Παντού γκρίνια, απαισιοδοξία, θυμός, αγένεια, ασχήμια, όλοι κάνουν παράπονα, όλοι έχουν ανάγκη να ξεσπάσουν. Αν τους παρατηρήσεις προσεκτικά στο δρόμο καθώς οδηγάνε, οι περισσότεροι είναι σαν ηφαίστεια έτοιμα να εκραγούν. Πολλοί είναι αυτοί που έχουν να διηγηθούν ιστορίες με ‘κακούς’ εργοδότες και για το πόσο άσχημη είναι η καθημερινότητά τους στη δουλειά. Μιλάνε για πετσοκομμένους μισθούς και για μια εκμετάλλευση που όμοιά της δεν έχει υπάρξει ποτέ άλλοτε. Ως συνέπεια αυτού, οι πιο πολλοί καταντούν να είναι εριστικοί, αγενείς, απόμακροι, αλάζονες και μισαλλόδοξοι. Ειδικός στις διαπροσωπικές σχέσεις δεν είμαι, χρειάζεται όμως αλήθεια να έχει κανείς master στην ψυχολογία και στην κοινωνιολογία για να βγάλει συμπεράσματα; Ο φταίχτης είναι ο εργοδότης ο οποίος στριμώχνεται και πρέπει να κάνει ότι περνάει από το χέρι του για να σώσει την επιχείρησή του απ’ τον γκρεμό, ή μήπως όλο αυτό έχει να κάνει και με το δικό μας βόλεμα που έχει μετεξελιχθεί σε ένα πολύ ενοχλητικό τσίγκλισμα; Εκεί που κάποτε κοκορευόμασταν για τα ‘επιτεύγματά’ μας ξαφνικά συνειδητοποιούμε ότι όλα ήταν μια φούσκα και ότι πλέον βρισκόμαστε σε τέλμα. Έτσι είναι, όταν επικρατεί αναξιοκρατία και όταν τα κριτήρια ενός εργοδότη αλλά και τα ‘προσόντα’ ενός εργαζόμενου περιορίζονται στις κουμπαριές, τα πολιτικά ‘πιστεύω’ και σε άλλα τέτοια αλλόκοτα, παρά στην τιμιότητα και στην εργατικότητα, σε κάποια φάση οι μάσκες πέφτουν και ξαφνικά ανακαλύπτουμε ότι τελικά ο βασιλιάς είναι γυμνός. Όλοι μιλάνε για την εποχή της εκμετάλλευσης -ή σχεδόν όλοι. Ανάμεσά τους και κόσμος που δεν έχει ιδρώσει ποτέ, που δεν έχει καταφέρει τίποτα με την αξία του, που δεν τόλμησε ποτέ να ρισκάρει, που πάντα προσπαθούσε να πιάσει την καλή, κόσμο που ξέρει μόνο από ευκολία, κόσμο αχόρταγο... Κανένας δεν μιλάει για την εποχή της ευκαιρίας -ή σχεδόν κανένας. Αλήθεια, σκέφτηκες καθόλου ότι η τωρινή συγκυρία είναι η καλύτερη για να κάνεις αυτό που θέλεις πραγματικά; Όλα είναι υπέρ σου. Οι συνθήκες είναι ευνοϊκές. Πρώτο, δεν έχεις να χάσεις τίποτε -αφού δεν έχεις και τίποτα. Δεύτερο, οι τιμές έχουν πέσει γενικώς (ενοίκια, αγορές, υπηρεσίες) κι έτσι δεν θα χρειαστεί να βάλεις βαθιά το χέρι στην τσέπη. Τρίτο, οι χορηγίες και τα κονδύλια από κυβέρνηση και Ε.Ε. είναι εκεί και αναζητούν δημιουργικά μυαλά και ανθρώπους με όρεξη. Τέταρτο, με δεδομένο ότι έχει γίνει ήδη ένα καλό ξεσκαρτάρισμα σε όλους τους τομείς, αν αυτό που θα κάνεις θα ‘ναι κάτι έξυπνο και πραγματικά χρήσιμο για τους άλλους, δεν βλέπω το λόγο γιατί να μην πετύχει. Κι όταν λέμε έξυπνο, δεν εννοούμε κατ’ ανάγκη να πάρεις τα λαμπραντόρ και να βγεις στο δάσος για κυνήγι της τρούφας. Ή να ανοίξεις ψαραγορά με γοργόνες. Καλά θα ήταν, όμως, να απέφευγες την πεπατημένη: τις καφετέριες, τα περίπτερα και τα φρόουζεν γιόγκαρτ… Έχει καταντήσει αστείο αυτό το πράγμα. Ειλικρινά, κάποιος θα πρέπει να μας κάνει πλάκα. Αλήθεια αδυνατώ να κατανοήσω την ανάγκη κάποιου να ανοίξει παγωτατζίδικο απ’ τη στιγμή που σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου υπάρχουν άλλα δέκα που προσφέρουν το ίδιο ακριβώς προϊόν. Αν αυτό δεν είναι ευνουχισμένη σκέψη, τι άλλο μπορεί να είναι; Φαντασία, ευρηματικότητα και πρωτοτυπία, μηδέν. Και κυρίως, αυτό δεν θα μπορούσε σε καμιά περίπτωση να θεωρηθεί ως μια ευκαιρία. Για να μην τα ισοπεδώνουμε όλα, όμως, πέραν από τις αμέτρητες ευκαιρίες υπάρχει ενίοτε και εκμετάλλευση. Στην περίπτωση αυτή, όμως, δεν θεωρώ ότι η ευθύνη βαραίνει αποκλειστικά τον εργοδότη. Κάπου φταίμε κι εμείς. Είτε γιατί με τη γενική συμπεριφορά μας όλα αυτά τα χρόνια δεν κερδίσαμε το σεβασμό του είτε γιατί η ανεκτικότητα μας, τώρα με το στρίμωγμα, είναι μεγαλύτερη απ’ όσο θα έπρεπε. Οπότε, θα πρέπει να επιλέξεις. Είτε κάνεις διαλογική συζήτηση προσδοκώντας ότι τα πράγματα θα αλλάξουν προς το καλύτερο, είτε απλώς ‘την κάνεις’. Με τη γκρίνια και την αρνητικότητα, ειλικρινά δεν βγαίνει τίποτα καλό. Κάνεις κακό σε σένα αλλά και στην εταιρεία. Στην τελική, εσύ είσαι ο υπεύθυνος των πράξεων σου. Είτε, λοιπόν, υπομένεις την εκμετάλλευση (εκεί και όπου υπάρχει), είτε αρπάζεις την ευκαιρία απ’ τα μαλλιά.