έγιναν πάρα πολλές συζητήσεις και ανοικτές και κλειστές, αλλά η δική μου η άποψη ήταν ότι κάναμε μεγάλες συζητήσεις χωρίς να κάνουμε πράξεις", είπε και πρόσθεσε: "Στα οικονομικά ο χρόνος έχει μεγάλη σημασία".

Ο κ. Μιχαήλ, ερωτηθείς, συμφώνησε με την άποψη που κατατέθηκε στην Επιτροπή ότι η Κύπρος έπρεπε να "σπεύσει" στο μηχανισμό στήριξης από τη στιγμή που αποκλείστηκε από τις διεθνείς αγορές.

"Από τη στιγμή που δεν μπορείς να χρηματοδοτήσεις τόσο τον προϋπολογισμό του κράτους όσο και την πραγματική οικονομία", σημείωσε, "πρέπει να βρεις άλλους τρόπους για να μπορέσεις να αποφύγει τη χρεοκοπία. Ο μόνος τρόπος που υπήρχε τη συγκεκριμένη στιγμή ήταν να πηγαίναμε στο μηχανισμό στήριξης της ΕΕ", ανέφερε.

Αν γινόταν αίτηση στο μηχανισμό "πιο γρήγορα απ` ότι πήγαμε, θα ήταν σίγουρα καλύτερα και τα μέτρα που θα παίρναμε θα ήταν πιθανώς ηπιότερα", πρόσθεσε.

Σύμφωνα με τον κ. Μιχαήλ, εκείνο που έπρεπε και λέγει η οικονομική θεωρία είναι όταν έχεις ασυνήθιστα ψηλά έσοδα πρέπει να μην αυξάνεις ταυτόχρονα τις δαπάνες σου, αλλά υπάρχουν συστάσεις τόσο στο μνημόνιο, αλλά και σε άλλες συστάσεις τα ασυνήθιστα έσοδα πρέπει να πηγαίνουν στην αποπληρωμή του χρέους και να αφήσεις την οικονομία από μόνη της να επανέλθει πιο ομαλά και τα έσοδα να επιστρέψουν στην προγενέστερη μορφή, δηλαδή το 2005, πριν την έκρηξή του τομέα των ακινήτων.

"Θα έπρεπε να είμαστε πιο συγκρατημένοι στο θέμα των δαπανών, εφόσον είχε εντοπιστεί από πριν ότι αυτά τα μεγάλα έσοδα δεν θα μπορούσαν να συνεχίσουν επ` άπειρον", είπε.

Εξάλλου σε ερώτηση του Ανδρέα Κραμβή για τη βιωσιμότητα του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΤΚΑ), ο κ. Μιχαήλ είπε ότι το ΤΚΑ δεν είναι απομονωμένο αλλά μέρος της γενικής Κυβέρνησης και ως εκ τούτου το θέμα της βιωσιμότητας του μεταφέρεται στο κράτος, το οποίο καλύπτει από τον προϋπολογισμό τα όποια κενά που ενδεχομένως να παρατηρηθούν στο ταμείο.
- See more at: http://www.cna.org.cy/webnews.asp?a=4a084836d0234d6d800e8b537787acf0#sthash.0sviHaVV.dpuf