Με αφορμή τη συζήτηση γύρω από τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για να επέλθει ανάπτυξη στην κυπριακή οικονομία, κυκλοφόρησε ένας κατάλογος με τα αυτοπροβαλλόμενα μεγάλα επενδυτικά έργα που αναζητούν χρηματοδότηση. Προκαλώ οποιονδήποτε να διέλθει τη συγκεκριμένη λίστα για να διαπιστώσει ότι σχεδόν όλα τα έργα αφορούν στην ανάπτυξη γης: γήπεδα γκολφ, οικιστικά συγκροτήματα, κι’ άλλα γήπεδα γκολφ, κι’ άλλα οικιστικά συγκροτήματα, κοκ.

Όλα τα πιο πάνω παρουσιάζονται διανθισμένα με κάθε είδους εύηχα ονόματα που δίνουν την εντύπωση ότι με ακόμα δέκα – είκοσι πολυκατοικίες, οποιασδήποτε μορφής, η Κύπρος θα δημιουργήσει αναπτυξιακό ρεύμα. Δυστυχώς, το πιστεύουμε επειδή μόνο αυτό μπορούμε να δούμε. Όλοι μας, επιχειρηματίες, πολιτικοί και τραπεζίτες ξέρουμε μόνο να ενεργούμε ως «ντιβέλοπερς». Πλησιάζει, ας πούμε (το παράδειγμα είναι πραγματικό) ένας νέος επιχειρηματίας κάποια τράπεζα έχοντας στα χέρια του μια ευφάνταστη ιδέα, ένα ολοκληρωμένο επιχειρηματικό σχέδιο, επιτυχημένη πολυετή εμπειρία στον κλάδο του, μεταπτυχιακή κατάρτιση, ραγδαία αναπτυσσόμενη πελατεία, εισόδημα εκατόν χιλιάδων ευρώ το χρόνο, και τι του ζητά η τράπεζα για να τον χρηματοδοτήσει; Υποθήκη ακίνητης περιουσίας. Πόσα είναι έτοιμη η τράπεζα να του δώσει; Το 70% για κάλυψη των εξόδων οικοδομής της όποιας υποδομής είναι απαραίτητη για την επιχείρηση. Γι’ αυτή καθ’ αυτή την επιχείρηση και τις προοπτικές της ούτε λόγος! Μετρά μόνο το ακίνητο. Άρα, είτε ο ενδιαφερόμενος έκτιζε μια πολυκατοικία, είτε έφτιαχνε ένα εστιατόριο ή ένα νοσοκομείο, για το κυπριακό «παζάρι» (κράτος, τράπεζες και επιχειρηματίες) είναι το ίδιο. Γιατί; Επειδή όλοι σκέφτονται μόνο, δυστυχώς, ως «ντιβέλοπερς», αφού είτε είναι τεμπέληδες και βαριούνται να ενσκήψουν όπως πρέπει και να εξετάσουν τρόπους ανάπτυξης άλλους από το «ντιβέλοπιγκ» είτε είναι τόσο συντηρητικοί όσο τους επιβάλει η γνωσιολογική άγνοια τους. Με εξαίρεση την περίπτωση της αγοράς χρέους τρίτης χώρας – όπου, ξαφνικά, κάποιοι τραπεζίτες έγιναν τρομακτικά ριψοκίνδυνοι, με τα λεφτά μας φυσικά –  τούτο συμβαίνει και στα πολύ υψηλά επίπεδα!

Ας θυμηθούμε, για παράδειγμα, την περιβόητη συνεργασία με το Κατάρ. Σε τι αφορούσε εκείνη η συνεργασία; Αφορούσε στην σύμπραξη δυο κυβερνήσεων για την κατασκευή, κακά τα ψέματα, μιας πολυκατοικίας! Αν είναι δυνατόν! Τόση είναι η φαντασία μας; Τόσες είναι οι δυνατότητες μας; Μια ακόμα πολυκατοικία; Ένα ακόμα mall; Ένα ακόμα συγκρότημα εξοχικών κατοικιών; Νομίζω ότι μπορούμε καλύτερα!  

Πρόσφατα έμαθα, εντελώς τυχαία, ότι τα κράτη του Κόλπου αγοράζουν εκτάσεις γεωργικής γης στην Αφρική, στην Αυστραλία και αλλού, που τις καλλιεργούν για την παραγωγή τροφίμων. Οι λόγοι για τους οποίους το πράττουν είναι νομίζω εμφανείς. Το ίδιο πράττουν και στους τομείς της εκπαίδευσης, της ιατρικής, των επιστημών και των τεχνών. Επενδύουν εκτός των χωρών τους, αλλά και εντός, προσελκύοντας εγνωσμένου κύρους αμερικανικά και ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, ιατρικά κέντρα, ιδρύματα έρευνας και τεχνολογίας, ακόμα και διεθνούς φήμης μουσεία και γκαλερί, κοκ ώστε να δημιουργήσουν όλα όσα χρειάζονται για το παρόν και το μέλλον. Το ίδιο πράττει και το «εσχάτως ανακαλυφθέν» από εμάς, Ισραήλ. Δεν υποστηρίζω ότι το μοντέλο των χωρών του Κόλπου (ή ακόμα και του Ισραήλ) είναι κατάλληλο για μας, αλλά το αναφέρω για σκοπούς προβληματισμού ώστε να αναλογιστούμε πως συμπεριφερθήκαμε όταν προσεγγίσαμε κάποιους από αυτούς για να συνεργαστούμε. Τι είχαμε να προσφέρουμε και τι προσφέραμε και, φυσικά, τι έγινε στο τέλος…tragic!  

Αυτά για το ποιοι είμαστε. Το «ποίοι θα είμαστε» θα εξαρτάται από τις αυριανές μας πράξεις. Με άλλα λόγια, έχουμε ελπίδα να αλλάξουμε και να προσαρμοστούμε στα όσα συμβαίνουν γύρω μας και να σταματήσουμε όλοι, επιχειρηματίες, τραπεζίτες, κρατικοί υπάλληλοι και πολιτικοί, να σκεφτόμαστε μόνο σαν «ντιβέλοπερς» και να αρχίσουμε να αναλογιζόμαστε τις πραγματικές δυνατότητες μας που είναι όντως πολλές και που αν τις αξιοποιήσουμε με νεωτερικούς τρόπους και μεθόδους, το μέλλον μας θα είναι ευοίωνο.