Απορεί ο Ηρόδοτος στο 9ο βιβλίο των Ιστοριών του, την Καλλιόπη, πώς οι Πέρσες, στην μάχη των Πλαταιών, το 479 πΧ, μετά τον φόνο του Μαρδόνιου και των 1000 εκλεκτών Περσών γύρω του, που αγωνίσθηκαν γενναιότατα, σκοτώνοντας ουκ ολίγους Σπαρτιάτες, ο υπόλοιπος Περσικός στρατός γρήγορα ετράπη σε φυγή, δίνοντας τους εαυτούς τους σε μαζική σφαγή από τους Έλληνες, κι ειδικά τους Σπαρτιάτες. Έτσι, από ένα στράτευμα 300.000, έναντι των 69.000 Ελλήνων, αν εξαιρεθούν οι 40.000 που πήρε μαζί του φεύγοντας ο Αρτάβαζος, μόλις 300 σώθηκαν.

Από τις δυνάμεις των Ελλήνων ο Ηρόδοτος ξεχωρίζει Αθηναίους και Τεγεήτες, που όλοι κατέβαλαν τούς εναντίον των Πέρσες, αλλά πάνω από όλους κρίνει ως αριστεύσαντες στην μάχη τους Λακεδαιμόνιους: "ὑπερεβάλοντο ἀρετῇ Λακεδαιμόνιοι".

Από τους άνδρες ατομικά ξεχωρίζει την αριστεία κι ονομάζει ότι "ἠρίστευσαν Ποσειδώνιός τε καὶ Φιλοκύων καὶ Ἀμομφάρετος ὁ Σπαρτιήτης."

Ωστόσο, πάνω από όλα ξεχώρισε για τον "λυσσώδη" ηρωισμό του στην μάχη, "'άριστος αυτών", ο Αριστόδημος, ο μόνος που είχε διασωθεί από τους 300 στις Θερμοπύλες (είχε τυφλωθεί από τσίμπλες, ‘τραχώματα’, και δεν έλαβε μέρος στην μάχη), και το έφερε σε μεγάλο "όνειδος και ατιμίην", σε αφόρητη ντροπή... Έτσι, θέλοντας φανερά να πεθάνει στην μάχη, εξαιτίας της ντροπής αυτής, και χρωστώντας τον θάνατό του, λυσσωδώς άφησε την τάξη του στρατεύματος για να ριφθεί πρώτος στην μάχη και να διακριθεί με τα ένδοξα ανδραγαθήματά του, "καὶ ἐκλείποντα τὴν τάξιν ἔργα ἀποδέξασθαι μεγάλα".

Ωστόσο, σημειώνει ο Ηρόδοτος, ενώ κατονομάσθηκαν ατομικά κι ετιμήθηκαν οι αριστεύσαντες στο πεδίο της μάχης, ‘τῶν ἀποθανόντων ἐν ταύτῃ τῇ μάχῃ τίμιοι ἐγένοντο’, και ειδικά ο πρώτος εξ αυτών, ο Ποσειδώνιος, που απέθανε ξεχωρίζοντας για την ανδρεία του στην μάχη, χωρίς όμως να έχει θελήσει να πεθάνει, "ου βουλόμενον αποθνήσκειν", ο Αριστόδημος δεν τιμήθηκε... Τούτο γιατί η "λυσσώδης" ανδρεία του κι ο θάνατός του ήσαν χρωστούμενα από τις Θερμοπύλες, και δανεική ή κλεμμένη η ζωή του, μετά την μάχη εκείνη. Ἀριστόδημος δὲ βουλόμενος ἀποθανεῖν διὰ τὴν προειρημένην αἰτίην οὐκ ἐτιμήθη.

Λειτούργησε η Σπαρτιατική δικαιοσύνη, τα "ρήματα" ή οι νόμοι εκείνοι. Κι ο ίδιος ο Αριστόδημος το εγνώριζε, κι έπραξε, ευκλεώς, ανάλογα. Στις Πλαταιές, αποδόθηκε στην πόλη του, η χρωστούμενη θανή των Θερμοπυλών. Δεύτερη τιμή δεν έχει.

71. [1] ἠρίστευσε δὲ τῶν βαρβάρων πεζὸς μὲν ὁ Περσέων, ἵππος δὲ ἡ Σακέων, ἀνὴρ δὲ λέγεται Μαρδόνιος· Ἑλλήνων δέ, ἀγαθῶν γενομένων καὶ Τεγεητέων καὶ Ἀθηναίων, ὑπερεβάλοντο ἀρετῇ Λακεδαιμόνιοι. [2] ἄλλῳ μὲν οὐδενὶ ἔχω ἀποσημήνασθαι (ἅπαντες γὰρ οὗτοι τοὺς κατ᾽ ἑωυτοὺς ἐνίκων ), ὅτι δὲ κατὰ τὸ ἰσχυρότερον προσηνείχθησαν καὶ τούτων ἐκράτησαν. καὶ ἄριστος ἐγένετο μακρῷ Ἀριστόδημος κατὰ γνώμας τὰς ἡμετέρας, ὃς ἐκ Θερμοπυλέων μοῦνος τῶν τριηκοσίων σωθεὶς εἶχε ὄνειδος καὶ ἀτιμίην. μετὰ δὲ τοῦτον ἠρίστευσαν Ποσειδώνιός τε καὶ Φιλοκύων καὶ Ἀμομφάρετος ὁ Σπαρτιήτης. [3] καίτοι γενομένης λέσχης ὃς γένοιτο αὐτῶν ἄριστος, ἔγνωσαν οἱ παραγενόμενοι Σπαρτιητέων Ἀριστόδημον μὲν βουλόμενον φανερῶς ἀποθανεῖν ἐκ τῆς παρεούσης οἱ αἰτίης, λυσσῶντά τε καὶ ἐκλείποντα τὴν τάξιν ἔργα ἀποδέξασθαι μεγάλα, Ποσειδώνιον δὲ οὐ βουλόμενον ἀποθνήσκειν ἄνδρα γενέσθαι ἀγαθόν· τοσούτῳ τοῦτον εἶναι ἀμείνω. [4] ἀλλὰ ταῦτα μὲν καὶ φθόνῳ ἂν εἴποιεν· οὗτοι δὲ τοὺς κατέλεξα πάντες, πλὴν Ἀριστοδήμου, τῶν ἀποθανόντων ἐν ταύτῃ τῇ μάχῃ τίμιοι ἐγένοντο· Ἀριστόδημος δὲ βουλόμενος ἀποθανεῖν διὰ τὴν προειρημένην αἰτίην οὐκ ἐτιμήθη.