Τρομάζουν τους επιστήμονες τα εκατοντάδες αδέλφια από δωρητές σπέρματος

Σχεδόν έτοιμο το νομοσχέδιο στην Κύπρο που επιχειρεί να περιορίσει τους δότες σπέρματος και ωαρίων

Η νομοθεσία θα είναι σε θέση να ελέγχει και το ιατρικό κομμάτι, για να συμπληρωθεί το παζλ

Αίσθηση προκάλεσε την περασμένη εβδομάδα η είδηση και συνάμα διαπίστωση, που έκανε το γύρο του κόσμου, ότι ένας δότης σπέρματος στην Αμερική αποκτά δεκάδες ή και εκατοντάδες απογόνους. Η είδηση έθεσε σε συναγερμό τους επιστήμονες και δη τους γονείς στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίοι ζητούν εδώ και τώρα τον έλεγχο των κλινικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Βέβαια ένα τέτοιο γεγονός δεν θα μπορούσε να μην ανησυχήσει και την κοινωνία της Κύπρου, καθώς μέχρι σήμερα δεν υπάρχει νομοθεσία που να διέπει τους κανονισμούς της υποβοηθούμενης ιατρικής.

Θα διερωτάστε αν υπάρχουν δότες σπέρματος στην Κύπρο. Η απάντηση είναι καταφατική. Επιχειρήσαμε να μάθουμε ποιοι και πόσοι είναι, ενώ τηλεφωνήσαμε στα κέντρα τεχνητής γονιμοποίησης ζητώντας να μάθουμε τις προϋποθέσεις για δότες σπέρματος και ωαρίων. Αξίζει να αναφερθούμε και στην έρευνά μας στο διαδίκτυο, μέσα από το οποίο μπορεί κανείς να επιδείξει την ποιότητα του σπέρματός του στις τράπεζες και αν εφαρμόσει «το τερπνόν μετά του ωφελίμου», θα κάνει ένα ταξίδι αναψυχής και όχι μόνο θα «καταθέσει», αλλά θα εισπράξει και ένα σεβαστό ποσό.

Πόσο στοιχίζει η «κατάθεσή» σας;

Οι τράπεζες σπέρματος θέλουν 'καταθέσεις' από άτομα υψηλού μορφωτικού επιπέδου, ελκυστικά και απολύτως υγιή, στα οποία είναι διατεθειμένες να δώσουν ένα καλό χρηματικό ποσό για κάθε 'κατάθεση'. Στο διαδίκτυο υπάρχουν ερωτηματολόγια στις ιστοσελίδες των κέντρων με 20 ερωτήσεις, που θα σας βοηθήσουν να αξιολογήσετε το σπέρμα σας. Φυσικά το αποτέλεσμα είναι κατά προσέγγιση, αφού το τεστ δεν μπορεί να εξετάσει εάν έχετε γενετικές διαταραχές, σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες ή οποιαδήποτε ασθένεια. Ορισμένες από τις ερωτήσεις αφορούν χρώμα μαλλιών, ματιών, ύψος, ασθένειες κτλ.

Αν επιχειρήσετε βεβαίως να «καταθέσετε» στην Κύπρο, τότε πρωταρχικό θέμα για τα κέντρα είναι η εχεμύθεια. Οι ερωτήσεις είναι ποικίλες και μετά διευθετείται ραντεβού το οποίο είναι καθοριστικό για την «κατάθεσή» σας. Η ανταμοιβή εξαρτάται από την ποσότητα της «κατάθεσης» και κυμαίνεται από 50 ευρώ μέχρι και 200 ευρώ αν θεωρηθεί ότι εκτός από ποιοτική κατάθεση είστε μοναδικό πρόσωπο που οι μητέρες ονειρεύονται ότι θα αποκτήσει το παιδί τους, και αναφέρονται σε μπλε μάτια, ξανθά μαλλιά, μύτη ελκυστική.

Μάλιστα στο διαδίκτυο υπάρχει και ιστοσελίδα κέντρου υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στα κατεχόμενα, το οποίο διαφημίζεται ως το καλύτερο της Μεσογείου και μάλιστα προσκαλεί τουρίστες να «καταθέσουν» στο λογαριασμό της.

Επίσης, εκτός από χρήματα, όσον ο δότης τηρεί τις προϋποθέσεις εύνοιας του κέντρου, τότε του κάνουν δώρο τη διαμονή του.

Στα σκαριά ο νόμος στην Κύπρο

Σύμφωνα με την Καρολίνα Στυλιανού, αρχιεπιθεωρήτρια κέντρου ιστών και κυττάρων του Υπ. Υγείας, πριν από το τέλος του Σεπτέμβρη ολοκληρώνει τα πρακτικά της η Νομική Υπηρεσία για τη δημιουργία νομοθετικών πλαισίων επί του θέματος και θα τεθεί ενώπιον της κοινοβουλευτικής επιτροπή Υγείας για να συζητηθεί.

«Είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και εμείς ετοιμαζόμαστε με το νόμο, έτσι ώστε να μη φτάσουμε να μετρούμε ετεροθαλή αδέλφια στην Κύπρο». Στην Αμερική δεν υπάρχει απόρρητο για τους δότες ενώ το ίδιο ισχύει στην Αγγλία. Το παιδί μπορεί να μάθει ποιος είναι ο δότης όταν ενηλικιωθεί και φυσικά όταν το γνωρίζει ότι η ύπαρξή του οφείλεται σε δωρητή σπέρματος. Αυτό βέβαια έφερε κάποια προβλήματα, σημείωσε η κ. Στυλιανού, όπως η μείωση της δωρεάς σπέρματος, διότι κάποιος ίσως δεν θέλει μετά από μερικά χρόνια να τον συναντήσει ένα παιδί και να διεκδικεί οτιδήποτε.

«Η Αγγλία και η Γαλλία έχουν συγκεκριμένο οργανισμό που ασχολείται με την τεχνητή αναπαραγωγή. Φυσικά γνωρίζει η Αρχή το ποιόν του δότη, γιατί ίσως να συμβάλει σε γενετικό νόσημα του παιδιού. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν αρχείο δοτών αλλά ενεργούν σύμφωνα με κάποιες οδηγίες σχετικά με την ποιότητα των ιστών και των κυττάρων. Αυτές οι οδηγίες εφαρμόζονται και στην Κύπρο και τηρείται ανωνυμία στους δότες. Δεν πρέπει ούτε ο δότης να ξέρει το λήπτη αλλά ούτε και ο λήπτης το δότη.

Ο δότης δεν μπορεί να προσεγγίσει το λήπτη για να αποκομίσει οποιοδήποτε όφελος, ούτε και ο λήπτης να μπορεί να πάει στο δότη, για να μη γίνεται και εμπορία.

Εμπορία μπορεί να υπάρχει για όλα τα όργανα αλλά δεν μπορούμε να το ξέρουμε αν δεν υπάρχουν καταγγελίες. Οι νόμοι υπάρχουν και τα μέτρα, και οι αρμόδιες Αρχές οφείλουν να τα τηρούν κατά γράμμα. Ο σκοπός της νομοθεσίας που εισηγείται το Υπ. Υγείας άπτεται πολλών θεμάτων όπως γενετικής, τεχνικών, ηθικών και γίνεται για να προστατεύσει τα παιδιά που γεννιούνται με αυτήν τη διαδικασία, αλλά και τα ζευγάρια που θέλουν να αποκτήσουν παιδιά και δεν μπορούν διά της φυσικής οδού.

Στην Κύπρο τα κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης ελέγχονται, διευκρίνισε η κ. Στυλιανού, σύμφωνα με το νόμο περι ιδιωτικών νοσηλευτηρίων και σύμφωνα με το νόμο περί ιστών και κυττάρων. «Ελέγχεται η ποιότητα των εργασιών τους, αλλά η νέα νομοθεσία θα μας επιτρέπει να ελέγχουμε τα κέντρα και σε άλλα επίπεδα.

Ο νόμος περί ιστών και κυττάρων έχει να κάνει με την ποιότητα, είτε είναι σπέρμα ή ωάριο, και τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται. Η νομοθεσία θα είναι σε θέση να ελέγχει και το ιατρικό κομμάτι για να συμπληρωθεί το παζλ».

Διαφωνούν οι «τραπεζίτες»

Ο ΔΡ Τάκης Γεωργίου ήταν πρωτοπόρος στον τομέα της εξωσωματικής γονιμοποίησης και ίδρυσε το πρώτο κέντρο IVF στην Κύπρο και από τα πρώτα στη Μεσόγειο και Μέση Ανατολή. Όπως παραδέχθηκε, μέχρι σήμερα τα κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής λειτουργούσαν βάσει κάποιων θεσμών που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες και με βάση την ηθική, τη λογική και την ευαισθησία του κάθε γιατρού που βοηθά τα ζευγάρια να γονιμοποιήσουν.

«Εμείς που ασχολούμαστε με αυτό το θέμα δώσαμε τις απόψεις μας στο υπουργείο και τα θέματα που μας απασχολούν, ενώ θεωρώ ότι κάποιες προτάσεις είναι πολύ συντηρητικές. Είναι λογικό οι δότες να μη θέλουν να έχουν καμία σχέση με το έμβρυο και θέλουν να διατηρείται ανωνυμία. Από την άλλη όμως δίνεται και μια ευκαιρία να ζητηθεί βοήθεια ιατρική από το δότη απέναντι στο παιδί που δημιουργήθηκε. Υπάρχουν περιορισμοί αριθμητικοί που έχουν περιθώρια για τους δότες. Μπορεί να δώσει σπέρμα ορισμένες φορές και μπορεί να δημιουργηθούν μόνο δύο έμβρυα και μετά τον διαγράφουμε από τον κατάλογο των δοτών. Εμείς κρατούμε αυτούς τους κανόνες χωρίς να υπάρχει νομοθεσία».

«Έχουμε δότες και στην Κύπρο»

«ΕΜΕΙΣ εδώ στην Κύπρο έχουμε δότες αλλά εισάγουμε και σπέρματα και από Ολλανδία και μας δίνουν τα στοιχεία του δότη και τα χαρακτηριστικά του, και αναλόγως επιλογών του ζευγαριού δίνουμε το μήνυμα ότι από το δότη δημιουργήθηκε μια ζωή, έτσι ώστε να μη μας στείλουν από τον ίδιο "κατάθεση".

Δότες σπέρματος στην Κύπρο υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια. Πριν οργανωθούν οι τράπεζες σπέρματος διάφοροι γιατροί εξασφάλιζαν σπέρμα από Κυπρίους για τις ανάγκες των ασθενών τους.

Υπάρχουν πολλά αξιόλογα άτομα στην κοινωνία της Κύπρου που ήδη συνέβαλαν στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Οι πιθανότητες να υπάρχει αιμομιξία στην Κύπρο είναι πολύ λίγες. Ακόμη και την εποχή που δεν υπήρχε οργανωμένο σύστημα, ο κάθε γιατρός θεωρούσε και έπραττε ανάλογα με την κρίση του και την ευαισθησία του».

Ψάχνουν τ' αδέρφια τους στο διαδίκτυο

ΣΤΙΣ ΗΠΑ δεν ισχύει η ευρωπαϊκή απαγόρευση στην αγοραπωλησία σπέρματος και ωαρίων και δεν τηρούνται συγκεντρωτικά αρχεία για τους δωρητές.

Γονείς που ενδιαφέρθηκαν για το θέμα δημιούργησαν το διαδικτυακό μητρώο Donor Sibling Registry. Στο δικτυακό τόπο του μητρώου, οι γονείς μπορούν να αναζητήσουν τα ετεροθαλή αδέλφια των παιδιών τους εισάγοντας τον αναγνωριστικό αριθμό του δωρητή, ενώ το όνομά του παραμένει απόρρητο. Οι περισσότεροι έμειναν έκπληκτοι όταν συνειδητοποιούν πόσο μεγάλη είναι η βιολογική «οικογένεια» των παιδιών τους. Η κατάσταση έχει αρχίσει να ανησυχεί γονείς, δωρητές, γιατρούς και ειδικούς της βιοηθικής. Μετά την ανησυχία που εξέφρασαν επιστήμονες και γονείς, ο Αμερικανικός Σύλλογος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ζητά τώρα νομική ρύθμιση και διαπιστώνει ότι πολλοί γιατροί δεν ακολουθούν τις κατευθυντήριες γραμμές του, οι οποίες περιορίζουν τον αριθμό των απογόνων στους 25 ανά 800.000 άτομα πληθυσμού.