Πριν από τις «καυτές πατάτες» των ιδιωτικοποιήσεων και του ΓΕΣΥ, τις επόμενες εβδομάδες θα κυριαρχήσει μαζί με το αιώνιο Κυπριακό και το θέμα της αφερεγγυότητας και των εκποιήσεων. Τα τέσσερα από τα πέντε νομοσχέδια για το «σύστημα αφερεγγυότητας» είναι στα χέρια της Βουλής. Το πέμπτο και ίσως κρισιμότερο βρίσκεται σε στάδιο διαβουλεύσεων με την Τρόικα.

Κυλιόμενες αναβολές

Οι μέρες περνούν και πλησίασε ήδη η ημερομηνία αναστολής του νόμου των εκποιήσεων που επέβαλε η αντιπολίτευση στην Κυβέρνηση, αφού απέρριψε και την αναπομπή του Προέδρου. Έτσι η αντιπολίτευση «ακονίζει τα νύχια της» και ετοιμάζει νέα παράταση του νόμου περί εκποιήσεων. Μάταια προσπαθούν τόσο η Κυβέρνηση όσο και η Γενική Εισαγγελία να πείσουν ότι «ούτως ή άλλως δεν τίθεται τώρα θέμα εκποιήσεων, αφού για να συμβεί πρακτικά κάτι τέτοιο θα πρέπει πρώτα η ίδια η Βουλή να εγκρίνει Κανονισμούς, οι οποίοι δεν έχουν ούτε καν κατατεθεί».

Έχοντας πλειοψηφία στη Βουλή, η αντιπολίτευση δεν θέλει να ακούσει τίποτα. Ούτε φαίνεται να συγκινήθηκαν από την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι αναστέλλεται μέχρι... νεωτέρας η επόμενη εξέταση του προγράμματος. Αν εύρισκε υποστήριξη το ΑΚΕΛ, θα έστελνε την εφαρμογή του νόμου για εκποιήσεις στο δεύτερο εξάμηνο. ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ αρκούνται σε... κυλιόμενες αναβολές.

Μετά την παράταση που δόθηκε από την πρώτη του χρόνου στο τέλος αυτού του μήνα, τώρα θα δώσουν νέα αναστολή μέχρι αρχές Μαρτίου. Είχαμε προειδοποιήσει την Κυβέρνηση ότι δεν υπάρχει περίπτωση να δεχτούμε να μην είναι ταυτόχρονα οι εκποιήσεις και η αφερεγγυότητα, παρατηρούν «κοφτά» από τη μεριά του ΔΗΚΟ. Με τις συνεχείς αναβολές δεν αποκλείεται, όμως, να φτάσουμε και σε σημείο που ο Υπουργός Οικονομικών δεν θα μπορεί πια να είναι καθησυχαστικός, αφού θα του έχουν τελειώσει τα «μαξιλαράκια» ασφαλείας...

Ο φόβος των εγγυητών

Τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο περίπλοκα, την ώρα που στο πρόβλημα των προθεσμιών προστίθενται και άλλα σοβαρά ζητήματα με το πλαίσιο της αφερεγγυότητας. Συγκεκριμένα, υπάρχει ήδη «αναβρασμός» για το θέμα των εγγυητών. Η νομοθεσία, όπως ετοιμάστηκε, εξασφαλίζει πιο επιεική μεταχείριση για όσους θα κηρυχθούν αφερέγγυοι και θα οδηγηθούν σε «προστατευτική» πτώχευση.

Σε αντίθεση με τη νομοθεσία που υπάρχει σήμερα, μετά την πάροδο κάποιου χρόνου (τρία χρόνια) οι πτωχεύοντες θα αποκαθίστανται από την πτώχευση και μαζί θα απαλλάσσονται από προηγούμενα χρέη και υπόλοιπα. Ο στόχος, όπως εξηγήθηκε, είναι να τους δίνεται «μια δεύτερη ευκαιρία» και να υπάρχει και όφελος για την οικονομία.

Τι γίνεται όμως με τους εγγυητές, οι οποίοι, αντίθετα από τον πρωτοφειλέτη, δεν θα απαλλάσσονται; Όπως εξηγούν τραπεζικοί παράγοντες, αλλά και μάχιμοι δικηγόροι που χειρίζονται καθημερινά τέτοιες υποθέσεις, «η μισή Κύπρος είμαστε εγγυητές στους άλλους μισούς που χρωστούν». Ενώ πολλοί ταυτόχρονα είναι και οι ίδιοι χρεώστες, αλλά και εγγυητές σε άλλους...

Επομένως, το θέμα έχει εκρηκτικές διαστάσεις. Ήδη φάνηκε ότι τα πολιτικά κόμματα δεν πρόκειται να δεχτούν μια τέτοια μεταχείριση για τις χιλιάδες των εγγυητών. Εξάλλου, νομικοί εξηγούν ότι μια τέτοια ρύθμιση, που θα κρατούσε «δέσμιους» τους εγγυητές για χρέη από τα οποία έχει απαλλαγεί ο πρωτοφειλέτης, «δεν μπορεί να σταθεί σε κανένα δικαστήριο». Για τον απλούστατο λόγο ότι «οι άνθρωποι είχαν εγγυηθεί δάνεια με πολύ διαφορετικές εξηγήσεις και άλλου είδους ευθύνη από αυτήν που θέλει να τους επιβάλει τώρα η νέα νομοθεσία».

Ανταγωνισμός για την πρώτη «κατοικία»

Στο προηγούμενο ζήτημα έρχεται να προστεθεί το ήδη γνωστό, για την προστασία της περίφημης «πρώτης κατοικίας». Από τα προκαταρκτικά που κοινοποιήθηκαν στα κόμματα, το σχέδιο που συζητά η Κυβέρνηση με την Τρόικα προνοεί να προστατευτούν από εκποίηση υποθηκευμένες κατοικίες με αξία μέχρι το πολύ 250.000 ευρώ, για δάνεια που δεν θα ξεπερνούν τις 300.000 ευρώ. Αμέσως μπήκαν ερωτήματα για την αξία που θα λαμβάνεται υπ' όψιν για το όριο. Θα είναι η αρχική εκτίμηση; Θα είναι η σημερινή αγοραία αξία; Θα είναι οι αμφισβητούμενες τιμές 2013 που έκανε πρόσφατα το Κτηματολόγιο; Οι διαφορές μεταξύ τους είναι πολύ μεγάλες.

Οι πιο απαισιόδοξοι προβλέπουν ότι, με τέτοια δεδομένα, θα έχουμε μπροστά μας μια νέα σοβαρή εμπλοκή του Προγράμματος, εφόσον δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αντιπολίτευση θα θέλει να φέρει στα μέτρα της τις πρόνοιες για προστασία. Πολλοί περιμένουν ότι θα ζητήσει κάτι πέραν από τα περιθώρια τα οποία θα έχουν συμφωνήσει η Κυβέρνηση και η διστακτική Τρόικα.

Όμως άλλες πληροφορίες λένε ότι Κυβέρνηση και Τρόικα κατέληξαν στο ποσοτικό όριο των 250.000, λαμβάνοντας υπ' όψιν ότι τελικά η Βουλή μπορεί να δοκιμάσει να το αυξήσει λίγο. Ωστόσο, παράγοντες έξω από την πολιτική, οι οποίοι γνωρίζουν από «πρώτο χέρι» αυτά τα προβλήματα, λένε ότι ούτε οι 250.000 ούτε και οι 350.000 θα σώσουν την κατάσταση, αφού οι πραγματικότητες είναι πολύ πιο περίπλοκες.

Ασκήσεις επί χάρτου χωρίς… αριθμούς

ΜΕΣΑ σε αυτό το σκηνικό προκύπτουν και κάποια άλλα πολύ καίρια ερωτήματα. Όλη αυτή η συζήτηση εδώ και μήνες φαίνεται να γίνεται χωρίς συγκεκριμένες αναφορές στην πραγματικότητα. Κανένας δεν φαίνεται να ξέρει πόσοι είναι αυτοί οι δανειολήπτες με «προσωρινή αδυναμία πληρωμών», οι οποίοι μπορεί να προστατευτούν από εκποίηση κατοικιών μιας κάποιας συγκεκριμένης αξίας. Κανένας δεν φαίνεται να γνωρίζει αν η Κυβέρνηση, που προσπαθεί να καταλήξει σε συμφωνία με τους τροϊκανούς για κατοικίες μέχρι 250.000 ευρώ, ξέρει ποιο ποσό δανείων αφορά ένα τέτοιο σχέδιο.

Προκαλεί επίσης εντύπωση ότι και η Τρόικα συζητά αυτό το θέμα χωρίς να έχει υπ' όψιν της στοιχεία. Και αν τυχόν η Τρόικα έχει τέτοια στοιχεία, γιατί αυτά δεν έγιναν γνωστά στη δημόσια συζήτηση που γίνεται εδώ;

Εντύπωση προκαλεί ότι τόσο η κυπριακή πλευρά όσο και η Τρόικα φαίνεται πως είτε να αγνοούν τέτοια στοιχεία είτε δεν τα κοινοποιούν, βοηθώντας έτσι και τη συζήτηση. Πιο συγκεκριμένα και παρά τις πιέσεις που ασκούνται εδώ και καιρό, η καθ’ ύλην αρμόδια Κεντρική Τράπεζα δεν ήρθε να οριοθετήσει τις συζητήσεις που γίνονται με τους απαραίτητους αριθμούς. Ούτε όμως και τα κόμματα της αντιπολίτευσης φαίνεται να ασχολήθηκαν αρκετά σοβαρά με τις πραγματικές επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι προτάσεις τους.

Αυτό συμβαίνει, μάλιστα, την ώρα που από την πλευρά του κυβερνώντος κόμματος δεν έπαψαν να επιμένουν ότι «λείπουν κάποια απολύτως απαραίτητα στοιχεία, που θα επέτρεπαν να έχουμε συνείδηση των πραγματικών επιπτώσεων από τις προτάσεις και τις αποφάσεις μας».

Τι σημαίνει σε αριθμούς, διερωτήθηκαν σε συνεδριάσεις της Βουλής, να δοθεί προστασία σε ενυπόθηκα ακίνητα της άλφα ή της βήτα αξίας; Ποιας συνολικής αξίας είναι τα ενυπόθηκα δάνεια που θα έπρεπε αμέσως να οδηγηθούν σε εκποιήσεις; Ταυτόχρονα, προσθέτουν ότι θα ήταν χρήσιμα στοιχεία που να δείχνουν τι μέρος των 29 δισεκατομμυρίων μη εξυπηρετούμενων δανείων θα μπορούσε με λογικές προσδοκίες να αναδιαρθρώνονταν και έτσι να αποφευχθούν οι όποιες «δραματικές εξελίξεις». Βουλευτές υπενθυμίζουν ακόμα και την υποχρέωση που έχουν οι αρμόδιες Αρχές να δώσουν μια κάποια μελέτη επιπτώσεων από την εφαρμογή μιας τέτοιας νομοθεσίας.

Τελευταία στοιχεία για τα μη εξυπηρετούμενα

Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ έγινε σε μεγάλο βαθμό με πολιτικά συνθήματα ή με την απλή «κοινή λογική». Μόλις τις τελευταίες ημέρες και μετά από πολλές πιέσεις, η Κεντρική Τράπεζα έδωσε κάποια στοιχεία στη Βουλή. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά, οι τελευταίες συγκεντρωμένες πληροφορίες είναι ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ξεπέρασαν πλέον τα 29 δισεκατομμύρια. Σχεδόν δυο φορές το ΑΕΠ της χώρας, παρατηρούσε με δέος οικονομολόγος που δεν έχει σχέση με την πολιτική.

Την προσοχή όμως τράβηξε μια άλλη πληροφορία, που δίνεται για πρώτη φορά στη δημοσιότητα. Ανάμεσα σε αυτά τα 29 δις, ένα ποσό σχεδόν δέκα δις δεν καλύπτονται από τις υφιστάμενες εξασφαλίσεις. Δηλαδή και να μπορούσε άμεσα να γίνουν εκποιήσεις στο 100% της εκτιμημένης αξίας, που είναι εντελώς αδύνατο, πάλι θα «περίσσευε» ζημιά περίπου δέκα δις για τις τράπεζες! Όμως, οι τράπεζες έχουν κάνει σχετικές προβλέψεις, διαβεβαιώνει η Κεντρική Τράπεζα. Το ερώτημα όμως παραμένει και εξειδικεύεται, αν θα είναι τελικά αρκετές αυτές οι προβλέψεις. Συνολικά, το «άνοιγμα εξασφαλίσεων», όταν συνυπολογισθούν και δάνεια που είναι σήμερα εξυπηρετούμενα, αγγίξει τα 15 δισεκατομμύρια!

Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει, ακόμα, ότι το μεγαλύτερο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δεν συναντάται στους περίφημους μεγάλους χρεώστες (49%), αλλά μάλλον στους αυτοεργοδοτούμενους (64,2%) και στα καταναλωτικά δάνεια (60,4%). Συνολικά, το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων φτάνει 48,9%, ενώ στα δάνεια για ιδιοκατοίκηση είναι 41,3%.

Νομοθετούν στα τυφλά;

Η λογική, πάντως, λέει ότι θα πρέπει να γνωρίζει τόσο η κοινή γνώμη όσο και πολύ περισσότερο η Βουλή που θα νομοθετήσει, ποιο ποσό από τα 4,2 δισεκατομμύρια μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων θα μπει κάτω από το σύστημα προστασίας. Ποιο ποσό από αυτά τα 4,2 δις αφορά δάνεια μικρότερα των 300.000 με υποθήκη ακίνητο αξίας μέχρι 250.000;

Εξάλλου, το πλαίσιο αφερεγγυότητας που προτείνεται προβλέπει ότι για όσους χαρακτηριστούν αφερέγγυοι και οδηγηθούν σε πτώχευση, μικρά υπόλοιπα δανείων, μέχρι 15.000 ευρώ, θα παραγράφονται. Χωρίς και πάλι να είναι γνωστό πόσες τέτοιες περιπτώσεις εντοπίζονται και ποιο συνολικό ποσό θα είναι η επιβάρυνση για το σύστημα.

Ένα από τα δυο συμβαίνει. Είτε ότι υπάρχουν οι απαραίτητες πληροφορίες, αλλά για κάποιον ακατανόητο λόγο δεν δίνονται στον δημόσιο διάλογο, είτε ότι αναμένεται από τη Βουλή να νομοθετήσει περίπου στα... τυφλά. Δύσκολο να πει κανένας ποιο είναι χειρότερο....

Άσος στο μανίκι

Την περασμένη Πέμπτη, ο Μάριο Ντράγκι έκανε... δώρο στον Πρόεδρο Αναστασιάδη την ανακοίνωση για το πρόγραμμα εξαγοράς ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική. Στην πραγματικότητα ο Κεντρικός Τραπεζίτης της Ευρωζώνης έδωσε έναν άσο στον Νίκο Αναστασιάδη λίγο πριν από το τέλος μιας παρτίδας που φαινόταν χαμένη. Σύμφωνα με την απόφαση της ΕΚΤ, τα κράτη που βρίσκονται σε μνημόνιο θα μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα ενίσχυσης μέσω αγοράς κρατικών ομολόγων, εφόσον έχουν εξασφαλίσει θετική αξιολόγηση.

Στην περίπτωση της Κύπρου, όμως, το πρόγραμμα παραμένει... παγωμένο, εξαιτίας του προβλήματος που προέκυψε από την αναβολή του νόμου για τις εκποιήσεις ακινήτων. Συνεπώς η Κύβέρνηση, την εβδομάδα που μπαίνει, έχει έτοιμο το δίλημμα και θα το θέσει ο ίδιος ο Πρόεδρος στους πολιτικούς αρχηγούς τη Δευτέρα στο προεδρικό μέγαρο:

«Η Κύπρος από την 1η Φεβρουαρίου θεωρείται ότι δικαιούται να υποβάλει αίτηση ένταξης στο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων. Το μερίδιο, που αντιστοιχεί για αγορά κυπριακών ομολόγων, ανέρχεται στο 0,2%, όσο αντιστοιχεί η κυπριακή οικονομία στο ευρωσύστημα. Δηλαδή η Κύπρος μπορεί να επωφελείται από αγορές ομολόγων 120 εκατομμύρια ευρώ μηνιαίως, γεγονός που θα διευκόλυνε την επιστροφή της στις αγορές και θα δώσει προοπτική και ευκαιρίες ανάπτυξης. Συνεπώς, όταν θα ξαναψηφίζετε στη Βουλή, να ξέρετε τι μπορείτε να προσθέσετε, αλλά και τι να στερήσετε από την κυπριακή οικονομία... Ο καθένας ας αναλάβει τις ευθύνες του...».