Νέα Υόρκη: Τέλος, αρχή του τέλους ή νέα αρχή...
Φόρμουλα αποτροπής κρίσης με εμπλοκή Γκουτέρες
Επιλογές: Δήλωση ΓΓ του ΟΗΕ προς την Τουρκία για αποφυγή έντασης και λεπτομερής έκθεση για τις απειλές και τα προβλήματα που προκαλεί η κατοχή
• Πώς πιέζεται ο Πρόεδρος και πώς κινδυνεύει με αυτοπαγίδευση
• Γιατί η τριμερής συνιστά αποτυχία των συνομιλιών και του κ. Έϊντα
• Πώς τα οφέλη του αερίου για τους Τ/κ περνούν μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας
• Πώς ο Έϊντα δίνει τροφή για ένταση
Οι Τούρκοι ήθελαν την εμπλοκή του ΓΓ του ΟΗΕ στη λογική μιας οιονεί επιδιαιτησίας με την προσδοκία να στριμώξουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ο οποίος, όπως δημόσια δηλώνει, έχει μεν πρόθεση να μεταβεί σε μια νέα Γενεύη, αλλά η Άγκυρα δεν έχει πρόθεση να συζητήσει το θέμα της πλήρους κατάργησης των εγγυήσεων και της πλήρους αποχώρησης των στρατευμάτων της από την Κύπρο.
Η κίνηση στης τριμερούς, με την προσδοκία μιας νέας Γενεύης, υποδηλοί την αποτυχία του Ειδικού Συμβούλου του ΓΓ του ΟΗΕ στο Κυπριακό Έσπερν Μπαρθ Έϊντα και της διαδικασίας την οποία είχε θέσει υπό τη δική του καθοδήγηση. Και η οποία διαδικασία αντί σε λύση είναι πιθανό, όπως ισχυρίζεται ο κ. Έϊντα, να οδηγήσει σε κρίση. Μάλιστα μας απειλεί, όπως είπε ο Πρόεδρος, διότι αντί να καλέσει την Τουρκία να σεβαστεί το Διεθνές Δίκαιο μας εκβιάζει ότι για να αποφύγουμε την κρίση θα πρέπει να πάμε σε νέα Γενεύη με τους όρους που θέτει η Άγκυρα. Με πρώτο και καλύτερο εκείνον του παγώματος των ερευνών για το φυσικό αέριο.
Προφανώς, ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ θέλει να αποφύγει την αποτυχία και το ναυάγιο για να σώσει τη δική του πολιτική καριέρα, της οποίας την επιτυχή πορεία συνδέει με τα αποτελέσματα στο Κυπριακό. Λίαν προσφάτως, ενοχλημένος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας από τη στάση του κ. Έϊντα, του είπε να βλέπει τι συμβαίνει στο Κυπριακό και όχι να έχει στο μυαλό του τις εκλογές της χώρα του...
Διαχείριση της τριμερούς και θεμελιώδεις ερωτήματα
Επί τη βάσει της δική του πολιτικής, Ο Πρόεδρος δεν μπορεί να κατηγορηθεί ότι μεταβαίνει στην Νέα Υόρκη ή ότι θέλει λύση, όπως ο ίδιος την αντιλαμβάνεται. Το ζητούμενο είναι η διαχείριση της τριμερούς, κατά τρόπον ώστε να μην βρεθεί η Κυπριακή Δημοκρατία με την πλάτη στον τοίχο. Υπό αυτές τις συνθήκες εγείρονται τα εξής ερωτήματα:
1. Γιατί πάμε στη Νέα Υόρκη; Για να βρούμε φόρμουλα συγκάλυψης της τουρκικής αδιαλλαξίας και συνέχισης ενός αποτυχημένου διαλόγου που οδηγεί σε επικίνδυνες ατραπούς ή για να εξηγήσουμε ότι η απουσία λύσης οφείλεται στην Άγκυρα; Διότι, η Τουρκία όχι μόνο βούληση για λύση δεν έχει, αλλά, ταυτοχρόνως, προκαλεί με τον πολεμικό της στόλο εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Και συνεχίζει να κατέχει εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας.
2. Πιστεύει ο Πρόεδρος ότι υπάρχει αλλαγή τουρκικής στάσης; Πώς θα πάμε σε νέα Γενεύη με την Άγκυρα να σκληραίνει την πολιτική της, με το Μπαρπαρόζ να αλωνίζει και να επιδιώκει την εμπέδωση νέων τετελεσμένων εντός της κυπριακής ΑΟΖ;
3. Πώς θα συνεχιστεί η διαδικασία με τον κ. Έϊντα διαμεσολαβητή όταν ο Πρόεδρος λέει ότι ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ του ΟΗΕ μας απειλεί; Δηλαδή δεν ανταποκρίνεται στο ρόλο του, που είναι η διευκόλυνση της διαδικασίας και όχι η προώθηση των θέσεων της Άγκυρας.
4. Θα είναι το θέμα της παραχώρησης των τεσσάρων βασικών ελευθεριών σε Τούρκους πολίτες και σε εταιρείες στο τραπέζι μιας νέας Γενεύης; Εάν είναι στο τραπέζι μιας νέας Γενεύης, τότε έχουμε αλλαγή της βάσης των συνομιλιών, αφού, όπως ο ίδιος ο Πρόεδρος υποστηρίζει, εάν συμβεί κάτι τέτοιο, θα οδηγηθούμε στην τουρκοποίηση. Ερώτημα λοιπόν συναφές: Με όσα ο ίδιος ο Πρόεδρος τονίζει, μια νέα Γενεύη, η οποία θα είναι προϊόν της τριμερούς και μιας φόρμουλας που θα συγκεράζει τις θέσεις των δυο πλευρών, θα είναι η αρχή του τέλους για τη λύση ή η αρχή του τέλους για την Κυπριακή Δημοκρατία και τον Ελληνισμό;
Τροφή στην ένταση
Εάν μεταβεί ο Πρόεδρος σε νέα Γενεύη είτε θα φύγει από εκεί με μια λύση, όπως την θέλουν οι Τούρκοι, είτε θα οδηγηθούμε σε νέες περιπέτειες και νέα αδιέξοδα το Καλοκαίρι.
Ενδέχεται να αυξηθεί η ένταση στην κυπριακή ΑΟΖ και να τεθούν σε κίνδυνο πολύ περισσότερο ο τουρισμός και η οικονομία και πολύ λιγότερο οι γεωτρήσεις, σε βάρος των οποίων δύσκολα η Τουρκία θα χρησιμοποιήσει στρατιωτικά μέσα. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι τα πάντα δεν είναι ανοικτά.
Ο ισχυρισμός του ΄Εϊντα ότι για να αποφύγουμε την κρίση πρέπει να πάμε σε νέα Γενεύη, δεν πρέπει να ιδωθεί μόνο ως μια απειλή, όπως ορθά είπε ο Πρόεδρος, αλλά και ως αδυναμία του Ειδικού Συμβούλου του ΓΓ του ΟΗΕ στο Κυπριακό να υπερασπιστή το διεθνές δίκαιο και την ίδια την Χάρτα του Οργανισμού. Η στάση του, δίνει τροφή στην κλιμάκωση της τουρκικής αδιαλλαξίας.
Εφόσον της γίνονται τα χατίρια, γιατί η Άγκυρα να είναι πιο διαλλακτική; Εάν μάλιστα δεν έχει πρόθεση για λύση - εφόσον δεν γίνουν δεκτές οι φόρμουλες τουρκοποίησης - γιατί να μην πράξει ό,τι έπραξε και στη Γενεύη 1; Δηλαδή, να οδηγήσει τη διαδικασία σε αδιέξοδο, να μας φορτώσει την ευθύνη και να βρει πρόφαση για να κλιμακώσει την ένταση στην ΑΟΖ. Και τότε ο κ. Έϊντα τι θα πράξει; Θα τηρήσει την ουδετερότητα που τήρησε στη Γενεύη, που σημαίνει στην ουσία συγκάλυψη του θύτη;
Πιέσεις και υπαναχώρηση...
Τα προβλήματα που παρουσιάζονται σήμερα και αναγκάζουν το ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες να επέμβει είναι αποτέλεσμα της εξευμενιστικής πολιτικής και της υφιστάμενης διαδικασίας των συνομιλιών, που είναι άκαρπες. Καρπός τους είναι η απειλή για κρίση. Εφόσον δεν υπάρχουν απτά δείγματα γραφής για την αλλαγή της τουρκικής στάσης, η συνέχιση της υφιστάμενης διαδικασίας αυξάνει τους κινδύνους, δεν τους περιορίζει, ενώ, ταυτοχρόνως, δίδει άλλοθι στην Τουρκία.
΄Οσοι πιέζουν τον Πρόεδρο να υπαναχωρήσει από κοινώς αποδεκτές θέσεις, (βλέπε θέμα της ασφάλειας, καθώς και τέσσερεις βασικές ελευθερίες σε Τούρκους πολίτες) τον οδηγούν σε νέα αυτοπαγίδευση και σε νέα αδιέξοδα. Το ΔΗΚΟ επί τη βάσει δηλώσεων του στο ΡΙΚ στην Περασμένη Πέμπτη κατηγορεί τον Πρόεδρο ότι έχει ήδη υπαναχωρήσει.
Ο ισχυρισμός που προβάλλεται στο εσωτερικό, και είναι περίπου στην ίδια γραμμή με τον κ. Έϊντα, ότι με το διάλογο, όπως εξελίσσεται σήμερα, θα αποφύγουμε τα χειρότερα δεν ευσταθεί. Μάλλον το αντίθετο είναι πιθανό να συμβεί. Εκείνο που συναφώς θα πρέπει να τονιστεί προς το ΓΓ του ΟΗΕ είναι ότι εάν αποτύχει μια νέα Γενεύη θα φέρει και ίδιος ακεραία την ευθύνη εφόσον θα τη συγκαλέσει γνωρίζοντας ότι η Τουρκία δεν έχει αλλάξει την πολιτική της και ως εκ τούτου δεν θα υπάρχουν προοπτικές επιτυχίας.
Κινήσεις αποτροπής
Το λάθος έγινε μετά τη Γενεύη 1. Και συνεχίζεται. Εφόσον τότε όπως είχε πει ο κ. Έϊντα ήταν η ώρα της αλήθειας, η Κυβέρνηση θα έπρεπε να καταγγείλει την Τουρκία διεθνώς για τη στάση της και να καλέσει τον κ. Έϊντα να αναλάβει τις ευθύνες του. Δεν ενήργησε τοιουτοτρόπως και τελικώς αμφότεροι αποθρασύνθηκαν. Και Έϊντα και Άγκυρα. Εφόσον υπάρχει η ευκαιρία με την τριμερή της Νέας Υόρκης, και εφόσον η τουρκική πλευρά δεν αλλάζει στάση, η Κυβέρνηση θα μπορούσε να προβεί στις εξής αποτρεπτικές, σε σχέση με πιθανή κλιμάκωση της έντασης ή την αποτροπή κρίσης, κινήσεις:
Πρώτο, να ζητήσει από το ΓΓ του ΟΗΕ να στηριχθεί επί των σκοπών του Οργανισμού, όπως καθορίζονται στη Χάρτα του, και να καλέσει δημοσίως την Τουρκία να αποφύγει οποιεσδήποτε ενέργειες στη θαλάσσια και εναέρια περιοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας που προκαλούν ένταση, δημιουργούν συνθήκες απειλής της ειρήνης, ανασφάλειας, καταστρατηγούν το διεθνές δίκαιο και παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα κράτους μέλους του ΟΗΕ. Θα πρέπει, επίσης, να υποδειχθεί ότι, η αποχώρηση του στρατού κατοχής και η κατάργηση των εγγυητικών δικαιωμάτων δεν είναι ζήτημα μόνο των δυο πλευρών στο νησί, αλλά και σεβασμού και εφαρμογής του Χάρτη των Ην. Εθνή και των Συνθηκών της ΕΕ.
Από πότε τα Ην. ΄Εθνη και η ΕΕ αποδέχονται ξένα στρατεύματα σε έδαφος άλλης χώρας και καθεστώτα εγγυήσεων. Το άρθρο 1 παράγραφος 4 της Χάρτας του ΟΗΕ είναι σαφές: «Όλα τα Μέλη στις διεθνείς τους σχέσεις θα απέχουν από την απειλή ή τη χρήση βίας, που εκδηλώνεται εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους είτε με οποιαδήποτε άλλη ενέργεια ασυμβίβαστη προς τους Σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών». Οι δε σκοποί των Ην. Εθνών αναφέρονται στην ειρήνη και στο σεβασμό της κυριαρχίας των κρατών μελών του.
Επειδή, όμως, πέραν του δικαίου υπάρχει και η ισχύς, κανείς δεν πρόκειται να σε υπερασπιστεί, εάν εσύ δεν θέλεις να υπερασπιστής τον εαυτό σου. Μια δήλωση του ΓΓ του ΟΗΕ είναι μορφή αποτροπής επί της Τουρκίας. Εάν αυτή συνοδευτεί και από μια ανάλογη στάση της ΕΕ, με την οποία θα αποτρέπεται η ΄Αγκυρα από νέες προκλήσεις, επειδή θα επιδεινωθούν οι σχέσεις της με τις Βρυξέλλες και επειδή εάν χρειαστεί θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 42 παράγραφος 7 των Συνθηκών, που αφορά στην επίθεση σε βάρος κράτους μέλους, τότε το σκηνικό θα είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που υπάρχει σήμερα.
Δεύτερο, να επιδοθεί λεπτομερής έκθεση προς το ΓΓ του ΟΗΕ και τα Μόνιμα Μέλη του Σ. Ασφαλείας για την τουρκική στάση στην ΑΟΖ και για τον αριθμό των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο. Σε αυτήν θα πρέπει επίσης να επεξηγείται το μέγεθος της τουρκικής απειλής και ο απαράδεκτος χαρακτήρας της κατοχής. Ανάλογη έκθεση θα πρέπει να υποβληθεί και προς την ΕΕ.
Πολιτική κοινού οφέλους από το αέριο
Πέραν των ανωτέρω θα πρέπει να γίνουν άμεσες κινήσεις, που αφορούν: Α. το συντονισμό με Ελλάδα και Ισραήλ σε περίπτωση έντασης καθώς και με τις χώρες της ΕΕ, εξηγώντας μάλιστα ότι πλήττονται γενικότερα τα συμφέροντα της Ευρώπης από μια τέτοια τουρκική δράση. Ήδη, οι Γερμανοί δεν βλέπουν με καλό μάτι την Τουρκία. Τα προβλήματα δεν εντοπίζονται μόνο στις σχέσεις Τουρκίας ΕΕ αλλά και εντός του ΝΑΤΟ. Υπάρχει, λοιπόν, έδαφος κατανόησης από τον ηγεμόνα της ΕΕ. Β. τη λήψη απόφασης για τον αγωγό από την Κύπρο στην Ελλάδα και από εκεί στην Ιταλία και στην Κεντρική Ευρώπη (EastMed). Ο αγωγός αυτός προσφέρει και ανάπτυξη και ασφάλεια, αφού μερικώς θα επιδοτηθεί από την ΕΕ και δεν θα μεταφέρει φυσικό αέριο μόνο από την Κύπρο, αλλά και από το Ισραήλ προς την Ελλάδα και την Ιταλία, η οποία είναι μια από τις μεγάλες χώρες της Ευρώπης. Συνεπώς, έχουμε ισχυρή σύγκλιση συμφερόντων που δρα αποτρεπτικά στην όποια τουρκική απειλή.
Γ. τα οφέλη του φυσικού αερίου προς του Τουρκοκυπρίους είναι σοβαρό ζήτημα σε λανθασμένη βάση. Και εμπίπτει σε μια γενικότερη εναλλακτική στρατηγική, η οποία πρέπει να τύχει ενδελεχούς ανάλυσης επί τη βάσει της εξής αρχής: Τα οφέλη θα προκύψουν από μια λύση η οποία θα επανενσωματώνει τα κατεχόμενα στην Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία είναι το μόνο αναγνωρισμένο κράτος και στον ΟΗΕ και στην ΕΕ.
Η θέση αυτή τελεί σε συνάρτηση με τις δυο προηγούμενες και στέλνει το μήνυμα στην Τουρκία και στους Τουρκοκύπριους ότι τα οφέλη από το φυσικό αέριο περνούν μέσα από τη συνέχιση της Κυπριακής Δημοκρατίας και όχι μέσα από τη διάλυσή της. Με τον τρόπο αυτό το φυσικό αέριο είναι πραγματικό κίνητρο για δημοκρατική λύση. Διότι, εάν η λύση δεν είναι δημοκρατική και αν δεν συνιστά μια βελτιωμένη Ζυρίχη χωρίς διχοτομικές γραμμές και τάσεις τουρκοποίησης δεν θα είναι βιώσιμη. Εκτός και αν οι Έλληνες αναγκαστούν σταδιακά να εγκαταλείψουν το νησί ή/και καταστούν μειονότητα.
Εν όψει εκλογών
Λύσεις και εναλλακτικές στρατηγικές και επιλογές, δηλαδή σχέδιο Β, υπάρχουν. Ο σκοπός της τριμερούς της Νέας Υόρκης δεν είναι η επισφράγιση του ναυαγίου. Στόχος είναι να διατηρηθεί η διαδικασία ζωντανή και αν είναι δυνατό να στρωθεί το έδαφος για νέα Γενεύη και να επιδιωχθεί δέσμευση επί των συγκλίσεων με την προσδοκία να είναι δεμένος και ο επόμενος Πρόεδρος, εάν δεν επανεκλεγεί ο Ν. Αναστασιάδης. Βεβαίως, υπάρχει και η αρχή που είναι ενσωματωμένη στην Συμφωνία της 11ης Φεβρουαρίου. ΄Οτι δηλαδή τίποτε δεν αποφασίζεται εάν δεν αποφασιστούν όλα. Ερώτημα λοιπόν: Είναι η τριμερής το τέλος, η αρχή του τέλους ή μια νέα αρχή; Ας το δούμε θετικά στην λογική ότι μπορεί να είναι ένα βήμα για μια νέα αρχή προκειμένου να αποτραπούν οι απειλές και οι κρίσεις. Δεν έχουμε ψευδαισθήσεις. Άλλωστε, έχουμε εκλογές... Διαθέτουμε, όμως, επιμονή και έχουμε δικαίωμα εφόσον ζούμε να ελπίζουμε.
