Ελέχθη πολλάκις από την Κυβέρνηση ότι θα μετέβαινε στο Κραν Μοντανά για να αποδειχθούν οι τουρκικές προθέσεις και να καταλογιστούν ευθύνες. Οι προθέσεις της Άγκυρας «αποκαλύφθηκαν» για πολλοστή φορά. Οι ευθύνες, όμως, δεν καταλογίστηκαν. Και αυτό συνέβη  παρά τις γενναιόδωρες προτάσεις του Προέδρου της  Δημοκρατίας, που αφορούν και την εκ Περιτροπής Προεδρία. Εκ των πραγμάτων η διαδικασία απέτυχε. Μαζί της και η ομοσπονδιακή πολιτική.

 

Απαγκίστρωση και στόχος  

 

Τώρα ο Πρόεδρος, ενόψει εκλογών και μετάβασής του στη Νέα Υόρκη για τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, προβάλλει τη θέση περί της επανέναρξης των συνομιλιών. Για τους εξής δυο λόγους. Προφανώς, ένεκα εκλογών, και για να πείσει τη διεθνή κοινότητα ότι δεν έχει ευθύνη! Επί τούτων, υπάρχει ακόμη ένας εξίσου σημαντικός λόγος: Δεν υπάρχει σχέδιο Β, ενώ θα έπρεπε. Το σχέδιο Β και η νέα στρατηγική, που θα πρέπει να συνιστά κεντρικό αντικείμενο του προεκλογικού, έχουν ορισμένες βασικές προϋποθέσεις: 

 

1. Ρητή απαγκίστρωση από τη λύση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας επί τη βάσει των  εξής επιχειρημάτων: Α. Η Τουρκία την έχει απορρίψει στο Κραν Μοντανά. Β. Η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει προβεί σε τρομακτικές υποχωρήσεις διά μέσου των ετών, τις οποίες η Άγκυρα δεν εκλάμβανε ως καλή θέληση, αλλά ως αδυναμία. Με αποτέλεσμα, ακόμη και αν αρχίσουν οι συνομιλίες επί τη βάσει των παραμέτρων που έχει θέσει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ, και του «κεκτημένου των συνομιλιών», η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί για την τουρκοποίηση της Κύπρου και όχι για την επανένωση. Η αξίωση της Τουρκίας για παραχώρηση σε Τούρκους πολίτες και σε τουρκικές εταιρείες καθεστώτος ευρωπαϊκού, θα οδηγήσει σε νέα εποικιστικά ρεύματα και σε οικονομική εισβολή. Η Κύπρος θα γίνει επαρχία της Τουρκίας. Και η ομοσπονδία είναι το όχημα προς την κατεύθυνση αυτή. 

 

2. Εφόσον κάποιος απορρίπτει, θα πρέπει να προτείνει. Χωρίς ασάφειες. Ξεκάθαρα πράγματα. Αρχικά θα πρέπει να τεθεί ο στόχος. Και ο στόχος είναι σαφής: Η διατήρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στη ζωή και η επανενσωμάτωση των κατεχομένων στο νόμιμο κράτος. Με την ομοσπονδία δεν μπορεί να συμβεί αυτό. Ούτε η καλή ομοσπονδία, όπως κάποιοι ισχυρίζονται, ούτε η κακή μπορεί να αποτελέσει συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας για τον εξής απλό λόγο. Η σημερινή μία και ενιαία πολιτεία της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα διχοτομηθεί σε δυο. Σε μια ελληνοκυπριακή και μια τουρκοκυπριακή. Εάν το σύστημα καταρρεύσει, πώς θα επανέλθει στην πρότερα μορφή; Μόνο με νικηφόρο πόλεμο! Είτε από την μια πλευρά είτε από την άλλη. 

 

Δημοκρατικές αρχές και εκ Περιτροπής

 

Συνεπώς, η νέα στρατηγική θα πρέπει να στηρίζεται στο ότι το κράτος πρέπει να έχει ενιαία δομή. Δηλαδή να αποτελείται από μία και μόνο και όχι από δυο ή τρεις πολιτείες. Ούτε λοιπόν διπεριφερειακή ούτε πολυπεριφερειακή ομοσπονδία. Ως συμβιβασμός και δη λειτουργικός θα ήταν δυνατό να γίνουν δεκτές οι περιφέρειες και ζώνες στο πλαίσιο όμως του ενιαίου κράτους. Δηλαδή οι δύο από τις έξι, για παράδειγμα, περιφέρειες να έχουν έπαρχο Τουρκοκύπριο, αλλά οι εξουσίες να παραμένουν σε τοπικό επίπεδο, σε θέματα εκπαίδευσης και υγείας που δεν αφορούν στον σκληρό πυρήνα της κυριαρχίας.

 

Έτσι, η πολιτεία είναι μία και όχι δυο ή τρεις και δεν τίθεται ζήτημα εξουσιών της Κεντρικής Κυβέρνησης με τις περιφέρειες. Μέσα σε αυτό το δημοκρατικό πλαίσιο, οι εκλογές για τον Πρόεδρο, αντί να διεξάγονται στη βάση της εκ περιτροπής προεδρίας και των σταθμισμένων ψήφων, θα μπορούν να πραγματοποιούνται βάσει της αρχής ένας άνθρωπος μία ψήφος. Η λειτουργικότητα μιας τέτοιας δημοκρατικής αρχής στηρίζεται στη συνεργασία μεταξύ των δυο Κοινοτήτων επί τη βάσει πολιτικών προγραμμάτων και όχι εθνικών κριτηρίων. Το ΑΚΕΛ, για παράδειγμα, γιατί να μη συνεργαστεί, όπως είναι και ο στόχος τους, με τα προοδευτικά κόμματα των Τουρκοκυπρίων για την εκλογή Προέδρου είτε Ελληνοκύπριου είτε Τουρκοκύπριου; Το ανάλογο ισχύει και για το ΔΗΣΥ, καθώς και σε επίπεδο βουλευτικών εκλογών.

 

Εάν αυτή η δημοκρατική αρχή και οι πρακτικές δεν ισχύουν, όπως συμβαίνει σε επίπεδο Ε.Ε., εφόσον δεν μπορούν να δέσουν με τα συμφέροντα του τόπου κάτω από την ομπρέλα ενός ενιαίου κράτους, τότε προφανώς οι δυο πλευρές δεν μπορούν να ζήσουν μαζί και υπό αυτές τις συνθήκες επιβεβαιώνεται το αυτονόητο: Ότι δηλαδή η ομοσπονδία δεν ήταν το όχημα της επανένωσης, αλλά αρχικά της νομιμοποίησης της διχοτόμησης, της διάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και εν συνεχεία της τουρκοποίησης. 

 

Διπλωματικό πλεονέκτημα 

 

Στο πλαίσιο μιας νέας στρατηγικής, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να επανακτήσει το διπλωματικό πλεονέκτημα και να προχωρήσει ένα βήμα μπροστά. Που σημαίνει ότι θα πρέπει να καταθέσει η ίδια ως κυρίαρχο κράτος, την πολιτειακή μορφή λύσης που θέλει. Με κόκκινες γραμμές και σημεία διαπραγμάτευσης επί τη βάσει της αρχής την οποία έθεσε ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. Ότι δηλαδή στην Κύπρο θέλουμε κανονικό κράτος. Και η ομοσπονδία στην Κύπρο δεν θα συνιστά κανονικό κράτος. Θα είναι «κράτος-μαϊμού».  Θα συνιστά έναν πολιτειακό Φράνκεσταϊν. Στόχος είναι να βελτιώσουμε τα κακώς έχοντα της Ζυρίχης και όχι να τα κάνουμε χειρότερα, υιοθετώντας τον τουρκικό ομοσπονδιακό στόχο όπως καθορίστηκε από το 1956. Άρα για να φτάσουμε στον στόχο επιβάλλεται να βρούμε τα μέσα και τη μεθοδολογία, τις τακτικές κινήσεις και δράσεις. 

 

Εφόσον ο στόχος είναι η διατήρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στη ζωή και η επανενσωμάτωση των κατεχομένων, τότε:

 

Πρώτον, μέσα: Οικονομία, Τεχνολογία, Ένοπλες Δυνάμεις, κοινωνική συνοχή, πίστη στον σκοπό  και Συμμαχίες, όπως ο άξονας με τον Ισραήλ προς την Ελλάδα με βάση τον EastMed, καθώς και η ίδια η Ε.Ε., που σημαίνει το εξής: Θα πρέπει να καθοριστεί το Κυπριακό εντός της Ε.Ε. ως ζήτημα εισβολής και κατοχής. Επισήμως.

 

Έστω και με μια απλή δήλωση, όπως αυτήν της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005. Τώρα, μάλιστα, υπάρχει εύφορο έδαφος αφού η Γερμανία και άλλες χώρες, όπως η Αυστρία, αντιλαμβάνονται τα προβλήματα της πλήρους ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε., και ως εκ τούτου το Κυπριακό μπορεί να τεθεί στην πρώτη γραμμή αντί να είναι στο περιθώριο. Το Βερολίνο θέτει εμπάργκο στην πώληση όπλων στην Άγκυρα λόγω του αντιδημοκρατικού χαρακτήρα του καθεστώτος Ερντογάν. Τις προάλλες ψηφίστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκθεση για την πώληση όπλων επί τη βάσει κριτηρίων. Στις απαγορεύσεις εμπίπτει και η περίπτωση της Κύπρου υπό την έννοια της κατοχής. Χωρίς, βεβαίως, να αναφέρεται ρητώς όπως για άλλα κράτη. Τα κριτήρια, όμως, είναι εκεί προς διεκδίκηση. Το μοναδικό ουσιαστικό κόστος που πληρώνει η Τουρκία είναι το βέτο που έχει τεθεί από το 2005 στο European Defence Agency.

 

Τώρα, μάλιστα, που η Άγκυρα κάνει αντιΝΑΤΟϊκή στροφή προς τη Ρωσία με την αγορά των  S-400 για την πλήρη αλλαγή των ισοζυγίων δυνάμεων, δικαιολογείται και η στρατηγική μας συμμαχία με το Ισραήλ και η συμμετοχή μας στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη, ακόμη και η προσπάθεια ένταξης στο ΝΑΤΟ. Η Κύπρος είναι ούτως ή άλλως ΝΑΤΟ. Εάν η Ελλάδα δεν ήταν στο ΝΑΤΟ, ενδεχομένως  η κατάσταση στο Αιγαίο και στη Θράκη να ήταν πολύ χειρότερη απ' ό,τι είναι σήμερα. Εάν, από την άλλη, θα χαλάσουν ή όχι οι σχέσεις μας με τη Ρωσία, είναι ζήτημα που πρέπει να μας απασχολεί. Αλλά και τώρα που εξοπλίζει η Μόσχα την Άγκυρα δεν είναι αρνητική για μας εξέλιξη; Δεν είναι σε βάρος μας που θα στρέφονται οι S-400; Πυραύλους θα ρίχνουν κατά της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας και όχι φιστίκια! Τι θα μας πει η Μόσχα εάν προχωρήσουμε σε εμβάθυνση σχέσεων με το ΝΑΤΟ; Και η Τουρκία είναι στο ΝΑΤΟ, αλλά τα πάει μια χαρά μαζί της. Είναι θέμα συμφερόντων. 

 

Τουρκικό βέτο και νομική τεκμηρίωση 

 

Βεβαίως, θα ισχυριστεί κάποιος ότι η Άγκυρα θα ασκήσει βέτο. Ας ασκήσει χίλια βέτο. Δικαιολογεί αλλά τόσα από εμάς, όχι μόνο επί της ενταξιακής της πορείας, αλλά και επί της τελωνειακής ένωσης. Διότι, γίνεται μεν λόγος για αναστολή των ενταξιακών, αλλά  με αντάλλαγμα την τελωνειακή ένωση. Εκεί, δηλαδή, που υπάρχουν περισσότερα λεφτά. Εφόσον το θέμα καθοριστεί ως εισβολής-κατοχής, τότε μπορούν να επιβληθούν κυρώσεις με βάση το μοντέλο της Κριμαίας, που θα αφορά  και την οικονομική διάσταση, όπως και την επιβολή εμπάργκο στην πώληση όπλων. Το αντάλλαγμα του οικονομικού κόστους που μπορεί να έχει η Γερμανία και η Ε.Ε., λόγω της δράση της σε βάρος της Τουρκίας, θα είναι δυνατό να καλυφθεί μέσω της παροχής φυσικού αερίου, που οδηγεί, ταυτοχρόνως, σε μερική απεξάρτηση από τη Μόσχα και στην κατασκευή του EastMed. 

 

Δεύτερο, μεθοδολογία και νομική τεκμηρίωση: Η λύση θα ξεκινά από κάτω προς τα πάνω και όχι από πάνω προς τα κάτω. Αυτό σημαίνει ότι θα οικοδομήσουν τη λύση οι αρχές και αξίες της Ε.Ε. και των δημοκρατικών αρχών του ΟΗΕ περί σεβασμού της κυριαρχίας των κρατών και όχι οι αρχές της εισβολής και της κατοχής, που επιβάλλουν τη λύση της ομοσπονδίας και εν συνεχεία τον κατακερματισμό των δημοκρατικών αρχών και τη διάλυση του κράτους. Εάν η τουρκική πλευρά δεν αποδεχθεί αυτήν τη μεθοδολογία, σημαίνει ότι δεν είναι λύση που θέλει αλλά διάλυση. Θα αποδειχθεί, όμως, και κάτι άλλο: Ως τώρα δεν συζητούσαμε για δημοκρατική διευθέτηση, αλλά για την πλήρη επιβολή των τουρκικών στόχων. 

 

Η λογική της επανενσωμάτωσης

 

Τρίτο, η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ενταγμένη στην Ε.Ε. ως ενιαίο κράτος επί τη βάσει του Πρωτοκόλλου 10, με το κοινοτικό κεκτημένο να τελεί υπό αναστολή στο βόρειο τμήμα της λόγω της υφιστάμενης κατάστασης. Συναφώς, η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί να υιοθετήσει το μοντέλο της Μολδαβίας. Η Μολδαβία, της οποίας τμήμα έχει αποσχισθεί -πρόκειται για την Υπερδνειστερία- έχει θεσπίσει Υπουργείο Επανενσωμάτωσης. Ως εκ τούτου, καμιά εμπορική ή άλλη συναλλαγή δεν μπορεί να διενεργηθεί από την Υπερδνειστερία, εκτός και αν δοθεί άδεια και γίνει πιστοποίηση από τις Αρχές της Μολδαβίας. Ταυτοχρόνως, η κυπριακή Κυβέρνηση μπορεί να ενεργοποιήσει: 1. Την αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου για την υποχρέωση της Τουρκία να προχωρήσει στην ομαλοποίηση των σχέσεών της με την Κυπριακή Δημοκρατία, την αναγνώρισή της και την εφαρμογή των κυπρογενών υποχρεώσεων, που σημαίνει την άρση του εμπάργκο σε βάρος των πλοίων και των αεροσκαφών της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτές οι νομικές θέσεις, που είναι αναπόσπαστο τμήμα του κοινοτικού κεκτημένου, συνιστούν προϋποθέσεις για την εμβάθυνση της τελωνειακής ένωσης. 2. Το άρθρο 42,7 των Συνθηκών, αφορά στην υποχρέωση των κρατών-μελών να στηρίξουν κράτος-μέλος που δέχεται επίθεση. Η Κύπρος τελεί υπό κατοχή και διαρκή τουρκική επίθεση. 

 

Το ζητούμενο

 

Εν όψει λοιπόν Νέας Υόρκης και της συνέχειας, η Τουρκία γίνεται όλο και πιο θρασεία. Ανεξέλεγκτη. Και επικίνδυνη. Το ερώτημα δεν είναι μόνο εάν θα επαναρχίσουν οι συνομιλίες,  αλλά κάτω από ποιες συνθήκες. Η προηγούμενη ομοσπονδιακή φόρμουλα έχει αποτύχει. Το ζητούμενο είναι η νέα στρατηγική. Που δεν μπορεί να στηρίζεται στην ομοσπονδία, αλλά να έχει ως στόχο εκείνο το οποίο έχει πει ο Γ.Γ. του ΟΗΕ. Πρέπει να έχουμε κανονικό κράτος! Και όχι να γίνουμε επαρχία της Τουρκίας. Αυτή πρέπει να είναι η θέση του Προέδρου και του συνόλου της κομματικής ηγεσίας και αυτό θα πρέπει να διαβιβαστεί προς το κ. Γκουτέρες. Πώς όμως να είμαστε πειστικοί χωρίς σχέδιο Β και νέα στρατηγική;   

*Δρ των Διεθνών Σχέσεων