Συνεχίζοντας τη χθεσινή αναφορά μου στο εξαιρετικό βιβλίο «Οι δήμιοι του Στάλιν» (Stalin and his hangmen - the tyrant and those who killed for him) του Donald Rayfield, καθηγητή Ρωσικής και Γεωργιανής γλώσσας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, να σημειώσω ότι ο συγγραφέας αναφέρεται κυρίως στους Φέλιξ Ντζερζίνσκι, Βιατεσλάβ Μεντζίνσκι, Γκένριν Γιάγκοντα, Νικολάι Γεζόφ και στον Λαβρέντι Μπέρια, πέντε άντρες που ήταν ο ένας μετά τον άλλον επικεφαλής των δυνάμεων ασφαλείας και της μυστικής αστυνομίας από το 1917, που επικράτησε η Οκτωβριανή Επανάσταση, μέχρι τον θάνατο του Στάλιν το 1953, για τις οποίες υπάρχει μια σειρά από διαφορετικά ονόματα: Τσεκά (Έκτακτη Επιτροπή), GPU και OGPU (Κοινή Κρατική Πολιτική Διεύθυνση), NKVD (Λαϊκή Επιτροπή Εσωτερικών Υποθέσεων), MVD (Υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων) και MGB (Υπουργείο Κρατικής Ασφάλειας). Το τελευταίο έγινε γνωστό ως KGB και είναι η σημερινή ρωσική FSB.

Από αυτούς τους πέντε, οι δύο τελευταίοι διορίστηκαν από τον Στάλιν, ενώ οι τρεις πρώτοι πείστηκαν να εκτελούν τις εντολές του. Υπήρξαν όλοι εκτελεστικά όργανα ενός νου πιο μοχθηρού από τον δικό τους, όπως επισημαίνει ο Donald Rayfield, άνθρωποι ανεξιχνίαστα αναίσθητοι και σκληροί, που υπέγραφαν θανατικές ποινές κατά χιλιάδες.
Σημείο-κλειδί στην κατανόηση του σημαντικού αυτού ιστορικού ντοκουμέντου είναι η διαπίστωση του Rayfield ότι αν αυτοί οι δήμιοι του Στάλιν δεν τον υπάκουαν σαν υπνωτισμένοι, δεν θα μπορούσε να διαπράξει τα εγκλήματα που διέπραξε, για τα οποία δεν υπήρξε καμιά Νυρεμβέργη.

Όπως σημείωσε ο Βρετανός καθηγητής, οι δίκες της Νυρεμβέργης καθιέρωσαν την αρχή ότι η υπακοή στις διαταγές δεν αποτελεί υπεράσπιση ενάντια σε κατηγορίες εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας. Υπάρχει μια ηθική πλευρά και όχι μόνο η νομική και στρατηγική στο θέμα της υπακοής σε διαταγές, ακόμα κι αν η ανυπακοή πρόκειται να αποβεί μοιραία. Αυτό που έλειπε από τους στενούς συνεργάτες του Στάλιν και του Χίτλερ ήταν ένα υπόβαθρο κοινωνικών ή ηθικών αξιών αρκετά ισχυρό, ώστε να πειστούν ότι δεν έπρεπε να υπακούσουν.

Κι όμως, στη Σοβιετική Ένωση, όπως και στη ναζιστική Γερμανία, λίγα άτομα αντιστάθηκαν στις απειλές, στις στερήσεις, στα βασανιστήρια και στον θάνατο, έτσι που ο Στάλιν, με την υποστήριξη μιας ομάδας φανατικών, κυνικών, σαδιστών και ηθικά δειλών αντρών, δεν συνάντησε ποτέ κάποια σοβαρή αντίσταση.

Αντίθετα όμως από τη Γερμανία, όπου οι δίκες της Νυρεμβέργης ξεκίνησαν μια διαδικασία αποκατάστασης της χώρας, στην ΕΣΣΔ ούτε ο τουφεκισμός μιας ντουζίνας ανθρώπων του Μπέρια (λίγο μετά τον θάνατο του Στάλιν), ούτε η ομιλία του Νικήτα Χρουτσόφ στο 20ό Συνέδριο του Κόμματος το 1956 δεν έφεραν τον σοβιετικό πληθυσμό αντιμέτωπο με την πραγματικότητα του παρελθόντος.

Επισημαίνει ο Donald Rayfield ότι οι ένοχοι ως επί το πλείστον δεν λογοδότησαν, ούτε καν απομακρύνθηκαν από την εξουσία - και ότι παρ’ όλες τις αποκαλύψεις σε δέκα χρόνια Περεστρόικας, ο σταλινισμός παραμένει μια μόλυνση με βαθιές ρίζες στο πολιτικό σώμα της Ρωσίας και μπορεί να φουντώσει σε οποιαδήποτε κρίση.

Είναι αλήθεια ότι το σημερινό κράτος της Ρωσίας αρνείται να αποκηρύξει τον Στάλιν και τους δήμιούς του, παρά τα συντριπτικά στοιχεία μέσα από τα ίδια τα σοβιετικά αρχεία, που τεκμηριώνουν το σταλινικό ολοκαύτωμα.

Κι όμως, όπως διαπιστώνει ο Rayfield, τα θύματα που επέζησαν δεν έχουν δεχτεί καμιάν αναγνώριση για τα βάσανά τους, ενώ οι ηλικιωμένοι βασανιστές τους παίρνουν παχυλές συντάξεις και επιδεικνύουν καμαρωτοί τα παράσημά τους…

[email protected]