Μια αισιοδοξία αποπνέεται στο φυλλάδιο της κυβέρνησης για την «θεραπευτική» λύση της ομοσπονδίας. Είναι άλλωστε στην φύση των διαφημιστών να πωλούν ωραιοποίηση της πραγματικότητας. Η υδατική κρέμα εξαφανίζει τις ζάρες από το πρόσωπο της λύσης. Δεν γερνάτε, φίλοι αγοραστές των λύσεων μας. Πεθαίνετε νέοι. 

Η σωτήρια λύση που πωλούν λοιπόν οι πωλητικοί μας είναι ότι αν η λύση είναι ομοσπονδιακή κι όχι συνομοσπονδιακή (όπως εμμανώς επιδιώκει η altera pars, αλλά φαίνεται ποσώς να το επιτυγχάνει... παρωνύμως), το πρόβλημα της ενότητας του κράτους επιλύεται, με συνταγματική αποτροπή της απόσχισης.

Προβλέπεται μία κυριαρχία και μία υπηκοότητα, μας διαφημίζει η μπροσούρα. Δεν διασαφείται όμως τί συνεπάγεται για την «ενότητα» αυτή και «μία» διεθνή προσωπικότητα το γεγονός ότι για πρώτη φορά στην ζωή της δημοκρατίας η «μία» κυριαρχία θα είναι μοιρασμένη. Κι επί πλέον, ότι οι ομοσπονδίες εγγενώς περιλαμβάνουν στα δομικά μεινονεκτήματά τους μια σύγχυση των υπηκοοτήτων, μια έλλειψη συνοχής και συνέπειάς της έννοιας της υπηκοότητας, που αναγνωρίζεται από τους μεγάλους ειδικούς της ομοσπονδίας ως υπονομευτική της βιωσιμότητας της ομοσπονδίας.

Είναι κανείς πολίτης της «ενιαίας» δημοκρατίας πρωτίστως και μετά της «εθνικής» πολιτείας του ή, αντίστροφα, η προσήλωσή του οφείλεται πρώτον στην κοινότητα, πολιτεία ή «συνιστών κρατίδιό» του; Τα δικαιώματά του είναι ατομικά ανθρώπινα δικαιώματα, όπως αυτά που αναγνωρίζει η διεθνής νομοθεσία ή πρωτίστως κοινοτικά και διεκδικητικά, «αντίπαλα», ως προς τους πολίτες της αλλης κοινότητας; Και θα αποτείνεται η κεντρική πολιτεία απευθείας στον πολίτη ή διαμέσου της κοινότητας ή πολιτείας του; Τί θα θεωρεί ο ίδιος ο πολίτης;

Θα περιμέναμε ένα πιο γνήσια προβληματισμένο κείμενο, μια πιο ειλικρινή, συνθετική παρουσίαση των δομικών, εγγενών συγκριτικών πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων της ομοσπονδίας έναντι του ενιαίου κράτους, της συνεταιρικής δημοκρατίας σε σύγκριση με την πλειοψηφική (majoritarian) διακυβέρνηση και της «ομαδοποιητικής» (group building) συνεταιρικής δημοκρατίας σε αντιδιαστολή προς την «ενσωματική» ή δημιουργό υπερεθνικών συμμαχιών (integrative, cross-cutting) μοιρασμένη, κοινή ή συναινετική διακυβέρνηση.

Τούτο είναι είναι καίριας σημασίας, αφού τα εγγενή αυτά «δομικά» μειονεκτήματα πρέπει να λαμβάνωνται σοβαρώς υπ’ όψιν όταν κρίνεται η καταλληλότητα των συνταγματικών λύσεων. Διότι, και στην πιο αισιόδοξη προοπτική να υπάρχει το βολουνταριστικό στοιχείο στην εξίσωση της λύσης, η απαιτούμενη «καλή θέληση» των εθνικών ομάδων και των ελίτ των να μπορέσουν (ή θελήσουν) να διατηρήσουν την ομοσπονδιακή πολιτεία και την συνεταιρική διακυβέρνησή της, οι καθημερινές τριβές κι εντάσεις που θα προκαλούν στην καθημερινή ζωή της δημοκρατίας τα δομικά κι αναπόφευκτα προβλήματα της «διαφημιζόμενης» λύσης θα δοκιμάζουν μέχρι σημείου συντριβής της την προϋποτιθέμενη (αλλά τόσον αμφίβολη) καλή αυτή θέληση.

Ο Φιλόσοφος πίστευε στην «ευβουλία», την πολιτική αρετή της «εύστοχης» διαβούλευσης των, προφανώς καλώς ενημερωμένων, πολιτών: «ορθότης η κατά το συμφέρον προς τι τέλος, ού η φρόνησις αληθής υπόληψις εστιν» (Aριστοτέλης, Hθικά Ευδήμεια, VI.9). Η κυβέρνηση δεν μας εμπιστεύεται ή σταματά η εύστοχη επιλογή, η ευβουλία μας, στις εκλογές που την έφεραν στην εξουσία;

Παραμένει η ιστορικά απαξιωμένη λενινιστική αρχή της υποταγής στο «vanguard party», το καθοδηγούν Κόμμα, «μόνο αυτό κάτοχο όλων των φώτων» ή αποδέχεται την δημοκρατία ως συνεχή διαδικασία διαβούλευσης και συμμετοχής του πολίτη στα πολιτικά δρώμενα, και μάλιστα αυτά που ορίζουν την πολιτική, κοινωνική και εθνική του επιβίωση;

Εις τον κρημνόν αιωρούμενοι Αιώρα αιώρει όσους πιστεύουν πραγματικά ότι η ομοσπονδία απομακρύνει τον κίνδυνο της διχοτόμησης. Όταν ο Μακάριος απέρριπτε την ομοσπονδία διότι δημιουργεί «την υποδομή για την απόσχιση», είχε βάλει το δάκτυλο στην πληγή. Η ομοσπονδία ακριβώς παρέχει τα κανονιστικά, νομιμοποιητικά δικαιώματα (normative rights) για την απόσχιση. Το έδαφος, την κυριαρχία, την αυτοδιοίκηση, την λαϊκή υπόσταση, άρα και την λαϊκή βούληση. Κι αυτό, το σημειώνουν οι ειδικοί της ομοσπονδιακής επίλυσης των «εθνικών συγκρούσεων».

Ας προστεθεί ότι και τα πρόθυμα δημόσια «αυτομαστιγώματά» μας αναγνωρίζουν και τα προβαλλόμενα, για δεκαετίες από τους Τουρκοκυπρίους, «θεραπευτικά της βίας» εναντίον τους δικαιώματα απόσχισης («remedial rights»). Η διαδικασία της «αλήθειας και συμφιλίωσης» (truth and conciliation), έρχεται στο απότοκο της λύσης κι είναι αμοιβαία, αλλιώς απλώς διευκολύνει την διαπραγματευτική θέση κι επιδιώξεις, διαιρετικές κι αποσχιστικές, της αντιπάλου πλευράς, στην περίπτωση των Τουρκοκυπρίων. Να σημειώσουμε και την καταλυτική έρευνα του Ulrich Schneckener που, από τα 11 στοιχεία που είναι αναγκαία (αν κι όχι επαρκή) για την επιτυχία της συνεταιρικής, power sharing, διακυβέρνησης, και σε συντριπτική σύγκριση με κάθε άλλο διεθνές παράδειγμα, η Κύπρος είναι η μόνη στην οποία απουσιάζουν όλα, μα όλα τα στοιχεία που συνηγορούν στην επιτυχία της ομοσπονδίας (Schneckener, Ulrich, 2002. "Making Power-Sharing Work: Lessons from Successes and Failures in Ethnic Conflict Regulation". In Journal of Peace Research, Nils Peter Gleditsch, eds, Volume: 39 Issue: 02). Πρόβλεψη; Μηδέν εις το πηλίκον. Ζερό για τους Ζορό μας.

Ακόμη κι ο «υποσημειογράφος» του σχεδίου Ανάν, Tim Potier, στην ευμεγέθη δουλειά των ψιλών λειτουργικών διορθώσεων του σχεδίου Ανάν, A Functional Cyprus Settlement: the Constitutional Dimension, στις εκδόσεις Peleus: Verlag, 2007, τελικά παραδέχεται ότι «αν δύο εθνικές ομάδες δεν θέλουν να μείνουν μαζί, δεν υπάρχει τίποτε και κανείς που να τις αναγκάσει να συζούν κάτω από την ίδια κρατική στέγη».Το δίλημμα «ομοσπονδία ή διχοτόμηση» είναι, πώς θα το αναγνώριζαν στο φως των Σοφιστικών Ελέγχων οι φιλόσοφοι Thomas Carthart και Daniel Klei, ένα «ψευδοδίλημμα» (στο ‘Ο Αριστοτέλης και το Άαρντβακ πάνε στην Ουώσιγκτον: Αναλύοντας την Πολιτική Μπουρδολογία με την Φιλοσοφία και τα Αστεία’). Κι ο αντίλογος στην διχοτόμηση αποδεικνύεται πρόλογός της.