Το βιβλίο παρουσιάζεται στην Αθήνα την ερχόμενη Πέμπτη

Το βιβλίο αποτελεί ένα αφιέρωμα σε μερικά από τα πιο συναρπαστικά αποσπάσματα της ελληνικής, δημώδους, μεσαιωνικής γραμματείας, υπό τη μορφή αυτοτελών ιστοριών

ο ΛεΟντιος Μαχαιράς αποβαίνει ένας από τους κορυφαίους αφηγητές του λατινοκρατούμενου Ελληνισμού

Το βιβλίο «Λεόντιος Μαχαιράς, Εξηγήσεις διά αθύμησιν καιρού και τόπου», της Νάτιας Αναξαγόρου, με σχέδια του Λευτέρη Ολύμπιου, που κυκλοφόρησε μέσα στο καλοκαίρι του 2013, από τις εκδόσεις Σχοινοβάτης στη Λευκωσία, αποτελεί ένα αφιέρωμα σε μερικά από τα πιο συναρπαστικά αποσπάσματα της ελληνικής, δημώδους, μεσαιωνικής γραμματείας, υπό τη μορφή αυτοτελών ιστοριών, οι οποίες διατηρούν την αυθυπαρξία τους ακόμη και μετά την απόσπασή τους από το γενικότερο αφηγηματικό πλαίσιο του Χρονικού, που έγραψε ο Λεόντιος Μαχαιράς, ο ελληνορθόδοξος γραμματικός στο παλάτι των Λουζινιάν, στη φραγκοκρατούμενη Κύπρο, κατά το δεύτερο μισό του 14ου και τις αρχές του 15ου αιώνα.

Οι ιστορίες αυτές αποτελούν αφ’ ενός αντιπροσωπευτικά δείγματα της μεσαιωνικής κυπριακής διαλέκτου και αφ’ ετέρου του πρώτου πεζού κειμένου, που γράφτηκε ποτέ στη δημώδη ελληνική, αφού το Χρονικό του ανωνύμου συγγραφέως του Μορέως, που επεξεργάζεται μια γλωσσική μορφή κοντινή προς την καθημερινή λαλιά, είναι γραμμένο σε λόγο έμμετρο, ενώ οι προγενέστεροι ιστοριογράφοι και χρονογράφοι γράφουν, αναλόγως ο καθένας του μορφωτικού του επιπέδου, σε μια γλώσσα που προσπαθεί να ανταποκριθεί σε λόγια ή και αττικίζοντα πρότυπα.

Κορυφαίες αφηγήσεις

Μέσα από τις ιστορίες αυτές, που εμπεριέχουν μια διαδικασία ολοκλήρωσης, με εισαγωγή, περιπλοκή, κορύφωση, αιτιολόγηση, ηθικό δίδαγμα και κατάληξη, ο Λεόντιος Μαχαιράς αποβαίνει ένας από τους κορυφαίους αφηγητές του λατινοκρατούμενου Ελληνισμού, ο οποίος πραγματεύεται εν εκτάσει και μετεξελίσσει σε παραστατικές σκηνές, με τη χρήση ζωντανών διαλόγων, θέματα τοπικά και αγιολογικά, που προέρχονται από προφορικές πηγές και κουτσομπολιό, καθώς επίσης και βασιλικές ερωτικές περιπέτειες, καβγάδες και μηχανορραφίες ιπποτών. Αντιθέτως, συμπυκνώνει σε υποτυπώδεις και σύντομες αναφορές σημαντικά ιστορικά γεγονότα, που δεν ενδιαφέρουν άμεσα το ελληνορθόδοξο αλλά και πολυεθνικό κοινό του.

Το μικτό αυτό ακροατήριο επικοινωνεί και ψυχαγωγείται μέσα από την ομιλούμενη στην Κύπρο ελληνική γλώσσα, την κυπριακή διάλεκτο της εποχής, που λειτουργεί κυριολεκτικά ως μια lingua franca, στην οποία μεταδίδονται προφορικά οι εξηγήσεις, όπως χαρακτηριστικά ονομάζει ο Λεόντιος Μαχαιράς τις διηγήσεις ιστοριών.

Οι εξιστορίσεις

Το βιβλίο περιλαμβάνει έντεκα συνολικά εξιστορήσεις, δεδομένου ότι μια απ’ αυτές εξελίσσεται ως τριλογία και άλλη μια ως τετραλογία:

- Εξήγησις του Τιμίου Σταυρού (1. Εξήγησις της ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού και της αφίξεως της Αγίας Ελένης εις την Κύπρον, 2. Εξήγησις κλεψίας και φανερώσεως του Τιμίου Σταυρού, 3. Εξήγησις της διά θαύματος δοκιμασίας του Τιμίου Σταυρού)

- Εξήγησις της αρχοντίας της Αμοχούστου

- Εξήγησις της καταλύσεως των Τεμπλιωτών εις την Κύπρον

- Διά μίαν ζυγήν σκυλλία λαγωνικά

- Εξήγησις ρηγάτικη αγάπης, μισιτείας και βεντέττας (1. Αγάπη την είχεν ο ρήγας με την ρήγαιναν, 2. Ο δαίμων της πορνείας, 3.Το δεντρόν της μισιτείας, 4. Διά τούτα έδωκες θάνατον)

- Προσκύνησις παιδίου εις τα Ιεροσόλυμα

Μεταφρασμένο και στα Αγγλικά

Το βιβλίο είναι δίγλωσσο, με πρόλογο και εκτεταμένη εισαγωγή στα χαρακτηριστικά των ιστοριών αυτών, αλλά και στην εποχή μέσα από την οποία ξεπήδησαν, από τη συγγραφέα Νάτια Αναξαγόρου, η οποία επίσης σχολιάζει σε κριτικό της σημείωμα, στην Ελληνική και Αγγλική, τα δεκατέσσερα έργα του Λευτέρη Ολύμπιου που συνοδεύουν τις ιστορίες και τα οποία δεν αποτελούν μιαν απλή εικαστική επεξεργασία της θεματικής του Λεοντίου Μαχαιρά, αλλά μεταφέρουν σε σχέδια, με μελάνι σε χαρτί, την ίδια την ποιητική και την αισθητική που διέπει την αφήγηση και το ύφος του κυπριακού, μεσαιωνικού Χρονικού.

Η μεταγραφή του κειμένου του Χρονικού, καθώς και η μετάφρασή του στην Αγγλική είναι παρμένες από την έκδοση του R.M. Dawkins, Leontios Makhairas: Recital Concerning the Sweet Land of Cyprus entitled Chronicle (Oxford: Clarendon Press, 1932). Η έκδοση αυτή αποτείνεται τόσο στον γενικό αναγνώστη όσο και στον ερευνητή, προσφέροντας αφ’ ενός την ευκαιρία της γνωριμίας με μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες αυτόνομες ιστορίες του Λεοντίου Μαχαιρά, αλλά και της εντρύφησης στη μαγεία της κυπριακής διαλέκτου του μεσαίωνα.

Σημειώσεις:

1. Η Νάτια Αναξαγόρου γεννήθηκε στη Λεμεσό. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, από όπου πήρε τον τίτλο Master of Philosophy. Έχοντας εκλεγεί ως η πρώτη Leventis Merton Senior Scholar, φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, απ’ όπου έλαβε τον τίτλο Doctor of Philosophy στη Θεωρία της Λογοτεχνίας και της Τέχνης. Εργάζεται ως Διευθύντρια Πολιτιστικών Υπηρεσιών στον Δήμο Λεμεσού.

2. Ο Λευτέρης Ολύμπιος γεννήθηκε στη Λεμεσό. Σπούδασε Ζωγραφική, Αγιογραφία, Φρέσκο και Ψηφιδωτό στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, καθώς επίσης Ζωγραφική και Γλυπτική στην Ελεύθερη Ακαδημία Καλών Τεχνών της Χάγης. Εκπροσώπησε την Κύπρο στη 47η Μπιενάλε Βενετίας το 1997 και η δουλειά του, η οποία πραγματεύεται πτυχές του βυζαντινού πολιτισμού και της κυπριακής μεσαιωνικής κουλτούρας, βρίσκεται σε μεγάλες δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Ζει και εργάζεται στο Άμστερνταμ.

Η παρουσίαση

Η παρουσίαση του βιβλίου της Νάτιας Αναξαγόρου «Λεόντιος Μαχαιράς, Εξηγήσεις διά αθύμησιν καιρού και τόπoυ» και τα εγκαίνια της ομότιτλης έκθεσης σχεδίων του Λευτέρη Ολύμπιου θα γίνουν από τον καθηγητή κ. Χαράλαμπο Μπακιρτζή, Διευθυντή του Ιδρύματος «Αναστάσιος Γ. Λεβέντης» και Επίτιμο Έφορο Αρχαιοτήτων, την Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου 2013, στις 8.00 μ.μ., στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (Βασιλίσσης Σοφίας 22, Αθήνα) σε συνεργασία με την Κυπριακή Πρεσβεία και το Σπίτι της Κύπρου.