Ενώ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ετοιμάζει τις αποσκευές του για τη Νέα Υόρκη, προκειμένου να εξετάσει εάν μπορούν να επαναρχίσουν οι συνομιλίες για λύση στο Κυπριακό το επόμενο διάστημα, στη γειτονιά μας και δη στη Συρία, έξω από το σπίτι μας, οι εξελίξεις τρέχουν, όπως συμβαίνει και στην Ε.Ε., όπου ο υποψήφιος για την Προεδρία της Ε.Ε. το 2019, ηγέτης του ΕΛΚ εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάμφρεντ Βέμπερ, έχει όντως στο μυαλό του ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα για την Ευρώπη. Αυτό το πρόγραμμα ξεκινά από το βέτο στην πλήρη ένταξη της Τουρκίας και φτάνει ώς τις εσωτερικές εντός της Ε.Ε. μεταρρυθμίσεις, που μοιάζουν με «φιτιλιές», αφού, όπως ο κ. Βέμπερ υποστήριξε στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου: «Θέλουμε μια Ευρώπη γίγαντα οικονομικά και πολιτικά και γι’ αυτό πρέπει να μετακινηθούμε από το σύστημα της ομοφωνίας (βέτο) σε αυτό της πλειοψηφίας. Και αυτό στηρίζεται από το ΕΛΚ».

 

Πιέσεις και προβληματικό πακέτο  

 

Στα θέματα πολιτικής, ασφάλειας καθώς και οικονομίας δεν έχεις δικαίωμα να αφήνεις οτιδήποτε να περνά απαρατήρητο, ειδικώς όταν έχει να κάνει με τους θεσμούς της Ε.Ε., την κυριαρχία και την επιβίωσή μας, που σχετίζεται με την ορθή και βιώσιμη λύση το Κυπριακό. Ως προς το Κυπριακό, θα μπορούσαν να λεχθούν τα εξής: Καμιά ένδειξη δεν υπάρχει για αλλαγή της τουρκικής στάσης. Ούτε οι ΗΠΑ, που βρίσκονται σε ρήξη με την Τουρκία, ούτε η Ρωσία, που φλερτάρει μαζί της, προτίθενται να της ασκήσουν πιέσεις. Η Άγκυρα έχει δύο μεγάλα προβλήματα. Την οικονομική κρίση και το Κουρδικό, εντός και εκτός Τουρκίας, εντός και εκτός Συρίας. Στόχος του Ερντογάν είναι όπως ανακόψει τον σχεδιασμό, κυρίως των ΗΠΑ, που θέλει τους Κούρδους της Συρίας να έχουν περιοχή η οποία να φτάνει ώς τη θάλασσα, στη Μεσόγειο, λόγω αγωγών. Από την άλλη, σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, γιατί ο Ερντογάν να βάλει μπελά στο κεφάλι του από μια υπόθεση εκ της οποίας κόστος δεν έχει, αλλά κόστος μπορεί να αποκτήσει; Γιατί το λέμε αυτό; Διότι, η πλήρης αποχώρηση του τουρκικού στρατού από την Κύπρο, όπως έχει πει ο ίδιος ο κ. Τσαβούσογλου, μετά τη λήξη των εργασιών του Κραν Μοντανά, θα θεωρηθεί ακόμη και από τη σύζυγό του ως προδοσία. Πόσω μάλλον από τους Κεμαλιστές. Τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν, εάν η τουρκική πλευρά πάρει μέρος του φυσικού αερίου, αφού επανακαθορίσει την ΑΟΖ μας και αφού πάρει μια νέα φόρμουλα εγγυήσεων με Βάσεις και την εκ περιτροπής Προεδρία, που σημαίνει σημειολογικά και ουσιαστικά τη διχοτόμηση της εκτελεστικής εξουσίας και της κυριαρχίας στην πράξη. Εάν ισχυριστεί κάποιος ότι ο κ. Βέμπερ βάζει φιτιλιές στην Ε.Ε., η τουρκική πλευρά θα ανοίξει φάλιες στο Κυπριακό και στον Πρόεδρο Αναστασιάδη. Διότι, το ερώτημα είναι μέχρι πόσο μπορεί να υποχωρήσει ο Πρόεδρος και πώς θα περάσει μια τέτοια λύση από τον λαό, λαμβάνοντας υπόψη ότι δεν είναι μόνο το κεφάλαιο της ασφάλειας προβληματικό, αλλά όλο το πακέτο λύσης. Από το εδαφικό ώς το περιουσιακό, τις αποζημιώσεις και τα θέματα του τρόπου επιστροφής. Η εμπλοκή σε μια διαδικασία που θα είναι παγιδευμένη, ως φαίνεται, από την Τουρκία, θα συνιστά ένα νέο λάθος, χειρότερο των προηγουμένων.

 

Η πορεία της Άγκυρας

 

Εκ των πραγμάτων, το Κυπριακό σχετίζεται με την Ε.Ε. Μπορεί να είναι ο ρόλος των Βρυξελλών επικουρικός, διότι εμείς το επιλέξαμε, αλλά δεν παύει να συνιστά μοχλό διπλωματικών πιέσεων, όταν, επί τούτου, η Λευκωσία έχει στρατηγική. Ειδικώς, στην παρούσα φάση, που υπάρχει κλίμα σε βάρος της Τουρκίας, η οποία θέλει τη στήριξη των Ευρωπαίων, λόγω της ρήξης με τις ΗΠΑ, εάν υπήρχε στρατηγική για μεγαλύτερη εμπλοκή της Ε.Ε., τώρα η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορούσε να είχε αποκτήσει διπλωματικό πλεονέκτημα. Δυστυχώς, δεν άκουγαν. Ακόμη, όμως, και από τη συνάντηση Μονγκερίνι - Λουτ, διαφαίνεται ότι οι Βρυξέλλες απλώς ακολουθούν υποστηρικτικά τις εξελίξεις, ενώ την ίδια στιγμή, ο κ. Βέμπερ τονίζει, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, τα εξής, που μας αφορούν άμεσα:

 

Όπως έχει υποστηρίξει, θα τερματίσει τον στόχο για πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. και θα υιοθετήσει τη θέση περί της ειδικής σχέσης. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει, άραγε, ότι, εάν δεν επιλυθεί το Κυπριακό, χάνονται οι μοχλοί πίεσης που έχει η Κυπριακή Δημοκρατία επί της Τουρκίας; Όχι, βέβαια. Οι διαδικασίες θα είναι, όπως και οι αποφάσεις, είτε με βέτο είτε με πλειοψηφίες.  Η λογική της πλήρους ένταξης ήταν πάντα υπό αμφισβήτηση και  η τουρκική ενταξιακή πορεία είναι παγωμένη από υπαιτιότητα της Άγκυρας. Εξ υπαρχής, για όσους μας παρακολουθούν, από τον Δεκέμβριο του 2004, όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έδωσε το πράσινο φως για την έναρξη των ενταξιακών διαδικασιών για την Τουρκία,  υποστηρίζαμε ότι η πορεία της χώρας αυτής  θα οδηγούσε, στην καλύτερη περίπτωση, σε ειδική σχέση, για τους εξής λόγους: Οι μεν ηγέτιδες χώρες της Ε.Ε. δεν ήθελαν την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ένωση, επειδή εκτιμούσαν ότι θα διαλυόταν η Ε.Ε. Αυτό έλεγε δημόσια ο πρώην Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Χανς - Γκερτ Πέτεριγκ από το 2004, καθώς και άλλοι δεξιοί πολιτικοί στην Ε.Ε., που γνώριζαν ότι η ένταξη της Τουρκίας στην Ε. Ένωση θα την καθιστούσε την πιο ισχυρή θεσμικά δύναμη στην Ε.Ε. Κάτι που δεν ευνοούσαν. Η δε Τουρκία, από τη μια θα ήθελε να καταστεί η κυρίαρχη δύναμη στην Ε.Ε. (μεγαλύτερο πληθυσμό, στρατό, τεράστια οικονομία, που σημαίνει τους περισσότερους, μαζί με την Γερμανία, ευρωβουλευτές, αριθμό τεχνοκρατών και ψήφων εκεί όπου μπορεί να είναι σταθμισμένες), αλλά, από την άλλη, γνώριζε ότι η πλήρης εκδημοκρατικοποίησή της απειλεί την ίδια τη συνοχή της. Ενώ στην Ευρώπη, όσο ανεβαίνει ο δείκτης δημοκρατικότητας ενισχύεται η συνοχή της Ένωσης και των κρατών της, το αντίθετο συμβαίνει στην Τουρκία, όπου η συνοχή της χώρας στηρίζεται στην αύξηση της περιστολής ή της στέρησης θεμελιωδών δικαιωμάτων.

 

Πονοκέφαλοι ειδικής σχέσης

 

Η ταυτότητα της ειδικής σχέσης δεν έχει καθοριστεί επακριβώς. Έχει τη νομική της βάση στην παράγραφο 23 των Συμπερασμάτων του Συμβουλίου του 2004. Σε αυτήν τονίζεται ότι, εάν αποτύχει η διαδικασία για την πλήρη ένταξη, θα πρέπει να εξευρεθούν άλλοι τρόποι για να μείνει αγκιστρωμένη η Τουρκία στην Ε.Ε. Εννοώντας εδώ την ειδική σχέση, επί της οποίας έγινε τότε λόγος, κυρίως από τη γαλλική και τη γερμανική δεξιά. Γι’ αυτό, άλλωστε, και η διαδικασία έμεινε ως προς το αποτέλεσμά της ανοικτή, «Open Ended». Στη σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθούν τα ακόλουθα: 1. Και να θέλει η Επιτροπή με Πρόεδρο τον κ. Βέμπερ, εάν αυτός εκλεγεί, η απόφαση θα πρέπει να ληφθεί σε επίπεδο Συμβουλίου με ομοφωνία, εκτός και αν ο κ. Βέμπερ καταφέρει να περάσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο από την εποχή της ομοφωνίας στην πλειοψηφία, είτε αυτή θα είναι απόλυτη είτε ειδική. 2. Ακόμη και αν αποφασίσει η Ε.Ε., λόγο έχει και η Τουρκία. Μπορεί μεν μονομερώς να αποφασίσει η Ε.Ε. τη διακοπή των ενταξιακών για πλήρη ενσωμάτωση, όμως, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις στους οικονομικούς, εμπορικούς και τραπεζικούς δεσμούς των δύο πλευρών; Ποιο θα είναι το κόστος και ποιο το όφελος για τον καθένα; Εδώ είναι που ήδη μπαίνει σφήνα η επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης και η κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες που αφορά σε περίοδο τριών μηνών. Ο κεντρικός πυλώνας αυτής της φόρμουλας ειδικής σχέσης θα στηρίζεται στις εμπορικές συναλλαγές και κυρίως στον τρόπο λειτουργίας των εταιρειών. Δηλαδή, να μπορούν να δρουν οι τουρκικές εταιρείες στην Ε.Ε. ως οιονεί ευρωπαϊκές και αντίστροφα. Τι σημαίνει αυτό για την Κύπρο, είτε λυθεί είτε όχι το Κυπριακό; Οι μεγάλες χώρες της Ε.Ε. μπορούν να ανταγωνιστούν την Τουρκία και τις εταιρείες της. Εμείς, εκ των πραγμάτων, όχι. Αυτό αποδείχθηκε και με την υφιστάμενη κρίση. Παρότι ο τραπεζικός τομέας μεγάλων χωρών, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία και η Ιταλία, είναι εκτεθειμένος στην τουρκική οικονομική κρίση, η Ε.Ε. απορροφά τους κραδασμούς. Αντέχει. Εάν γινόταν προ έτους ομοσπονδία στην Κύπρο και ήταν εκτεθειμένες οι τράπεζες των κατεχομένων και εάν είχαν γίνει επενδύσεις στην Τουρκία, όπως έλεγαν οι δικοί μας επιχειρηματίες, πώς θα άντεχε η οικονομία μας με τα προβλήματα του κουρέματος, στα οποία προστέθηκαν και αυτά του Συνεργατισμού; Πώς θα αντέξουν οι δικές μας εταιρείες τον ανταγωνισμό, όταν θα εισβάλουν οι τουρκικές με χαμηλό κόστος παραγωγής και μεγάλη ανταγωνιστικότητα; Και αν δεν λυθεί το Κυπριακό, πώς θα ενεργήσουμε; Θα ζητήσουμε απόκλιση για λόγους εθνικού συμφέροντος; Διότι, δεν είναι μόνον οι εταιρείες, είναι και το θέμα της βίζας, που θα δίνει προ και μετά τη λύση την ευκαιρία εισβολής σε Τούρκους πολίτες, οι οποίοι πώς θα επαναπατρίζονται, όταν είτε πριν από, είτε μετά τη λύση θα μπορούν να βρίσκουν καταφύγιο στα κατεχόμενα, τα οποία θα αναγνωριστούν σε μια ομοσπονδιακή λύση ως ισότιμο συνιστών τουρκοκυπριακό κράτος;  

 

Από την ολοκλήρωση στον εθνικισμό 

 

 Τα ανωτέρω  ισχύουν, κατ’ αναλογίαν, στην περίπτωση που ο κ. Βέμπερ προχωρήσει σε κατάργηση της ομοφωνίας. Συναφώς, επειδή ο κ. Βέμπερ είναι Γερμανός, δικαίως κάποιος θα μπορούσε να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η κατάργηση της ομοφωνίας αφορά κυρίως στα θέματα της κοινής φορολογίας -ενιαίος φορολογικός συντελεστής- και στα θέματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής. Και στις δύο περιπτώσεις επανέρχεται το δίλημμα, εάν θα έχουμε μια Ευρωπαϊκή Γερμανία ή μια Γερμανική Ευρώπη. Η κατάργηση του βέτο σε θεμελιώδεις τομείς αποδυναμώνει την Ευρωπαϊκή Γερμανία και ενισχύει τη Γερμανική Ευρώπη, αφού τερματίζει τη θεσμική ισότητα μεταξύ των κρατών - μελών. Εάν οι Γερμανοί δεν θέλουν την Τουρκία στην Ε.Ε., είναι επειδή, κατ’ αναλογικό τρόπο, το Γερμανικό θα εξελιχθεί σε Τουρκικό Ζήτημα. Εάν, δηλαδή, θα έχουμε μια Ευρωπαϊκή Τουρκία ή μια Τουρκική Ευρώπη. Εάν η κατάργηση των βέτο οδηγεί σε μια Γερμανική Ευρώπη μέσω της εμβάθυνσης, τότε θα οδηγήσει σε αύξηση των εθνικιστών κινημάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη, διότι θα αισθανθούν οι λαοί της Ε.Ε. -και μάλιστα σε μια εποχή κατά την οποία δεν επιλύονται τα προβλήματά τους, αλλά αυξάνονται-, ότι χάνουν την κυριαρχία τους. Συνεπώς, υπάρχει ο κίνδυνος, στην παρούσα φάση, αντί μέσω της εμβάθυνσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης να αυξηθεί η συνοχή της Ε.Ε., να συμβεί το αντίθετο. Όσο, δε, για την Κύπρο, θα είναι κτύπημα κάτω από τη μέση, διότι η κατάργηση του βέτο θα φέρει και αλλαγή στο φορολογικό και δη στο εταιρικό δίκαιο, που είναι πηγή εσόδων και βιωσιμότητας του κράτους. Εάν, λοιπόν, από τη μια δεν μπορούμε να αντέξουμε την τουρκική ανταγωνιστικότητα, λόγω της εισβολής εταιρειών, από την άλλη, εάν προκύψει αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης και αν πληγούμε και στο θέμα της εταιρικής φορολογίας, εάν δηλαδή μας αφαιρεθεί το δικαίωμα μονομερούς χαμηλού φορολογικού συντελεστή, την πατήσαμε οικονομικά. Και η οικονομία, ειδικώς σε περίπτωση λύσης και των ομοσπονδιακών πολιτειακών συστημάτων, είναι στοιχείο συνοχής ή εξελίσσεται, εάν πάνε στραβά τα πράγματα, σε εργαλείο απειλής της συνοχής, ακόμη και διάλυσης, όπως στη Σοβιετική Ένωση, στην Τσεχοσλοβακία και στην Γιουγκοσλαβία. Δηλαδή, μπορεί να εξελιχθεί και σε εργαλείο που οδηγεί σε έξαρση των ακραίων εθνικιστικών τάσεων, που είναι ήδη εμφανείς σε ολόκληρη την Ευρώπη.

 

Ο μπελάς τού «βέτο»

 

Υπάρχει και κάτι άλλο, που πρέπει να μας απασχολήσει: Τι εννοεί ο κ. Βέμπερ όταν λέει να καταργηθεί ο μηχανισμός της ομοφωνίας στη λήψη αποφάσεων και να πάμε στην πλειοψηφία; Αυτό θα αφορά και τα «βέτο» μας, είτε στην τουρκική ενταξιακή διαδικασία είτε στην ειδική σχέση; Λογικά, ναι. Και ποια είναι η θέση της Κυβέρνησης επί όλων αυτών των θεμάτων και δη της ηγεσίας του ΔΗΣΥ, που έσπευσε να υποστηρίξει πρώτη την υποψηφιότητα Βέμπερ; Εκτός και αν είναι μπελάς... Βεβαίως, αυτά, δηλαδή τα της Ευρώπης σε σχέση με την Κύπρο, δεν αφορούν μόνον την ηγεσία του ΔΗΣΥ. Κατ’ αναλογίαν αφορούν και τις ηγεσίες του ΔΗΚΟ ή και της ΕΔΕΚ που ανήκουν στους Σοσιαλιστές, των οποίων οι θέσεις στην Ε.Ε. χαϊδεύουν ή κάνουν πλάτες στην Τουρκία.   

 

Εύκολο άλλοθι

 

Τελικά, δικαίως μπορεί να διερωτηθεί κάποιος: Τελικά, τι είναι η Ε.Ε.; Είναι χώρος λύσης και επιβίωσης ή Κερκόπορτα για περιπέτειες και διάλυση; Πού είναι οι αρχές και οι αξίες της; Η Ε.Ε.  δεν είναι αγγελικά πλασμένη, ούτε έχει μαγικό ραβδί για τη λύση του Κυπριακού ή άλλων προβλημάτων. Υπακούει σε συμφέροντα και πολιτικές. Το δίκαιο μπορεί να εφαρμοστεί, όταν συμπλέει με αυτές τις δύο μεταβλητές, καθώς και με άλλες. Εάν έχεις στρατηγική, όπως την αναλύσαμε πολλάκις, εάν, δηλαδή, ταυτίζεις το δίκαιο και τα συμφέροντά σου με εκείνα των ισχυρών, επιβιώνεις. Η Ε.Ε. μάς έχει προσφέρει νομικό και πολιτικό πλαίσιο. Τονίζει στην αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου ότι αναγνωρίζει μόνον την Κυπριακή Δημοκρατία και ότι, εάν δεν την αναγνωρίσει η Τουρκία, δεν προχωρεί η ενταξιακή της διαδικασία ή η ειδική της σχέση, όπως είναι και σφόδρα υπέρμαχη για την κατασκευή του αγωγού EastMed, ο οποίος δημιουργεί αποτρεπτική ασπίδα ασφάλειας και κοινωνία συμφερόντων, που εξισορροπούν ακόμη και εκείνα μεταξύ Τουρκίας - Ε.Ε. Στην ουσία, δένει το δίκαιο και τις αρχές μας με τα ενεργειακά και εμπορικά συμφέροντα των εταίρων μας. Ενώ η Ε.Ε. θέτει αυτές τις βάσεις, ο Πρόεδρος, με την πίεση του ΑΚΕΛ και την ανοχή πολλών άλλων, για να έχουν να τον κατηγορούν στο πλαίσιο μικροκομματικών σκοπιμοτήτων, βαδίζει προς Νέα Υόρκη για συνομιλίες και λύση, η οποία θα αντικαθιστά το ενιαίο κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας με δύο μικρότερα συνιστώντα κράτη, εκ των οποίων το ένα θα είναι το σημερινό ψευδοκράτος. Ταυτοχρόνως, για να πετύχει μια τέτοια λύση, προσφέρεται ως προίκα ο αγωγός προς Τουρκία, καθώς και η εκ Περιτροπής Προεδρία. Ποιος φταίει; Η Ε.Ε.; Ποιος παρακολουθεί απαθής τις επιλογές Βέμπερ, που δεν αμφισβητούνται, επί του παρόντος, από Σοσιαλιστές και Φιλελεύθερους, και οι οποίες  ενδεχομένως να εξελιχθούν σε φιτιλιές για τα συμφέροντά μας; Ποιος κάνει τόπο στον Ερντογάν να βάλει τις φάλιες του στα θεμέλια της Κυπριακής Δημοκρατίας; Ποιος άραγε; Οι κακοί οι ξένοι; Τι εύκολο άλλοθι...