Οι οικονομικές καταστάσεις αποτελούν το σημαντικότερο σύνολο οικονομικών δεδομένων, με βάση το οποίο μπορούν να υποστηριχτούν χρηματοοικονομικές αποφάσεις και επενδυτικές επιλογές. Επιπλέον, η εκτίμηση των στοιχείων που περιέχουν αυτές οι οικονομικές καταστάσεις επιτρέπουν τον προσδιορισμό της αξίας της επιχείρησης και προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες στη μελέτη του δανεισμού και αυτονομίας της επιχείρησης
Ο ισολογισμός, επίσης γνωστός ως «δήλωση οικονομικής κατάστασης», αποκαλύπτει σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή τα περιουσιακά στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η εταιρεία και τα οποία της ανήκουν, τις υποχρεώσεις που έχει η εταιρεία έναντι τρίτων καθώς και την καθαρή θέση της επιχείρησης. Ο Ισολογισμός μαζί με το Λογαριασμό Αποτελεσμάτων και την Κατάσταση Ταμειακών Ροών αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο στην αποτύπωση της οικονομικής κατάστασης οποιασδήποτε επιχείρησης.
Εάν είστε μέτοχος μιας επιχείρησης, είναι σημαντικό να καταλαβαίνετε πώς ο ισολογισμός είναι δομημένος, πώς να τον αναλύσετε και πώς να τον διαβάσετε. Είναι εξίσου σημαντικό να αντιληφθείτε ότι ένας ισολογισμός είναι ένα στιγμιότυπο της οικονομικής θέσης της επιχείρησης σε μια ενιαία συγκεκριμένη στιγμή.
Στο άρθρο αυτό η οικονομική ανάλυση του ισολογισμού θα περιοριστεί στη διάρθρωση των στοιχείων ενεργητικού και παθητικού.

Πώς διαμορφώνεται
Ο ισολογισμός χωρίζεται σε τρία μέρη όπου όλα τα στοιχεία ταξινομούνται στις βασικές κατηγορίες του ενεργητικού, των υποχρεώσεων και των ιδίων κεφαλαίων. Σύμφωνα με την πιο κάτω εξίσωση, το ενεργητικό είναι το αποτέλεσμα της πρόσθεσης μεταξύ των υποχρεώσεων και των ιδίων κεφαλαίων, από αυτό διαφαίνεται ότι το αποτέλεσμα του πρώτου μέρους του Ισολογισμού πρέπει να ισούνται με το υπόλοιπο μέρος. Συγκεκριμένα ο πιο κάτω τύπος αποτελεί τον κύριο μηχανισμό που διαμορφώνει τον ισολογισμό.
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ (=) ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ (+) ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ
ή
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ (-) ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ (=) ΚΑΘΑΡΗ ΘΕΣΗ
Το ενεργητικό είναι το στοιχείο που μια εταιρεία χρησιμοποιεί για να λειτουργεί την επιχείρησή της, ενώ τα στοιχεία του παθητικού δηλαδή οι υποχρεώσεις και τα ίδια κεφάλαια είναι οι δύο πηγές που καλούνται να υποστηρίξουν τα στοιχεία ενεργητικού της επιχείρησης. Επιπλέον ο ισολογισμός παρουσιάζει, σε μια δεδομένη στιγμή, τα περιουσιακά στοιχεία, φυσικά και χρηματοοικονομικά, που έχει στη διάθεσή της η επιχείρηση, καθώς και τις πηγές κεφαλαίων που της επιτρέπουν να χρηματοδοτήσει την απόκτησή τους.

Παραδείγματα Ενεργητικού:
• η περιουσία της (χρηματοοικονομικά, ακίνητα/άυλα, συμμετοχές σε άλλες εταιρείες).
• η ποσότητα και η αξία των αποθεμάτων της.
• οι απαιτήσεις που έχει από τρίτους (εμπορικά και άλλα εισπρακτέα)
• πόσα και ποια είναι τα χρηματικά διαθέσιμα (το ταμείο και τα χρήματα στις τράπεζες).

Παραδείγματα Υποχρεώσεων:
• Δανεισμός
• Τραπεζικά παρατραβήγματα
• χρεώστες και προπληρωμές
• αναβαλλόμενη φορολογία

Παραδείγματα ιδίων κεφαλαίων
Η καθαρή θέση της εταιρείας είναι έτσι όπως διαμορφώνεται η κατάσταση από την πιο πάνω εξίσωση (σύνολο ενεργητικού μείον σύνολο υποχρεώσεων
• Μετοχικό Κεφάλαιο
• Αποθεματικά
Τόσο το ενεργητικό όσο και οι υποχρεώσεις, στον πίνακα του Ισολογισμού διαχωρίζονται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες ως εξής: το κυκλοφορούν ενεργητικό και το μη κυκλοφορούν ενεργητικό, βραχυπρόθεσμες και μη βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις. Η βασική διαφορά που διακρίνεται μεταξύ των δυο κατηγοριών είτε αυτό αφορά στοιχεία ενεργητικού ή στοιχεία παθητικού είναι ότι στην περίπτωση των μη βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων και του μη κυκλοφορούντος ενεργητικού τα στοιχεία που περιλαμβάνονται αφορούν εκείνα τα στοιχεία που θα υπάρχουν για διάστημα μεγαλύτερο της μιας χρήσης σε αντίθεση με τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο κυκλοφορούν ενεργητικό και βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις όπου αφορούν απαιτήσεις και υποχρεώσεις που θα αποπληρωθούν κατά την επόμενη χρήση.

Οικονομική θέση της εταιρείας
Η διαμόρφωση της οικονομικής θέσης της εταιρείας, όπως αυτή απεικονίζεται διαμέσου των οικονομικών καταστάσεων της επιχείρησης, επηρεάζεται από τις αποφάσεις της διοίκησης. Απώτερος σκοπός της διοίκησης είναι το καλό νοούμενο συμφέρον της επιχείρησης με πρωταρχικό στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη και συνέχιση της εταιρείας.
Υπάρχουν παρά πολλοί λόγοι γιατί είναι χρήσιμο να αναλύετε τον Ισολογισμό.
Μια ανάλυση του ισολογισμού μπορεί να φανεί χρήσιμη όταν προβαίνουμε σε αποτίμηση της ικανότητας της εταιρείας να συνεχίσει να λειτουργεί ως δρώσα οικονομική μονάδα στο εγγύς μέλλον, για παράδειγμα, εάν οι τρέχουσες υποχρεώσεις της εταιρείας υπερβαίνουν το τρέχον ενεργητικό της, τότε αυτός ο παράγοντας πιθανό να θεωρηθεί ως ένδειξη ότι η εταιρεία μπορεί να μην είναι σε θέση να αντιμετωπίσει της υποχρεώσεις της όπως αυτές δημιουργούνται. Κατ’ επέκταση εάν οι υποχρεώσεις μιας εταιρείας υπερβαίνουν τα ίδια κεφάλαιά της, τότε αυτό πιθανό να θεωρηθεί ως ένδειξη ότι η εταιρεία ενδεχομένως κατά τη διαμόρφωση της πολιτικής χρηματοδότησής της παίρνει περισσότερο χρηματοδοτικό κίνδυνο και ως εκ τούτου δημιουργείται το ερώτημα κατά ποσόν η εταιρεία θα είναι σε θέση να κάλυψη τις πληρωμές των επιτοκίων της. Επιπλέον από τον ισολογισμό διαφαίνεται η ικανότητα της εταιρείας να δανείζεται, για παράδειγμα, εάν μια εταιρεία έχει ακίνητη περιουσία, αυτή θα μπορούσε χρησιμοποιηθεί ως πρόσθετη εγγύηση δανεισμού.

Παραδείγματα
Πιο κάτω ακολουθούν κάποια παραδείγματα που θα σας φανούν χρήσιμα σε σχέση με το τι πρέπει να κοιτάζετε σε έναν ισολογισμό:
• Πρέπει να κατανοήσεις κατά πόσον η επιχείρηση μπορεί να ανταποκριθεί έναντι των υποχρεώσεών της και εάν τίθεται θέμα πτώχευσης.
• Πρέπει να κατανοήσεις κατά πόσον υπάρχει το ενδεχόμενο η επιχείρηση να αντιμετωπίσει προβλήματα ρευστότητας. Εάν η επιχείρηση είναι ανίκανη να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της, αυτό σημαίνει ότι μπορεί να αναγκαστεί να πουλήσει σημαντικά περιουσιακά στοιχεία σε πολύ χαμηλές τιμές.
• Πρέπει να γνωρίζεις κατά πόσον η επιχείρηση αντιμετωπίζει πρόβλημα στο να προβεί σε νέες αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου.
• Πρέπει να κατανοήσεις πόσο αποδοτική σε επίπεδο λειτουργίας είναι μια επιχείρηση.
• Πρέπει να σταθμίσεις πόσα θα πρέπει να «πληρώσεις» για την περιουσία και τις υποχρεώσεις της επιχείρησης που σκοπεύεις να επενδύσεις.

Νομική υποχρέωση
Οι δημόσιες εταιρείες είναι υποχρεωμένες διά νόμου να παρουσιάζουν τουλάχιστον μια φορά το χρόνο ελεγμένες οικονομικές καταστάσεις. Οι επενδυτές πρέπει κατά τη λήψη της απόφασής τους για τη διαμόρφωση της επενδυτικής πολιτικής τους να έχουν υπόψη τους να επενδύουν σε εταιρείες με ελεγμένες τις οικονομικές τους καταστάσεις.
Προτείνουμε πρωτού προχωρήσετε σε ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων να διαβάσετε την έκθεση ανεξάρτητων ελεγκτών. Οι εξωτερικοί ελεγκτές είναι συνήθως απαιτητικοί, αυστηροί και ασυμβίβαστοι. Μια γνώμη χωρίς επιφύλαξη αποτελεί ένδειξη ότι ο ισολογισμός δίνει λίθινη και δίκαιη εικόνα των οικονομικών καταστάσεων της οντότητας και ως εκ τούτου ο επενδυτής θα μπορέσει να χρησιμοποιήσει με αξιοπιστία τον ελεγμένο ισολογισμό ως βάση για την αξιολόγησή του. Μία γνώμη με επιφύλαξη ή αναφορά σε έμφαση θέματος θα πρέπει να σας προβληματίσει και να ασχοληθείτε εις βάθος με το πόσο σοβαρή μπορεί να είναι μια τέτοια παρατήρηση προτού αποφασίσετε κατά πόσον να προχωρήσετε ή όχι με τη συγκεκριμένη επένδυση.

Εργαλείο για επενδυτές
Ο ισολογισμός σε συνάρτηση με το λογαριασμό αποτελεσμάτων και την κατάσταση ταμειακής ροής αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο για τους επενδυτές για να τους βοηθήσει να αποκτήσουν την επίγνωση σε μια επιχείρηση, τον τρόπο λειτουργίας της και τον τομέα της δραστηριοποίησής της.
Ο σκοπός του ισολογισμού είναι να δοθεί στους χρήστες μια ιδέα της οικονομικής θέσης της επιχείρησης γνωστοποιώντας συνάμα τις οφειλές και τις εισπράξεις της εταιρείας. Είναι σημαντικό όλοι οι επενδυτές να γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν, να αναλύουν και να διαβάζουν έναν Ισολογισμό. Η ανάλυση και η αξιολόγηση του ισολογισμού είναι αναμενόμενο να εκλαμβάνεται διαφορετικά από τον κάθε χρήστη.