Τις τελευταίες ημέρες επαναλαμβάνεται φορτικά το ίδιο ερώτημα και η ίδια περίπου συζήτηση. «Εάν κι εφόσον υπογράψουμε λύση, μπορεί να γίνει ένα πραξικόπημα στην Τουρκία, να έρθουν κάποιοι στην εξουσία και να πουν εμείς δεν αναγνωρίζουμε τίποτα, τα πράγματα άλλαξαν;».

Κακά τα ψέματα, με τα όσα διαδραματίσθηκαν στην Τουρκία, το σενάριο λύσης έχει πια βαφτεί με άλλα χρώματα. Όση και αν είναι πάντα η ανησυχία για το πού θα προχωρήσουμε στη συνέχεια με άλυτο το Κυπριακό, οι εικόνες που φτάνουν από την Άγκυρα ενισχύουν τον σκεπτικισμό. Θα αυξάνονται εκείνοι που, ακόμα και αν δεν το λένε, σκέφτονται ότι η καλύτερη λύση είναι να μην υπάρξει λύση ούτε αλλαγή…

Η δικτατορία του Ερντογάν

Το πραξικόπημα πάντως απέτυχε. Αλλά δέκα χιλιάδες άνθρωποι φυλακίστηκαν και άλλες εξήντα χιλιάδες διώχθηκαν από τη δημόσια υπηρεσία. Δικαστές, καθηγητές πανεπιστημίων και κοσμήτορες, στρατιωτικοί, μέλη της αστυνομίας… Δέκα χιλιάδες φυλακισμένοι και εξήντα χιλιάδες διωγμένοι. Η Τουρκία λειτουργεί πλέον κάτω από τον νόμο έκτακτης ανάγκης, που σημαίνει ότι ο Ταγίπ Ερντογάν μπορεί να φτιάχνει ό,τι νόμους θέλει χωρίς τη Βουλή. Δηλαδή, τι διαφορετικό μπορούσε να γίνει, αν επικρατούσαν οι πραξικοπηματίες;

Τι χειρότερο μπορούσε να γίνει, αν το πραξικόπημα ήταν πιο αποτελεσματικό; Πόσο διαφορετική είναι αυτή η Τουρκία των συλλήψεων, του εκφοβισμού και των απαγορεύσεων που κτίζει ο Ταγίπ Ερντογάν, από μια δικτατορία;

Πάντως, όσοι για καιρό επένδυαν στο «μετριοπαθές Ισλάμ» και στον «πραγματισμό» του Τούρκου ηγέτη, που αυτοαναγορεύτηκε σε «σουλτάνο», δεν ακούγονται τώρα. Κάποια πολιτικά πρόσωπα, ιδιαίτερα ανάμεσα στην ηγεσία του ΔΗΣΥ, που μιλούσαν για «δημοκρατικό ισλαμισμό« και μας υποδείκνυαν να περιμένουμε και ο Ερντογάν θα μας «εκπλήξει», τώρα τηρούν σιγήν ιχθύος.

«Δώρο του Θεού»

Ταυτόχρονα ξεφυτρώνουν παντού σενάρια συνωμοσιολογίας και πολλοί είναι αυτοί που δεν έχουν πεισθεί ότι ήταν ένα πραγματικό πραξικόπημα. Το σίγουρο είναι πως και αν δεν περάσουμε στη λογική που θέλει το πραξικόπημα στημένο από τον ίδιο τον Τούρκο Πρόεδρο και τις μυστικές υπηρεσίες του, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όλα έγιναν με έναν τρόπο που τελικά ο μόνος που κερδίζει είναι ο ισχυρός άνδρας της Άγκυρας, που θέλει να στήσει ένα ιδιόμορφο «σουλτανάτο» με τη σημαία του Ισλάμ. Ισχύει εκείνο που είπε από την πρώτη στιγμή ο ισλαμιστής Τούρκος Πρόεδρος, χαρακτηρίζοντας την απόπειρα ανατροπής του σαν «δώρο του Θεού».

Δεν υπάρχει βέβαια αμφιβολία σε ποιον έκανε ο… Θεός το δώρο. Σίγουρα όχι στο Φετουλάχ Γκιουλέν.

Τελικός γύρος…

Στην πραγματικότητα, το μόνο που συμβαίνει τώρα πια στην Τουρκία είναι κάτι σαν «τελικός γύρος» ενός πολέμου εξόντωσης, που έχει εξαπολύσει ο Ταγίπ Ερντογάν στον άλλοτε μέντορά του, που μόνος του έχει επιβάλει στον εαυτό του να ζει σαν εξόριστος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Έτσι αναδεικνύεται και μια κρίσιμη διελκυστίνδα ανάμεσα στους Αμερικανούς και την τουρκική κυβέρνηση.

Η αξίωση των Τούρκων να παραδοθεί στα χέρια τους ο αυτοεξόριστος ιμάμης δεν είναι καθόλου εύκολο να ικανοποιηθεί. Με δεδομένο, μάλιστα, ότι το καθεστώς Ερντογάν δεν διαθέτει για τον Γκιουλέν κάτι άλλο παρά κάποιου είδους «στοιχεία», που θα έστεκαν μόνο σε τουρκικά δικαστήρια, οι ΗΠΑ δεν έχουν περιθώριο να εκδώσουν τον αντίπαλο του Ερντογάν. Μια τέτοια απόφαση θα ήταν μεγάλο πλήγμα στο διεθνές κύρος τους.

Συνέπειες στο Κυπριακό

Όλοι συζητούν ποιες μπορεί να είναι τώρα οι συνέπειες στο Κυπριακό. Πέραν από τον διάχυτο φόβο, σε περίπτωση που γινόταν κάποια συμφωνία με ένα καθεστώς σαν αυτό που κυριαρχεί σήμερα στην Τουρκία, τα πράγματα είναι πολύ καθαρά. Ήδη, χωρίς το πραξικόπημα και την αποσταθεροποίηση στην Τουρκία, οι πιθανότητες να βλέπαμε στους επόμενους μήνες την τουρκική πλευρά να εγκαταλείπει τη λογική «ομοσπονδίας με δυο κράτη» και να παραιτείται από τις εγγυήσεις και την απαίτηση να ελέγχει την Κύπρο ήταν μηδαμινές. Στην πραγματικότητα, οι διαπραγματεύσεις είχαν ήδη κλείσει τον κύκλο τους και έμενε η τελική διαδικασία καταγραφής του αδιεξόδου.

Τώρα όμως με αυτά που έχουν μεσολαβήσει και τα όσα ακόμα μπορεί να συμβούν στην Τουρκία που κανένας δεν γνωρίζει, θα ήταν περίπου αστείο να μιλάει κανείς σοβαρά για διαπραγματεύσεις.

Βέβαια θα βρεθούν πολλοί που θα συνεχίσουν να μιλούν και να δίνουν διαβεβαιώσεις ή να κάνουν ευχές. Χωρίς φυσικά να πείθεται κανένας. Υπάρχει βέβαια ένα παρεμφερές ερώτημα, σχετικά με το ποια υπαιτιότητα θα καταγραφεί για ένα ναυάγιο. Λαμβάνοντας υπ' όψιν και τα πρόσφατα δείγματα γραφής στο προσχέδιο της έκθεσης του γενικού γραμματέα, μάλλον αρνητικά μπορούμε να περιμένουμε.

Κάτω από άλλες συνθήκες, η Λευκωσία θα μπορούσε να αξιοποιήσει την πρωτοφανή κατάσταση αποσταθεροποίησης στην Τουρκία. Γιατί οι περισσότεροι αναλυτές και γνώστες των πραγμάτων συμφωνούν ότι τα προβλήματα στη σημερινή και αυριανή Τουρκία είναι πολλά και περίπλοκα. Δεν είναι μόνο κάποια σύγκρουση του Ερντογάν με «μυστικά κέντρα» που θέλουν να τον ανατρέψουν. Δεν είναι μόνο ο εδώ και καιρό ανοιχτός πόλεμος με τον Φετουλάχ Γκιουλέν. Υπάρχουν και πολλές άλλες ρωγμές.

Ενώ κάποια από αυτά τα βαθιά προβλήματα διαπλέκονται με τις εκρηκτικές εξελίξεις στον περιβάλλοντα διεθνή χώρο, τη Συρία και αλλού.

Σήμερα όμως και με τα δεδομένα που υπάρχουν και χωρίς να υπάρχει δυνατότητα για ενεργητικό ρόλο της χειμαζόμενης Αθήνας, το μέγιστο που φαίνεται να στοχεύει η πλευρά μας είναι να μην έχει απώλειες στο «blame game» που σύντομα θα ξεκινήσει.

Αμερική, Ευρώπη και διαπραγματεύσεις

Κάποιοι περίμεναν ότι οι Αμερικανοί θα πίεζαν την Τουρκία για να παρουσιαστεί με κάποιες πιο λογικές θέσεις, που θα διευκόλυναν μια συμφωνία στην Κύπρο. Αλλά τώρα οι ΗΠΑ είναι υποχρεωμένες να δουν απέναντί τους έναν μαινόμενο Ερντογάν, εάν δεν θέλουν να υποστούν ένα διεθνές «ρεζίλι», εκδίδοντας τον αντίπαλό του που εδρεύει στην Πενσυλβανία.

Υπολόγιζαν ακόμα ότι και η Ε.Ε. θα μπορούσε να παίξει κάποιο ρόλο, πείθοντας την Τουρκία να κινηθεί με διαφορετική λογική απ' ό,τι μέχρι τώρα. Η Ευρώπη όμως, σοκαρισμένη και μουδιασμένη μαζί, έστειλε μηνύματα στην Άγκυρα ότι με τις κατευθύνσεις που παίρνει, για επαναφορά της θανατικής ποινής και άλλα θέματα, ουσιαστικά κλείνει μόνιμα την ευρωπαϊκή της πορεία. Πώς θα μπορέσουν να επηρεάσουν την Άγκυρα, όταν προαναγγέλλεται μια νέα περίοδος κατά την οποία ο Ταγίπ Ερντογάν θα εξαπολύει κάθε τόσο αιχμηρές βολές κατά της Ευρώπης;

Τι πρόκειται όμως να ακολουθήσει ένα ενδεχόμενο τέλος της διαδικασίας των συνομιλιών; Στην πραγματικότητα η πλευρά μας, συμπεριλαμβανόμενων Κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, δεν έχει μέχρι τώρα καμιά ιδέα για το πώς θα μπορούσε να χειριστεί το Κυπριακό έξω από το «κουτί» της διαδικασίας του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών.

Η Τουρκία, εάν βγούμε εκτός τροχιάς διαπραγματεύσεων, θα εντατικοποιήσει τις κινήσεις για διεθνή αποδοχή του ψευδοκράτους, αλλά ταυτόχρονα θα εντατικοποιήσει ενέργειες προς την κατεύθυνση της συγχώνευσης του κατοχικού κομματικού σκηνικού στις τουρκικές «σουλτανικές» δομές. Η κυβέρνηση Ερντογάν έχει δώσει τα τελευταία χρόνια αρκετά δείγματα.