Οι αετοί, χωρίς αμφιβολία, δεσπόζουν στους αιθέρες και η επιβλητική τους παρουσία και όψη, τους καθιστά δικαίως αυτοκράτορες των ουρανών. Σύμβολο δύναμης, οι αρχαίοι Έλληνες τον είχαν ως αγγελιαφόρο του Δία, ενώ οι Ρωμαίοι τον είχαν στο στρατιωτικό τους έμβλημα. Επίσης, παραμένει μέχρι σήμερα ο Δικέφαλος αετός, με καταγωγή το βυζαντινό πολιτισμό, όπου κοιτάζει προς Ανατολή και Δύση, ένα διαχρονικό αποτύπωμα.

Ας δούμε όμως και τη φυσιολογία αυτού του εκπληκτικού πουλιού. Ο χρυσαετός ή σταυραετός είναι από τα πιο κοινά είδη. Η πτητική του ικανότητα, η όρασή του, το ράμφος και τα νύχια του είχαν μια ιδιαίτερη διάπλαση. Το άνοιγμα των φτερών του ξεπερνά κάποτε τα δυόμισι μέτρα, ενώ τρέφεται με μικρά ζώα: Χελώνες, λαγούς, ερπετά, κ.τ.λ. Κτίζει τη φωλιά του πολύ ψηλά, σε δύσβατα μέρη όπου είναι αρκετά δύσκολο να εντοπιστεί. Υπάρχουν αρκετά είδη που το καθένα ξεχωρίζει ανάλογα με την προσαρμογή του στο περιβάλλον που ζει, π.χ. ο αλιαετός συχνάζει σε λίμνες και ποτάμια και τρέφεται αποκλειστικά με ψάρια. Άλλα είδη είναι ο γυπαετός, ο φιδαετός, ο θαλασσαετός, ο στιπαετός κ.τ.λ.

Φύση και άνθρωπος Θα ρίξουμε μια ματιά στη χρησιμότητα και την προσφορά των αρπακτικών ξεκαθαρίζοντας ορισμένες λανθασμένες αντιλήψεις. Οι Γ. Χανδρινός και Α. Δημητρόπουλος, στο βιβλίο τους «Αρπακτικά πουλιά της Ελλάδας» (εκδ. Ευσταθιάδη), σημειώνουν και επισημαίνουν στην εισαγωγή τους κάποια βασικά πράγματα: «Ο άνθρωπος εξηγούσε πάντα τη φύση με δικά του, άσχετα μέτρα. Τη χαρακτήριζε αβασάνιστα καλή, κακή, ωφέλιμη, βλαβερή και σαν τέτοια την κατέστρεψε. Παρεξηγούσε το θάνατο ζώου από ζώο, κι εύκολα τα βάφτιζε δολοφόνους ή θύματα, είναι δε λυπηρό δείγμα άγνοιας το γεγονός ότι και σήμερα ορισμένα αρπακτικά εξαρτούν την επιβίωσή τους από αυτές τις πλάνες. Ένα αρπακτικό δεν είναι φονιάς που προξενεί βλάβες, είναι απλά μια μορφή ζωής που ελέγχει κι ελέγχεται κι αυτή μέσα στον κύκλο της ενέργειας (…).

Εξυγιαντές πληθυσμών «Κάθε φορά που ένα αρπακτικό επιτίθεται π.χ. σ’ ένα κοπάδι πουλιών, μια εκκαθαριστική λειτουργία μπαίνει σ’ εφαρμογή». Προσέξτε, λοιπόν, τι λένε οι Γ. Χανδρινός και Α. Δημητρόπουλος σχετικά με τον αέναο κύκλο της φυσικής νομοτέλειας. «Από πριν έχει ήδη ξεχωρίσει ποιο άτομο υστερεί, είναι πληγωμένο, άρρωστο ή αδύνατο κι αυτό χτυπάει σαν εύκολο. Μ’ αυτόν τον τρόπο εξυγιαίνει το κοπάδι, γιατί αποκλείει τη διάδοση μιας αρρώστιας ή ενός ελαττώματος, αν το “θύμα” ζευγάρωνε με υγιή άτομα. Εξυγιαντές πληθυσμών· αυτός είναι ο σκέτος χαρακτηρισμός και ο ρόλος των αρπακτικών, ημερόβιων ή νυχτόβιων. Εξυγιαντές και ελεγχόμενοι εξαρτώνται άμεσα ο ένας απ’ τον άλλο, και σ’ αυτή την εξάρτηση μπορούμε να δώσουμε το σχήμα μιας πυραμίδας…».

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά Όσον αφορά στην αετίσια όραση, έχει μια μοναδική ιδιομορφία. Ένα μέρος του ματιού βλέπει μεγάλες μακρινές αποστάσεις, ενώ σ’ ένα άλλο μέρος βλέπει μικρές, κοντινές εκτάσεις με μεγάλη ευκρίνεια. Μια δυνατότητα που έχουν μόνο οι αετοί. Επίσης, πετούν αρκετές ώρες χωρίς να κουράζονται, αφήνοντας τα φτερά τους ανοικτά ώστε να προωθούνται με τη ροή και τα ρεύματα του αέρα της ατμόσφαιρας. Με αυτόν τον τρόπο, παρά το βάρος τους, διανύουν τεράστιες αποστάσεις. Ακόμα κάποια είδη μπορούν να διακρίνουν ένα μικρό πουλί σε απόσταση δέκα χιλιομέτρων. Ένας άλλος αετός τρέφεται μόνο με χελώνες. Τις αρπάζει και πετά αρκετά ψηλά. Ύστερα τις αφήνει να πέσουν σε βράχια· με την πτώση το καβούκι σπάζει και γίνεται εύκολη λεία για τον αετό.

Ολική εξαφάνιση ΚΑΠΟΙΑ είδη αετών κινδυνεύουν με ολική εξαφάνιση. Π.χ. ο Βασιλαετός στην Ευρώπη θεωρείται από τα πιο σπάνια είδη. Απέμειναν γύρω στους 750 και ειδικές περιβαλλοντικές οργανώσεις κάνουν ό,τι μπορούν για να σώσουν αυτό το είδος. Δυστυχώς η εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού έχει συνέπεια και στον κόσμο των πτηνών. Ένα άλλο παράδειγμα, ο αετός των Φιλιππινών, που δεν υπάρχει σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου, κινδυνεύει με πλήρη αφανισμό. Αυτός ο γοητευτικός αετός με μια σπάνια ομορφιά είναι ήδη αυστηρά προστατευόμενος από τις Αρχές των Φιλιππινών. Απέμειναν περίπου 100 ζευγάρια. Κρύβεται αρκετά καλά και έχει ένα παράξενο βλέμμα. Για πρώτη φορά κινηματογραφήθηκε στη φωλιά του πριν από μερικά χρόνια. Οι αετοί είναι μέρος του παγκόσμιου οικοσυστήματος, όπως και όλα τα ζώα της φύσης. Όλοι έχουμε χρέος να προστατέψουμε τη φύση, η οποία μας δίνει με τη σειρά της την πνοή της ζωής…