Μάρτιοι ιδοί.. κι ειδήμονες. Ειρωνεία και πολιτική.

Η ειρωνεία των καταστάσεων, όταν με σκληρότερα και πιο αιμοσταγή δόντια ξεσκίζει η πραγματικότητα την ειρωνεία της αντίφασης των λόγων προς αυτήν. Εδώ, η ειρωνεία μπορεί να βρίσκεται στην αντίφαση μεν, αλλά όχι στην αντίληψη ή την πρόθεση του λόγου του «φάσκοντα». Δεν έχουμε εδώ την «απρόσωπη ειρωνεία», του είρωνα που κρύβεται πίσω από μια μάσκα, ενώ τα λόγια του τεχνηέντως, του ατέχνου αυτού, συρράπτουν την ειρωνεία.

Ίσως έχουμε, μάλιστα, το αντίθετο της ειρωνείας της αυτοϋποτίμησης, αφού η ειρωνεία εκμεταλλεύεται την 'μακάρια άγνοια' του θύματος ή των πολλών θυμάτων, όχι προσποιούμενη αθωότητα και ακίνδυνη σμικρότητα, αλλά το αντίθετο.

Επικαλούμενη ειδημοσύνη που καλοπροαίρετα προσφέρει τις σωτήριες υπηρεσίες της, ειρωνικά ίσως, όπως οι πολιτικοί που ροφούν το αίμα της κοινωνίας για να σώσουν δια της αναγκαστικής αιμοδοσίας μας στις τράπεζες ... καταστροφείς της.

«Why didn’t you see it coming?», είχε ερωτήσει τους τραπεζίτες του η Θάτσερ, όταν τους επισκέφθηκε, μετά την κρίση. Τα απλανή βλέμματα στο ταβάνι μετά βίας έκρυβαν την ευνόητη απάντηση: «Μα, εμείς την φέραμε, ma’am!!!»

Όταν μάλιστα, είναι ακριβώς η «ειδημοσύνη» αυτή, κι οπωσδήποτε το «καλοπροαίρετό» της που ετοίμως θα ετίθεντο εν αμφιβόλω από την πραγματικότητα των αιτιών της οικονομικής καταστροφής, του ρόλου που καλούνται να διασφαλίσουν «τα σοφά των λόγια» για την ανισοκατανομή των συνεπειών της Κρίσης και της αθωωτικής στεγανοποίησης των ενόχων κι αιτίων της.

Λόγοι αυτοκτονικών της κοινωνίας «θεραπειών» που συμβουλεύουν οι «ειρωνικώς ειδήμονες», όσοι εφυαλωμένοι, από το τηλεοπτικό γυαλί οιονεί οικονομολόγοι ή κάθε λογής λογο-λόγοι . Τόσοι αίφνης οικονομολόγοι, πλέον, που δεν είναι να απορεί κανείς πώς βούλιαξε το νησί κάτω από το βάρος τους.

Media, Mania And The Markets, με αυτή την σειρά εξηγεί την ληστρική 'Triad', για τα εν τω City του Λονδίνου αυτός, ο John Campbell (London: Fleet Street Publications, 1994.) Ειρωνεία κι εδώ, αφού κι αυτός ο 'ειδήμων' συγγραφέας είχε 'διαπρέψει' τότε, στην Λονδρέζικη φούσκα, ως 'tipster', με το φυλλάδιο των 'tips' του να φουσκώνει μετοχές, 'darling' ανάμεσά τους την Polly Peck του Αζίλ Ναντίρ, που την έφτασε στα ουράνια, μόνο για να σκάσει με πιο μεγάλο κρότο το 1992.

Ζώντας, ως πολιτικός στην διάσταση ανάμεσα στο φαινόμενο και την πραγματικότητα, την άγνοια καρπούμενος των πολλών - και χρειάζεται πολλά θύματα, την πλειοψηφία θηρεύει ο των ψυχών, των ψηφοφόρων Κυνηγός! Εξ επαγγέλματος 'προσποιητής', 'dissembler' αγγλιστί, είναι για τούτο είρων ο πολιτικός; Η ειρωνεία ζει τον πολιτικό, είρων όμως δεν είναι ο ίδιος. Όπως εξηγεί ο ειρωνολόγος Βλαντιμίρ Γιαγκέλεβιτς, στην έξοχη πραγματεία του 'Ειρωνεία' (Flammarion 1987, ελλ. μτφ. Μιχάλης Καραχάλιος, εκδ. Πλέθρον, σ 84) η φιλοσοφική, γνησία ειρωνεία δια της αυτοϋποτιμήσεως υπηρετεί την απρόσωπη αλήθεια, ενώ ο υποκριτής (ίδε: πολιτικός) προσποιείται τον καλό.

Παραπέμπει, ο Γιαγκέλεβιτς στην φράση του Kierkegaard (όπ.π. σ ελ. 262 ) ότι 'ο υποκριτής είναι ο κακός που προσποιείται τον καλό, ενώ ο είρωνας είναι μάλλον ο καλός που παίρνει την όψη του κακού': ο πρώτος, για να εξαπατήσει εις άγραν των ιδίων του ωφελειών, ο φιλόσοφος είρων όμως, ένας Σωκράτης, προσποιείται τον ψεύτη, τον κακό, για να βοηθήσει, ως μαία, τους άλλους να ζητήσουν και να ανακαλύψουν την πραγματικότητα.

Δια της ειρωνείας αυτο-εκμηδενιζόμενος ο φιλόσοφος βοηθεί τον ακροατή, «μαθητή», του να οικειωθεί την αλήθεια ως δική του κατάκτηση, όπως η μαία βοηθεί την τίκτουσα γυναίκα να γεννήσει εκείνη το μωρό της, σαν δική της να ζήσει της γέννας την στιγμή.

Όχι, ο πολιτικός δεν μπορεί να είναι είρων. Όχι με την έννοια της φιλοσοφικής ειρωνείας, της 'δόνησης εκείνης απ' άκρο σ' άκρο', όπως την χαρακτήρισε ο Γιαγκέλεβιτς, της «έξω από παρενθέσεις ειρωνείας» που υπηρετεί διακριτικά την αλήθεια, με την ίδια, όπως η σάτιρα, φιλοσοφική διάθεση αυτοσαρκασμού, πιο εκλεπτυσμένου ίσως, όπως το χαμόγελο συγκρίνεται με τον «άσβεστο γέλωτα».

Αλλά ο πολιτικός ανήκει στους Αγέλαστους. Ζώντας μέσα στην ειρωνεία, όπως το τρίτο μάτι, ίσως, που γνωρίζει των πολλών θυμάτων της την «μακάρια άγνοια», στο ψέμα της, στην άγνοια τούτη ζώντας, κι απομυζώντας, την σοβαρή του απασχόληση. Ζώντας μεταξύ φαινομένου και πραγματικότητας, υπόδυση του πολιτικού και μάσκα και «στολή» του... η αναστολή.

Το χάσμα, το χαίνον μεταξύ. Γνωρίζoντας αρκετά για των θυμάτων του την πλάνη, την άγνοια που τον κερδαίνει, ώστε να προσποιείται αλλά να μην πείθεται ο ίδιος από το ψέμα του, την αλήθεια μη έχοντας όμως συμφέρον, ή το θάρρος να γνωρίσει.