Έτι και έτι ο τέττιξ. Άργησε φέτος...
'Αρκεί τέττιγας μεθύσαι δρόσος - αλλά πιόντες
αείδειν κύκνων εισί γεγωνότεροι.
Ομήρου Λέξις: 'Οίον τέττιξιν' - σαν τα τζιτζίκια. Ιλιάς Γ 150

Έτι και έτι ο τέττιξ. 'Άσπετος ρει', κυλά ασταμάτητη και δυνατή η ωδή των τζιτζικιών, στο Ιουλιάτικο καύμα της ημέρας ('έξω πυρώνει θείος Ιούλιος μήνας'). Συνοδεύοντας το μονήρες πρωινό, τετράωρο διάβασμά μου: σαν τον γέροντα Τιθωνό, με αποδυναμωμένη του σώματος την ικμάδα - 'ουδέ τι κίκυςέστ' ενί μέλεσσιν' - κλεισμένος (από την Ηώ, του πρωγιού μας την θεά;) στον θάλαμό μου. Βγήκε η θεά, γαρ, στην δουλειά της, την ημέρα και το φως να φέρει, η λαμπερή μας, στους θνητούς...

Καθώς ασταμάτητα κορδακίζουν έξω τα τζιτζίκια, κι 'άσιτος και άποτος' (όπως και του μύθουο γεροτζίτζικας) ξεχνιέμαι στων βιβλίων το τραγούδι μου κι εγώ, πώς να μην θυμηθώ τον γερο-Τζίτζικα Τιθωνό, 'βίω μακρώ δαπανηθέντα' να έχει μεταμορφωθεί σε τζίτζικα - 'μετέβαλεν εις τέττιγα η θεός', μας μεταφέρειστα σχόλια του σχετικού ομηρικού Ύμνου ο Ελλάνικος - και κλεισμένος στον μοναχικό του θάλαμο απ' την σύζυγο Ηώ, να τέρπει και να τέρπεται με την ασταμάτητη, 'άσπετο αυδή' του, το μόνο κι ηχηρό τραγούδι που του έμεινε να λέει... 'Vocem tamen nascar, vocem mihi fata relinquent', 'κι όμως (αγνώριστο) θα με γνωρίζουνε απ' την φωνή, την φωνή θα μου αφήσει η μοίρα' - όπως, στην παράλληλη ιστορία της ζαρωμένης κι αδύναμης στα αιώνια γηρατειά της Σίβυλλας, διηγείται στις Μεταμορφώσεις του ο Οβίδιος: Μεταμ. 14, 153).

Μεταμορφώσεις και θαύματα αποφεύγει στον φιλοσοφικό ρεαλισμό της ποίησής του ο Όμηρος.
Αρχαίοι σχολιαστές, όπως ο Ευστάθιος, όμως δεν μπορούν να μην συνδέσουν την ομηρική μεταφορά των θαυμαστικών λόγων των Τρώων γερόντων στην θέα, στα τείχη, της ωραίας Ελένης, στην Τειχοσκοπία, την ραψωδία Γ, 150. Ίσως, λοιπόν, πιο ρεαλιστικά ο ποιητής, της ονοματοποιΐας ο μαέστρος, να εμπνεύστηκε την μεταφορά από τον ήχο που κάνουν τα φαφούτικα τα γεροντάκια: τζ τζ τζ, - ούτε οδοντοστοιχίες τεχνητές, ούτε ακριβά 'οδοντικά εμφυτεύματα' για τους βοηθούς εισαγγελείς είχεν ακόμη η εποχή!

Ή, πάλι, από τον ακατάσχετο λήρο, τον 'άσπετο αυδή', την φωνή που μόνη η μοίρα τους έχει αφήσει πια καταφυγή στην περιθωριοποιημένη απραξία των κουτσομπόληδων γερόντων, στις συνάξεις στα αρχαία τους ΚΑΠΗ. Κάτι για να προσδώσουν ποιητικότητα στην μεταφορά του στίχου, κάτι για να δείξουν, όπως το συνηθίζουν, ευμάθεια και ειδημοσύνη, οι Ομηρικοί σχολιαστές, ο Ευστάθιος κι ο Αρίσταρχος, δεν διανοούνται να παραβλέψουν την μυθική σύνδεση των γερόντων της Ιλιάδος 'τζιτζικιών' με το γήρας του εραστού, κάποτε, της θεάς Ηούς, που μεταμορφώθηκε από εκείνη σε τζίτζικα, ώστε με μόνη να την τέρπει την φωνή του.

Σχολιάζει ο Ευστάθιος (είμεθα τυχηροί, υπάρχει στο διαδίκτυο, ώστε να τον διαβάζουμε, σαν τον Τιθωνό κλεισμένοι στον θάλαμό μας!):
"Τιθωνός... ες βαθύ γήρας ελάσας και ζην μηκέτι εθέλων, ητήσατο παρά της Ηούς θάνατον... η δε αδυνατούσα - ήδη γαρ ενεγράφη τοις αθανάτοις ο Τιθωνός - εις τέττιγα μετέβαλεν αυτόν"
(Ευστάθ. 825, 49 - σχόλ. Λ 1-2:
'Ηώς δ' εκ λεχέων παρ' αγαυού Τιθωνοίο/όρνυθ', ίν' αθανάτοισι φόως φέρει ηδέ βροτοίσι'. Έχοντας φτάσει σε βαθιά γεράματα ο Τιθωνός και μή θέλοντας άλλο να ζει, ζήτησε από την Ηώ να πεθάνει... Αδυνατώντας εκείνη να ικανοποιήσει το αίτημα, γιατί ήδη τον είχαν κάνει αθάνατο οι θεοί, τον μεταμόρφωσε σε τζιτζίκι. Αλλά, γιατί (καλή ώρα) το κλείσιμο του Τιθωνού στον θάλαμο, στο κλουβί, απ' την θεά, αφού γηρασμένος κι αδύναμος δεν μπορεί να κουνηθεί και να φύγει;
Εξηγώντας τον μύθο, με αναφορά στην 'Παράδοση του Τιθωνού στον Ομηρικό Ύμνο στην Αφροδίτη', ο πολύς Ι. Κακριδής (Ομηρικές Έρευνες, Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα 1984, σ σ. 159-174) εξηγεί την αρχαία
κρίση για την 'αρίστη βουλή' της θεάς συνδέοντάς την με την φωνή του τζίτζικα Τιθωνού: όχι για να μην τον ακούει πια, αλλά το αντίθετο, για να χαίρεται την φωνή του.

Όπως στον Ευστάθιο, στο σχόλιό του στο Λ 1 της Ιλιάδος: 'μετέβαλεν εις τέττιγα, όπως δια της φωνής αυτού τέρποιτο διηνεκώς ακούουσα'.
Αλλά, γιατί 'άσιτος και άποτος' ο γερο-τζίτζικας; Κι ο μεν υποφαινόμενος για να μην βαρύνει το στομάχι και
την κεφαλή, εμποδίζοντας το διάβασμα - αφού 'παχεία γαστήρ λεπτόν ου τίκτει νόον'. Συστατικό του αιτιολογικού μύθου καί η 'άσπετος φωνή' και η αφαγία. Να εξηγεί το ζαρωμένο και σμικρυνόμενο του γήρατος κορμί, το 'longa Tithoni minuit senectus', όλο και μίκραινε γερνώντας ο Τιθωνός, στις Ωδές του Ορατίου (Ωδ. 2, 16, 30);
Μάλλον, όπως εξηγεί ο. Κακριδής, εδώ συνείρονται όλα τα στοιχεία του αιτιολογικού αρχαίου μύθου της Μεταμόρφωσης, που λείπουν όμως από την 'αλεγεινόμενη' τα θαύματα Ιλιάδα, στο Λ1, αφού η Ηώς είναι σύνευνη του (νέου, άρα) Τιθωνού, ενώ οι σχολιαστές συνδέουν το γήρας του αθανάτου, αλλά πάντα γηράσκοντος Τιθωνού, με την ομηρική, παρομοίωση των γερόντων 'οίον τέττιξι' στο Δ 150.
Κι ο μύθος αιτιολογεί και την φήμη του τζίτζικα, στους αρχαίους, ότι τραγουδά ακατάπαυστα, χωρίς να σκέφτεται την τροφή, ώσπου να πεθάνει, σαν το διάβασμα κάποιων άλλων τεττίγων που εμείς γνωρίζουμε.
Παραθέτει, σχετικά, ο Πλατωνικός Φαίδρος: 'εξ ών των τεττίγων γένος φύεται, γέρας τούτο παρά Μουσών λαβόν, μηδέν τροφής δείσθαι γενόμενον, αλλ' άσιτόν τε και άποτον ευθύς άδειν, έως άν τελευτήση' ( Πλατ. Φαίδρ. 259c). Σ' ένα επίγραμμα, εξ άλλου, του Αντιπάτρου, τονίζεται ακριβώς η αντίθεση της 'ασπέτου', δυνατής κι ασταμάτητης φωνής του τζίτζικα με την σωματική αδυναμία και την λιτή τροφή του (όρ. Κακριδής, οπ.π., σ. 165):
'Αρκεί τέττιγας μεθύσαι δρόσος - αλλά πιόντες αείδειν κύκνων εισί γεγωνότεροι.Δυνατότερο, και πιο μακροχρόνιο, των τεττίγων το τραγούδι - 'έτι και έτι ο τέττιξ', από το κύκνειο άσμα. Άντε, απόγευμα, χωρίς γεύμα, ήδη. Ώρα για λίγη δρόσο: λιτή, του καρπουζιού. Κι ας μας μάθει, κυρίως, ο μύθος του Τιθωνού. Όπως και του Πέλοπος, και του Ενδυμίωνα ('αθάνατος και αγήρω εθέλειν μένων'), και της Σίβυλλας (που ακόμη, και μάταια, 'αποθανείν θέλει': αθανασία θεϊκή να μην ζητούμε, στην παγίδα πέφτοντας του Τιθωνού: 'δι' άγνοιαν ουκ ητήσατο και αγηρασίαν' (Σχολ. Ομήρου Δ 5, ε 1.