Η παρουσία τους τις Κυριακές -στους πεζόδρομους, στις παρόδους, στις πλατείες και στα πάρκα της παλιάς Λευκωσίας- είναι… χειμαρρώδης. Οι Φιλιππινέζες. Εκδηλωτικές, γελαστές, χαρούμενες, τουλάχιστον γι’ αυτή τη μέρα, αφήνουν πίσω τους μιας βδομάδας σκληρή δουλειά στη φροντίδα των σπιτιών μας, των γερόντων και των παιδιών μας και ξεχύνονται από το πρωί σε μικρά και μεγαλύτερα μπουλούκια στην πόλη, αφού πρώτα εκκλησιαστούν με ευλάβεια στη μεγάλη καθολική εκκλησία δίπλα στην Πύλη Πάφου.

Οι Φιλιππινέζες είναι η πιο μεγάλη και συμπαγής ομάδα μεταναστών από τρίτες χώρες, φτάνοντας στις περίπου 12 χιλιάδες από τις 35 χιλιάδες συνολικά εγγεγραμμένες, νόμιμες οικιακές βοηθούς (άλλες περίπου 10 χιλιάδες προέρχονται από τη Σρι Λάνκα, επτά χιλιάδες από το Βιετνάμ και λιγότερες από άλλες χώρες).

Είναι γενικά παραδεχτό ότι οι κοπέλες από τις Φιλιππίνες είναι πιο δυναμικές στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, πιο οργανωμένες και συνεπώς λιγότερο εκτεθειμένες στην εργασιακή εκμετάλλευση σε σύγκριση με άλλες (π.χ. τις Βιετναμέζες), αλλά όπως επισήμανε στη «Σ» η Ester Beatty, μια από τις ηγετικές μορφές της κοινότητας, αρκετές από αυτές τυγχάνουν κακομεταχείρισης από τους εργοδότες τους. «Ξέρουμε», είπε, «ότι κάποιοι εργοδότες αναγκάζουν τις κοπέλες να δουλεύουν από τις 5 το πρωί μέχρι τις 11 τη νύχτα με 310 ευρώ το μήνα, που είναι ο ελάχιστος μηνιαίος, ενώ δεν είναι λίγοι εκείνοι που καταβάλλουν μόνο 290 ευρώ, που ήταν ο παλιός ελάχιστος μισθός, ο οποίος δεν ισχύει πια. Καλούμε τους εργοδότες που πληρώνουν ακόμα 290 ευρώ να αναλάβουν τις ελάχιστες υποχρεώσεις τους που προκύπτουν από το νόμο και να συμπεριφέρονται σωστά και με σεβασμό στις κοπέλες που εργοδοτούν (σε κάποιες περιπτώσεις τις αφήνουν ακόμα και νηστικές να τρέφονται με αποφάγια και να ζουν σε απάνθρωπες συνθήκες, λες και είναι σκλάβες). Πολλές ανέχονται τους εξευτελισμούς γιατί έχουν μεγάλη οικονομική ανάγκη, πιθανόν χρέη που πρέπει να ξοφλήσουν. Άλλες υποβάλλουν τα παράπονά τους που συνήθως δεν διερευνώνται, γιατί οι εργοδότες τους έχουν διασυνδέσεις που τους προστατεύουν, ενώ άλλες τα βροντούν κάτω και επιστρέφουν στην πατρίδα. Φυσικά δεν είναι κακοί όλοι οι Κύπριοι, υπάρχουν ανάμεσά τους πολύ σωστοί άνθρωποι, που σέβονται τις υπαλλήλους τους και τους δίνουν ακόμα και κάποια έξτρα ευρώ για την κυριακάτικη έξοδό τους».

Δεν είναι όλες οικιακές βοηθοί
Η Ester Beatty, που ήταν πρόεδρος της κοινότητας των Φιλιππινέζων από το 1996-2003, ζει στην Κύπρο για 17 χρόνια. Είναι παντρεμένη με Άγγλο και μητέρα τριών παιδιών - 21, 17 και 12 χρονών. Γνώρισε το σύζυγό της στη Λιβύη όπου εκείνος εργαζόταν σε υπεράκτια εταιρεία και αποφάσισαν να εγκατασταθούν στην Κύπρο που τους άρεσε, λόγω της ασφάλειας που πρόσφερε για το μεγάλωμα των παιδιών τους. «Δυστυχώς πολλοί Κύπριοι», μας είπε, «θεωρούν ότι όλοι οι Ασιάτες είναι πολιτιστικά κατώτεροι και όλες οι Ασιάτισσες, οικιακές βοηθοί. Πολλοί σε υποτιμούν λόγω του χρώματός σου και έχω γι’ αυτό προσωπική εμπειρία. Αν και δεν είμαι και δεν υπήρξα ποτέ οικιακή βοηθός, κάποιοι με αντιμετωπίζουν υποτιμητικά γιατί θεωρούν δεδομένο ότι, ως Φιλιππινέζα, είμαι οικιακή βοηθός. Πρέπει να πω ότι ως λαός έχουμε αρκετές διαφορές στα κοινωνικά χαρακτηριστικά με τους Κυπρίους. Εντάξει και οι δύο λαοί δίνουμε σημασία στην οικογένεια, αλλά από εκεί και πέρα εμείς σεβόμαστε τους ηλικιωμένους, είμαστε ευγενικός λαός και δεν κρίνουμε τον άλλο, πριν καν τον γνωρίσουμε».

Απαγορεύεται η προσωπική ζωή;
Την Ester Beatty επιβεβαιώνει η Joy Miranda, επίσης ηγέτιδα της φιλιππινέζικης κοινότητας, οικιακή βοηθός που ζει στην Κύπρο για επτά χρόνια. «Κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε στην εργασία μας, σεβόμαστε τους εργοδότες μας, γι’ αυτό εξάλλου και μας προτιμούν. Είμαστε σοβαρές στη δουλειά μας, δουλεύουμε σκληρά, γιατί αυτές είναι οι αξίες μας. Κάποιοι εργοδότες δεν μας επιτρέπουν καν να συναναστρεφόμαστε μεταξύ μας -γιατί δήθεν μαθαίνουμε κακές συνήθειες από άλλα κορίτσια- ούτε να έχουμε προσωπική ζωή. Να θυμούνται, όμως, ότι είμαστε άνθρωποι και δουλεύουμε σκληρά, με πειθαρχία και υπακοή. Ελπίζω να υπάρξει διακρατική συμφωνία μεταξύ της Κύπρου και των Φιλιππινών, που να ρυθμίσει αυτά τα ζητήματα».

Το διαδίκτυο στην υπηρεσία της επικοινωνίας
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ζερταλής, διευθυντής εταιρείας Ria Money Transfer στη Λευκωσία: «Εδώ και έξι χρόνια παρέχουμε υπηρεσίες Ιντερνέτ καφέ, στέλλουμε λεφτά οπουδήποτε στον κόσμο και στέλλουμε, επίσης, πακέτα στις Φιλιππίνες, από πόρτα σε πόρτα. Πάμε στο σπίτι όπου μένουν οι Φιλιππινέζες, παραλαμβάνουμε το πακέτο και το παραδίδουμε στο σπίτι τους στις Φιλιππίνες - συνήθως στέλλουν στην πατρίδα τους ρούχα, ηλεκτρικές συσκευές, τοστιέρες, πιάτα ή άλλα αντικείμενα που αγοράζουν στην Κύπρο. Τα πακέτα φτάνουν στις Φιλιππίνες σε ενάμιση περίπου μήνα, αλλά οι τιμές μας είναι πολύ καλές. Επίσης, πουλάμε κάρτες τηλεφώνου, ειδικά για τις Φιλιππίνες.

Οι Φιλιππινέζες εργαζόμενες στην Κύπρο, σε σύγκριση με άλλες Ασιάτισσες, έχουν τελειώσει σχολεία Μέσης Παιδείας, μιλούν καλά Αγγλικά και είναι πιο μορφωμένες από άλλες. Είναι ταπεινές αλλά και ενεργητικές, τους αρέσει πολύ το μπλα-μπλα, η κουβέντα με τους άλλους. Είναι κοινωνικές και ευχάριστες, πολύ ευγενικές με όλους. Είναι πολύ σημαντικό γι’ αυτές να μπορούν να επικοινωνήσουν με τις οικογένειες και τους φίλους τους στην πατρίδα τους.

Η τεχνολογία έχει εξελιχθεί πολύ προς αυτή την κατεύθυνση και έτσι έρχονται κοντά μας, πληρώνουν ενάμισι ευρώ την ώρα και μπαίνουν σε δύο ηλεκτρονικά προγράμματα - στο Skype ή στο Yahoo Messenger. Μπορούν να πάρουν τηλέφωνο δωρεάν από κομπιούτερ σε κομπιούτερ στις Φιλιππίνες, να μιλήσουν μέσω διαδικτύου και να βλέπουν το συνομιλητή τους και να τις βλέπει κι αυτός. Η Κυριακή είναι η πιο πολυάσχολη μέρα για μας, λόγω της άδειας που παίρνουν αυτή τη μέρα, αλλά κάποιες Φιλιππινέζες παίρνουν άδεια και άλλες μέρες, π.χ. Τετάρτη ή Πέμπτη απόγευμα ή Σάββατο πρωί. Ή, κάποτε, όλο το σαββατοκύριακο, γιατί ο εργοδότης τους μπορεί να έχει πάει στο εξωτερικό ή να λείπει στον Πρωταρά».

Το αμπαλάια, το καλαπάσα και οι μεικτοί γάμοι
ΑΝΑΜΕΣΑ στις 20 χιλιάδες ξένους που παντρεύτηκαν με Κυπρίους και απέκτησαν την κυπριακή υπηκοότητα (το μεγαλύτερο ποσοστό γυναίκες από την ανατολική Ευρώπη), οι δύο χιλιάδες είναι Φιλιππινέζες.

Ο Φρίξος Ιωάννου, 50 χρονών από το Στρόβολο, παντρεύτηκε πριν από δέκα χρόνια μιαν από αυτές, τη Ροζαλίν, 34 χρονών, πρώην οικιακή βοηθό, και απέκτησε μαζί της έναν γιο, 8 χρονών σήμερα, τον -επίσης- Φρίξο. Ιδιοκτήτης γκαράζ αυτοκινήτων και εισαγωγέας μεταχειρισμένων τρακτέρ, ο κ. Ιωάννου καλλιεργεί με τη γυναίκα του, στον ελεύθερο χρόνο του, ασιατικά λαχανικά και τα πουλούν σε συμπατριώτισσές της τις Κυριακές, έξω από την καθολική εκκλησία, όπου και τον συναντήσαμε. «Μπορώ να πω ότι είναι μια οικονομική ένεση και ένα επικερδές χόμπι», μας είπε, «αφού μου αρέσει να καλλιεργώ το φιλιππινέζικο αμπαλάια, το λεγόμενο bitter melon, που προτιμούν όλοι οι Ασιάτες λόγω των φαρμακευτικών του ιδιοτήτων. Επίσης, καλλιεργούμε το καλαπάσα, που είναι το στρογγυλό, ινδικό κολοκύθι, όπως και άλλα είδη που προορίζονται για τους Ασιάτες, αφού οι Κύπριοι σπάνια τα αγοράζουν».

Καλέσαμε τον κ. Ιωάννου να σχολιάσει τη διαφορά ηλικίας με τη γυναίκα του. «Με τέτοια διαφορά ηλικίας δεν θα μπορούσα να την παντρευτώ, αν ήταν Κυπρία», μας είπε. «Δεν θα δεχόταν εκείνη, αλλά ούτε κι εγώ. Η φυσική κατάσταση της Κυπρίας, στα 34-35 της, δεν είναι τόσο καλή. Είναι μεγάλη γυναίκα. Ενώ αυτές, οι Φιλιππινέζες, μπορεί να κάνουν παιδιά ακόμα και στα 40 και στα 45 τους. Διατηρούνται...».
Θεωρείς καλό το γάμο σου, είσαι ευχαριστημένος;

«Είμαι ευχαριστημένος, δεν έχω κανένα κόμπλεξ, κυκλοφορώ μαζί της οπουδήποτε… γι’ αυτό στάθηκα μπροστά σου κι έβγαλα φωτογραφία. Ενώ βλέπεις κάποιον άλλο Κυπραίο, ο οποίος θέλει τη Φιλιππινέζα να την έχει φιλενάδα, αλλά όχι γυναίκα του. Αν πήγαινες χτες στο παζάρι στο Στρόβολο, θα έβλεπες πώς συμπεριφέρονται οι Κυπραίοι στους ξένους - στον Κινέζο, στον Σριλανκέζο… όπως θα συμπεριφέρονταν σε έναν σκύλο».

Στο παζάρι δεν θα πουλούσε…
ΜΕ ΦΙΛΙΠΠΙΖΕΝΑ, την 47χρονη σήμερα Σάλι, είναι παντρεμένος και ο Ανδρέας Ταμπούρης, 48 χρονών από την Κυπερούντα, κάτοικος Στροβόλου, υπάλληλος του Δήμου Έγκωμης, με την οποία απέκτησε δύο γιους 10 και 5 χρονών, τον Στέλιο και τον Ιωαννίτο. Καλλιεργεί επίσης ασιατικά λαχανικά στο Παλιομέτοχο και κάθε Κυριακή τα διαθέτει σε στέκια όπου συχνάζουν Φιλιππινέζες. «Μόνο αυτές τα τρώνε», μας είπε. «Αν τα παρουσιάσω στο παζάρι το δικό μας, δεν θα πουλήσω τίποτε».