ΤΟΥΡΚΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ: «ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΙΤΡΕΨΟΥΜΕ ΣΤΟΥΣ Ε/Κ ΝΑ ΜΑΣ ΑΓΟΡΑΣΟΥΝ»

Έγινε δεκτός περιορισμός επί του δικαιώματος αγοράς γης και ιδιοκτησίας - Παραμένει ανοικτό το χρονικό διάστημα της απόκλισης, ενώ ο Ακιντζί εξηγεί πώς θα προκληθεί μόνιμο τετελεσμένο από την πρώτη στιγμή της λύσης

1. Τι θα πει ο Πρόεδρος στον Γ.Γ. του ΟΗΕ για την οικονομία

2. Πού κολλά η έρευνα του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας

3. Ποια είναι τα προβλήματα εφαρμογής του ευρώ στον «βορρά»

4. Πώς οι συνταγματικές δομές και η οικονομία μπορούν να εγείρουν θέματα ασφάλειας

5. Λύνει ή όχι η απουσία εγγυήσεων το θέμα της ασφάλειας και των εγγυήσεων

6. Τερματίζεται ή όχι ο κίνδυνος του εποικισμού με την ομοσπονδιακή λύση

7. Ποιες είναι οι ανησυχίες των Ευρωπαίων για το τ/κ συνιστών κράτος και την οικονομία

Το πιο καυτό των θεμάτων στο Κυπριακό, που δεν έχει ρυθμιστεί και το οποίο απασχολεί την Κυβέρνηση και τον ίδιο τον Πρόεδρο, δεν είναι μόνο το ζήτημα της ασφάλειας, αλλά και αυτό της οικονομίας και δη πώς θα λειτουργήσει στην πράξη μετά τη λύση. Από πού, δηλαδή, και πώς θα βρεθούν τα χρήματα για τη λύση στο πλαίσιο των αποζημιώσεων και πώς θα λειτουργήσει το νέο πολιτειακό σύστημα, ώστε να είναι βιώσιμο. Όπως μάλιστα πληροφορίες αναφέρουν, τις ίδιες ανησυχίες διαπιστώνουν και οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών, που ασχολούνται με τις συνομιλίες.

Ο οικονομικός πονοκέφαλος και το κόστος

Μάλιστα, το οικονομικό θέμα της λύσης είναι ζήτημα που θα τεθεί εκ νέου, όπως πληροφορούμαστε, από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, ενώπιον του Γ.Γ. του ΟΗΕ, επί τη βάσει:

1. Της επιστολής που έχει ήδη παραδώσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προς τον Γ.Γ. του ΟΗΕ στο Νταβός και αφορά στην εξεύρεση επενδυτών, καθώς και στους όρους και τις εγγυήσεις δανείων, που θα χρειαστούν για τη λύση και δη για τις αποζημιώσεις. Επί του παρόντος, μόνο οι ΗΠΑ έχουν υποσχεθεί στις Βρυξέλλες ότι έχουν διαθέσιμο κάποιο ποσό, το οποίο όμως δεν είναι αρκετό για να διασφαλίσει το συνολικό κόστος και τη βιωσιμότητα του νέου συστήματος. Η Κυβέρνηση, πάντως, θεωρεί ότι μαζί με την ασφάλεια είναι σημαντικό το θέμα της οικονομίας, διότι υπάρχει ο κίνδυνος κατάρρευσης, αφού η Κυπριακή Δημοκρατία και δη οι Ελληνοκύπριοι έχουν να πληρώνουν για πολλά χρόνια ακόμη -ώς το 2031- τα 10 δις ευρώ του μνημονίου.

2. Ιδιαίτερο πρόβλημα εντοπίζεται και από τον Πρόεδρο, αλλά και από τις Υπηρεσίες της Ε.Ε. για το γεγονός ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά έχει δείξει κόκκινη κάρτα στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στην Παγκόσμια Τράπεζα, υπό την έννοια ότι δεν έχει επιτρέψει και δεν έχει δώσει επαρκή στοιχεία για την κατάσταση των τραπεζών στα κατεχόμενα. Η αδυναμία συλλογής επαρκών στοιχείων, ακόμη και από αυτήν την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και το γεγονός ότι δεν είναι ολοκληρωμένο το πολιτειακό σύστημα της λύσης προκαλούν δυσκολίες τόσο στην Παγκόσμια Τράπεζα όσο και στο ΔΝΤ, ώστε να δώσουν αριθμούς για το κόστος της λύσης.

Αριθμοί μπορούν να δοθούν για τις αξίες των περιουσιών. Όμως, όπως τονίζεται, και αυτές, δηλαδή οι τιμές των περιουσιών, μπορούν να αλλάξουν ειδικώς μετά τη λύση, μια εξέλιξη που μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες και χρονοβόρες δικαστικές διαμάχες και σε προβλήματα μεταξύ των δύο πλευρών σε επίπεδο, μάλιστα, προσωπικό. Η δικαστική διαδικασία είναι συναφής με την κοστολόγηση της Επιτροπής Αποζημιώσεων και κατά πόσο θα είναι ικανοποιητική και για τις δύο πλευρές.

Το ζήτημα του κόστους και της εξεύρεσης των χρημάτων είναι, όπως τονίζεται, σύνθετο και το τραπεζικό σύστημα είναι άρρηκτα συνδεμένο με τον τρόπο λειτουργίας Μίας Κεντρικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας, που θα υπάγεται στους κανόνες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), καθώς και με την εφαρμογή του ευρώ στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος μετά τη λύση.

Μάλιστα, με το νέο νομοθετικό πλαίσιο της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης για τον τρόπο λειτουργίας των τραπεζών υπάρχουν κανόνες και έλεγχοι στοιχείων και κεφαλαιακής επάρκειας. Το ερώτημα που τίθεται από κυβερνητικής πλευράς είναι το εξής: Εάν δεν είναι υγιές το τραπεζικό σύστημα των κατεχομένων πώς θα λειτουργήσει η λύση, και μάλιστα σε ομοσπονδιακή δομή;

Ο κατοχικός ηγέτης Μουσταφά Ακιντζί είχε θέσει αίτημα ενώπιον των τεχνοκρατών των Βρυξελλών για την υιοθέτηση του ευρώ. Αυτό δεν μπορεί να συμβεί ούτε η λύση, όπως τονίζουν οι Βρυξέλλες, να τεθεί σε εφαρμογή χωρίς τον έλεγχο του τραπεζικού συστήματος. Η άρνηση της τουρκικής πλευράς για ελέγχους παραπέμπει στην ενίσχυση των ενδείξεων ότι οι τράπεζες στα κατεχόμενα είναι μηχανές ξεπλύματος βρόμικου χρήματος για την Τουρκία και για μαφιόζους.

Η τουρκική πολιτική και οι βασικές ελευθερίες

Η διαπραγματευτική ομάδα θεωρεί ότι η περαιτέρω πρόοδος, και δη στα καυτά ζητήματα, όπως της ασφάλειας και της οικονομίας, εξαρτώνται από την Τουρκία, και πιο συγκεκριμένα από τον Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος είναι κυρίαρχος του παιχνιδιού. Το ζήτημα της ασφάλειας είναι σημαντικό για τη βιωσιμότητα της λύσης, αλλά δεν είναι το μόνο. Υπάρχει ένας κατάλογος συναφών ζητημάτων, πέρα της οικονομίας, όπως είναι:

1. Αλλαγή τουρκικής πολιτικής. Επί τούτου δεν διαπιστώνεται ούτε από την Κυβέρνηση ούτε από την αντιπολίτευση κάτι τέτοιο. Η νεο-οθωμανική στρατηγική στοχοθεσία συνεχίζεται σε όλα τα επίπεδα. Και δη στην ανάδειξή της ως περιφερειακής δύναμης. Τμήμα αυτής της πολιτικής είναι και το Κυπριακό, και η λύση της ομοσπονδίας εμφανίζεται επί μακρόν ως όχημα μεταφοράς προς τον στόχο της Άγκυρας. Υπάρχουν επί τούτου σωρεία τουρκικών εγγράφων και δηλώσεων.

2. Δημοκρατικότητα, ελευθερίες και αρχές της Ε.Ε. Με όσα έρχονται στο φως της δημοσιότητας είναι πρόδηλα τα δημοκρατικά ελλείμματα, ακόμη και επί των τεσσάρων βασικών ελευθεριών (διακίνηση προσώπων, αγαθών, κεφαλαίων, υπηρεσιών), αφού, όπως ο κ. Ακιντζί επισήμανε δημόσια, η δικαιοδοσία θα ανήκει στα συνιστώντα κράτη και η εφαρμογή τους θα ρυθμίζεται αναλόγως από σχετικές νομοθεσίες, με απώτερο στόχο να διατηρηθεί σε όλα τα επίπεδα ο τουρκικός χαρακτήρας του βόρειου τμήματος της Κύπρου.

Όχι μόνο στον πληθυσμό και στο έδαφος, αλλά και σε οικονομικά ζητήματα. Όπως επισημαίνει η τουρκική πλευρά προς την Ε.Ε: «Δεν πρόκειται να αφεθούν οι Ελληνοκύπριοι να αγοράσουν εκ νέου τον βορρά, όπως ήταν το σύνθημά τους. Διότι, μια τέτοια εξέλιξη δεν θα είναι ωφέλιμη ως προς τη βιωσιμότητα της λύσης». Από την ελληνοκυπριακή διαπραγματευτική ομάδα τονίζεται ότι αυτό το οποίο έχει γίνει αποδεκτό είναι το εξής: Απόκλιση από την ελεύθερη αγορά και ιδιοκτησία περιουσιών από τους Ελληνοκύπριους στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος για κάποιο χρονικό διάστημα, το οποίο δεν έχει καθοριστεί, έως ότου το βιοτικό επίπεδο των Τουρκοκυπρίων να αυξηθεί και να είναι δυνατό να φτάσει εκείνο των Ελληνοκυπρίων.

Σε αυτά προστίθεται και η ελευθερία του εμπορίου από το τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος, που είναι ζήτημα συναφές με τις ελευθερίες της διακίνησης αγαθών και υπηρεσιών. Θα λειτουργεί, δηλαδή, πέραν της κεντρικής κυβέρνησης. Με αυτονομία. Ο τουρκικός ισχυρισμός, όπως προβλήθηκε από τον κ. Ακιντζί στις 14 Σεπτεμβρίου για το θέμα της ιδιοκτησίας και της περιουσίας, έχει ως ακολούθως: Από την πρώτη στιγμή της λύσης, οι Τουρκοκύπριοι θα συνεχίσουν να έχουν στον βορρά πλειοψηφία επί του εδάφους και επί του πληθυσμού.

Είναι πρόδηλο ότι ακόμη και αν ο χρονικός ορίζοντας αποκλίσεων από το κεκτημένο είναι περιορισμένος, η τουρκική πλευρά θέλει να το εκμεταλλευτεί για να επιτύχει να νομιμοποιήσει τα διχοτομικά τετελεσμένα.

Ως προς το θέμα της δικαιοδοσίας και της κατανομής των εξουσιών, υπογραμμίζεται ότι είναι ζητήματα συναφή με την κυριαρχία και είναι πρόδηλη η τάση για τη διχοτόμησή της και σε αριθμητικό και σε ουσιαστικό επίπεδο, μέσα από την κατανομή εξουσιών και τις δομές του νέου πολιτειακού συστήματος. Σε αυτά προστίθεται και η θέση Ακιντζί ότι: «Οι αρχές και αξίες της Ε.Ε. δεν χωρούν σε μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία». Ερώτημα: Εφόσον δεν γίνονται αποδεκτά τα στοιχειώδη δημοκρατικά δικαιώματα, πώς μπορεί να είναι δημοκρατικό ένα τέτοιο πολιτειακό σύστημα;

Λειτουργικότητα και τετελεσμένα

3. Συνταγματική και πολιτειακή λειτουργικότητα και συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εάν το Σύνταγμα, επί τη βάσει του οποίου θα τεθεί σε εφαρμογή το πολιτειακό σύστημα, δεν είναι λειτουργικό τότε γεννώνται ζητήματα βιωσιμότητας. Ακόμη και αν δεν μπούμε στις λεπτομέρειες του Συνταγματικού, διότι δεν τις γνωρίζουμε, από ένα και μόνο κεφάλαιο, που αφορά το νέο πολιτειακό σύστημα, γεννάται προβληματισμός.

Αναφερόμαστε στον Μηχανισμό Διαχείρισης ή Επίλυσης Κρίσεων. Όταν ένα Σύνταγμα καταρτίζεται επί τη βάσει του ότι θα προκύπτουν κρίσεις, και δη πολιτειακές, οι συντάκτες του και οι εμπλεκόμενοι στις συνομιλίες αποδέχονται εκ των προτέρων ότι πάσχει από δυσλειτουργικότητα.

Δεν θα επεκταθούμε στη σύνθεση του εν λόγω Μηχανισμού, που είναι τέτοια ώστε να εμπλέκεται σε νομοθετικά π.χ. θέματα η δικαστική και εκτελεστική εξουσία, γεγονός που σημαίνει την αλλοίωση, αν όχι την κατάργηση, της βασικής λειτουργίας ενός δημοκρατικού πολιτειακού συστήματος, που αφορά στη διάκριση των τριών εξουσιών, δηλαδή της νομοθετικής, της δικαστικής και της εκτελεστικής. Τα ζητήματα της πολιτειακής λειτουργικότητας είναι συναφή με την οικονομία και με την κοινωνική συνοχή και αντίστροφα.

4.Τετελεσμένα της εισβολής και ανατροπή τους. Εκ των ανωτέρω είναι πρόδηλο ότι υπάρχει πρόβλημα με την εκπλήρωση ακόμη ενός όρου για τη βιωσιμότητα. Από την υπό συζήτηση λύση δεν προκύπτει η ανατροπή των τετελεσμένων της εισβολής. Δηλαδή του πληθυσμιακού, γεωγραφικού και διοικητικού διαχωρισμού της Κύπρου. Αντιθέτως, νομιμοποιείται, όπως μας υπενθυμίζει και ο κ. Ακιντζί, το ψευδοκράτος ως ισότιμο συνιδρυτικό κράτος και εντάσσεται στο διεθνές σύστημα. Θα συνεχίσει να έχει το Σύνταγμά του, τη Βουλή του και τη Διοίκησή του, έδαφος και πληθυσμό.

Αυτή είναι μια διεθνικού χαρακτήρα ομοσπονδία, της οποίας πηγή είναι η εισβολή και βάση συζήτησης οι πραγματικότητες, δηλαδή τα τετελεσμένα, που δημιούργησε ο τουρκικός στρατός το 1974. Το υφιστάμενο ψευδοκράτος θα καταστεί, αφού νομιμοποιηθεί, ισότιμο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος. Εκκρεμεί και δεν γνωρίζουμε ακόμη πώς θα λειτουργεί η Κεντρική Κυβέρνηση και ποιες εξουσίες και αρμοδιότητες θα έχει με τα συνιστώντα κράτη.

Κάτι που είναι συναφές ζήτημα με το κατάλοιπο εξουσίας και το πρωτογενές δίκαιο. Εάν, δηλαδή, οι εξουσίες που δεν αναφέρονται ρητώς ότι ανήκουν στην Κεντρική Κυβέρνηση θα ανήκουν στα συνιστώντα κράτη, οπότε αυτά θα μπορούν να παράγουν πρωτογενή μορφή δικαίου.

Ασφάλεια και εγγυήσεις

6. Το θέμα της ασφάλειας δεν αφορά μόνο στις ξένες εγγυήσεις. Οι συνθήκες ανασφάλειας σε ένα πολιτειακό σύστημα μπορεί να προκύψουν και μέσω συνταγματικών και άλλων οικονομικών, για παράδειγμα, προβλημάτων, που απειλούν την κοινωνική συνοχή και αποτελούν αιτίες ή και αφορμές για διάλυση. Αυτό είναι που απασχολεί και μερίδα τεχνοκρατών στις Βρυξέλλες με το Κυπριακό.

Η διάλυση, όπως θεωρούν, δεν είναι αναγκαίο να προκύψει από μια εξωτερική στρατιωτική επέμβαση, αλλά από μια συνταγματική ή οικονομική κρίση. Ή από το πληθυσμιακό, που είναι αλληλένδετο θέμα με τον εποικισμό, ο οποίος μετά τη λύση ενδέχεται να λάβει τη μορφή μουσουλμανικών πληθυσμών είτε ως προσφύγων είτε ως μεταναστών από την Τουρκία, τους οποίους χωρίς δυνάμεις ασφαλείας ποιος θα τους διώξει; Τίθεται και το εξής ερώτημα: Αν έρθουν Τούρκοι πολίτες ως τουρίστες ή εργάτες και μείνουν παράνομα στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος ποιος θα τους διώξει;

Η εμπειρία της προσφυγικής κρίσης στην Ελλάδα δείχνει ότι η Ε.Ε. δεν έχει πρόθεση να έρθει σε αντιπαράθεση με την Τουρκία ή να προσφέρει την ορθή αλληλεγγύη. Υπάρχουν και πολιτικές προσωπικότητες στην Ε.Ε., πέραν των τεχνοκρατών, και δη ευρωβουλευτές, που κατέχουν το Κυπριακό, οι οποίοι επισημαίνουν ότι: «Θα πρέπει να εξευρεθούν τρόποι να θωρακιστούν τα σύνορα της Ε.Ε. στην Κύπρο και ειδικότερα στον βορρά στο πλαίσιο μιας ομοσπονδίας, παρότι -όπως προσθέτουν- θα είναι δύσκολο.

Ένα από τα μεγάλα προβλήματα της Ε.Ε. είναι ότι η Ε.Ε., ως τέτοια, δεν μπορεί να υπερασπιστεί τα σύνορα των κρατών-μελών και, ως εκ τούτου, τον ρόλο αυτό αναλαμβάνουν τα ίδια τα κράτη-μέλη ή το ΝΑΤΟ, όπως συνέβη στο Αιγαίο». Εκείνο που προβληματίζει είναι το εξής: «Να μην μετατραπεί ο βορράς σε χώρο από τον οποίο θα γίνεται εξαγωγή μουσουλμανικού πληθυσμού στην Ευρώπη, πολύ δε περισσότερο στην Κύπρο, η οποία θα κινδυνέψει από την αύξηση ακραίων κινημάτων που θα επηρεάσουν τη συνοχή και τη βιωσιμότητα της λύσης».

Το πρόβλημα της ασφάλειας δεν εντοπίζεται μόνο στις εγγυήσεις, αλλά και στις δομές του πολιτειακού συστήματος. Είναι άλλο πράγμα να είναι το πολιτειακό σύστημα ομόσπονδο και διεθνικό και άλλο να είναι ενιαίο με δύο τουρκοκυπριακές ζώνες σε επίπεδο αυτοδιοίκησης και με μια κεντρική Κυβέρνηση. Εάν, για παράδειγμα, η Ισπανία δεν ήταν αποκεντρωτικό ενιαίο πολιτειακό σύστημα και ήταν ομόσπονδο, η Καταλανία και η Χώρα των Βάσκων θα είχαν κάνει ήδη φτερά. Όπως συνέβη με το βελούδινο διαζύγιο της Τσεχοσλοβακίας.

Χάρτες, καντόνια και χαλινάρι

Τα ζητήματα της βιωσιμότητας είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους από την οικονομία ώς τις δομές του πολιτειακού συστήματος και τα δημοκρατικά ελλείμματα. Σε αυτά προστίθεται ο εξωτερικός παράγοντας Τουρκία. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά το θέμα της ασφάλειας είναι μεν σημαντική η αποχώρηση των στρατευμάτων και η απουσία ξένων εγγυήσεων, αλλά χωρίς την αλλαγή της επεκτατικής τουρκικής πολιτικής η απειλή θα συνεχίσει να είναι υφίσταται.

Επί του παρόντος η τουρκική πλευρά επιμένει να συνδέει την επίδοση χαρτών επί του εδαφικού με την εκ των προτέρων αποδοχή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ότι θα υπάρχουν εγγυητικά δικαιώματα. Τραβά, μάλιστα, το σχοινί και υποστηρίζει ότι δεν θα γίνουν μεγάλες εδαφικές αναπροσαρμογές, λέγοντας «όχι» σε πρόταση που αφορούσε τη δημιουργία δύο ελληνοκυπριακών καντονιών στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος, ένα στη Μόρφου και το άλλο στην Καρπασία.

Πάντως, θα πρέπει όλοι να είναι προσγειωμένοι, διότι ακόμη και αν δεν υπάρχουν εγγυήσεις, δεν σημαίνει ότι επιλύεται το ζήτημα της ασφάλειας και της βιωσιμότητας. Είναι πρόδηλη η ναρκοθέτηση των πυλώνων βιωσιμότητας της ομοσπονδιακής λύσης από πολλές μεταβλητές.

Το ερώτημα είναι, κατά πόσον, ώς το τέλος του 2016, ο κ. Έιντε μπορεί να είναι επιτυχής στο έργο του, εξουδετερώνοντας τις νάρκες, που ξεπηδούν από την ίδια τη μορφή της υπό συζήτηση διευθέτησης, και απειλούν όχι μόνο να τερματίσουν άδοξα τις υφιστάμενες προσπάθειές του, αλλά και να τινάξουν στον αέρα μια ομοσπονδιακή λύση, στην περίπτωση που αυτή γίνει δεκτή. Μπορεί ο ίδιος ή άλλοι να βάλουν χαλινάρι στην επεκτατική πολιτική της Τουρκίας και πώς;