Κατά τη διάρκεια μιας πρόσφατης συζήτησης με τον αδερφό μου σχετικά με τα μέτρα αντιμετώπισης της κρίσης, γύρισε και με ερώτησε «αν δεν υπήρχε το φυσικό αέριο, τότε ποια ελπίδα θα είχαμε;»

Σκεφτείτε το για μερικά δευτερόλεπτα. Ποιες θα ήταν οι πραγματικές προοπτικές ανάπτυξης της οικονομίας μας αν δεν υπήρχε, η έστω και μακροπρόθεσμη, δυνατότητα αξιοποίησης των υποθαλάσσιων φυσικών μας πόρων; Ποιοι άλλοι τομείς θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να αναπτυχθούμε;

Ο χρηματοοικονομικός μας τομέας; Η ναυτιλία μας; Η οικοδομική βιομηχανία; Η γεωργία μας; Το μέτριας στάθμης τουριστικό προϊόν μας; Η διεθνώς περιθωριακή τριτοβάθμια εκπαίδευση μας; Οι, εν πολύς, κρατικοδίαιτες ιδιωτικές ιατρικές υπηρεσίες μας; Τα δυο-τρία - πέντε γήπεδα γκολφ και οι τρεις- τέσσερεις μαρίνες στο χαρτί; Τα δέκα μικρά οινοποιία; Τα δέκα μικρά τυροκομεία; Η μια generic φαρμακοβιομηχανία; Οι εμπορικοί οίκοι μας που μόνο εισάγουν; Τα supermarket και τα καφέ;

Η απάντηση είναι απλή: Αν αφαιρέσουμε από το ΑΕΠ την συμβολή του χρηματοοικονομικού τομέα και των σχετικών με αυτό νομικολογιστικών υπηρεσιών, την πλοιοδιαχείριση και τον τουρισμό, η Κύπρος είναι ανύπαρκτη οικονομικά, αφού κανένας άλλος κλάδος παραγωγικής δραστηριότητας δεν συνέβαλλε ουσιαστικά στην αύξηση του ΑΕΠ μας τα τελευταία χρόνια.

Και γι’ αυτό δεν σωζόμαστε με τρία ή τέσσερα ή ακόμα και πέντε ιδιωτικά ιατρικά κέντρα, ούτε με πέντε γήπεδα γκολφ, αλλά ούτε και με τις μαρίνες και τις πολυκατοικίες που θα τις περιβάλλουν. Και φυσικά δεν σωζόμαστε ούτε με τη δημιουργία πέντε – έξι χιλιάδων θέσεων εποχιακής, κυρίως, απασχόλησης όταν η ανεργία τον Οκτώβριο θα ξεπερνά τις 100 χιλιάδες ανθρώπους. Με άλλα λόγια, δεν σωζόμαστε αν ασχοληθούμε μόνο με ότι ασχολούμασταν όλα αυτά τα χρόνια με τον τρόπο που ασχολούμασταν μαζί του. Χρειάζεται να αλλάξει το μοντέλο ανάπτυξης μας με την εισαγωγή, πρώτα και κύρια, βέλτιστων πρακτικών. Για παράδειγμα, αν θα προωθηθεί η ανάπτυξη γης, τούτη πρέπει να γίνει στη βάση των βέλτιστων πρακτικών του κλάδου. Το ίδιο και με την τουριστική βιομηχανία, το εμπόριο, τη γεωργία, την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τις ιατρικές υπηρεσίες κοκ. Αλλιώς, θα έχουμε ένα από τα ίδια σε 20 χρόνια. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν πριν την ανάπτυξη της «βιομηχανίας» φυσικού αερίου ώστε να μην «πιαστούμε» και πάλι από ένα – δυο κλάδους ανάπτυξης. Βέβαια, το ερώτημα είναι αν μπορούμε, στα αμέσως επόμενα χρόνια να υιοθετήσουμε την απαραίτητη νοοτροπία για κάτι τέτοιο, ώστε οι νέες βάσεις να τεθούν τώρα που όλα αναδομούνται. Νοουμένου, φυσικά, ότι σώζεται ο τραπεζικός τομέας και αρχίζει να λειτουργεί, έστω και υπό συνθήκες ύφεσης, η αγορά.

Δεν υπάρχει άλλη επιλογή και αφού η σημερινή γενιά χάνεται που χάνεται, τουλάχιστον ας μην χαθεί και η επόμενη, λόγω της ασχετοσύνης, του ερασιτεχνισμού και του πρόσκαιρου οπορτουνισμού μας.